1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

سنت و مرزشکنی در تکنوازی و همنوازی • گفت‌وگو با محمدرضا مرتضوی

شهرام احدی۱۳۹۵ اردیبهشت ۱۰, جمعه

محمدرضا مرتضوی، تنبک‌نواز برجسته ایرانی برای معرفی تازه‌ترین آلبوم خود، "ترانسفورماسیون"، توری اروپایی را آغاز کرده است. گفت‌وگویی با او درباره این آلبوم، نوآوری و مرزشکنی و همچنین جذابیت‌های تکنوازی و هم‌نوازی.

https://p.dw.com/p/1If96

جدیدترین آلبوم محمد رضا مرتضوی، تنبک‌نواز برجسته ایرانی مقیم برلین، "ترانسفورماسیون" (Transformation) نام دارد. او اکنون تور کنسرت‌های خود در اروپا را آغاز کرده تا تازه‌ترین اثر خود را معرفی کند. برلین، مونیخ، اشتوتگارت، کپنهاگ و وین از جمله شهرهایی هستند که این نوازنده‌ی ایرانی در آنجا به روی صحنه خواهد رفت.

آلبوم Transformationچهار قطعه را در برمی‌گیرد که عبارتند از "صدای ضرب"، "قلب من"، "یک صدا" و "راه". این اسامی با الهام از یکی از شعرهای رومی برگزیده شده‌اند. مرتضوی در گفت‌وگویی مفصل با دویچه وله فارسی به این آلبوم و همچنین دیدگاه‌های خود به بحث سنت، نوآوری، تک‌نوازی و همچنین هم‌نوازی پرداخته است.

او درباره انتخاب نام Transformation برای آلبوم جدیدش به تجربه‌هایش درباره ارتباط بین صحنه و مخاطب اشاره می‌کند و می‌گوید: «همیشه برایم خیلی مهم بود، آن حسی که در من ایجاد می​شود، در مخاطب یا شنونده چگونه حسی است؟ به این دلیل وقتی روی صحنه می​نوازم، تحت تاثیر آن فضا و آکوستیک و مخاطبینی که هستند، به دنبال یک نقطه واحد و مشترک همیشه می​گردم. عنوانی که برای این آلبوم انتخاب کردم، آن تحولی​ست که از درون شکل می‌گیرد و از زمان و مکان خارج می​شود.»

مرتضوی از هنرمندانی است که همواره می‌کوشد، مرزهای سازهای کوبه‌ای را بشکند و بر قابلیت‌های این ساز بیفزاید.

محمدرضا مرتضوی
محمدرضا مرتضویعکس: Mohammad Reza Mortazavi

به اعتقاد او "آن چیزی که این لحظه نو و جدید است، اگر طبیعی به​وجود آمده باشد و از روی تلاش و تمرین و صرفا یک کار جدیدکردن نباشد، زمانی به سنت تبدیل می‌شود".

او خود سعی می‌کند، تمام تضادها را در یک نقطه به​هم برساند، چرا که سنت و تجدد را در یک نقطه باهم و نه مجزا از یکدیگر می‌بیند.

این هنرمند ایرانی از محیط پیرامون خود و همچنین طبیعت الهام می‌گیرد و در این باره می‌گوید: «برای کارهایی که می​سازم و اجرا می​کنم، خودم را می​دهم به دست زندگی و دنیا، چون با ساز احساس یکی بودن دارم. وقتی می​نشینم برای خودم ساز می​زنم و نه به​عنوان تمرین برای اینکه یک کار جدید بسازم، بلکه به​عنوان یک راه که از طریق من اجرا و نواخته شود، این باعث می​شود که به​هرصورت تحت تاثیر هر چیزی که در زندگی من یا برابر چشمانم هست قرار بگیرم.»

مرتضوی از نوازندگانی است که همواره در پی مرزشکنی بوده‌اند. به اعتقاد او مرز بخشی از راه تکامل یا پیشرفت است، چرا که هنرمند با رسیدن به این مرز احساس می‌کند که باید از مرز خارج شد. او به سازهای تنبک و دف دیدی صرفا ضربی ندارد، بلکه نگاه او موسیقایی است. حس خلاءهایی از لحاظ فضا، افکت و بیان خودبه‌خود سبب شد که نوآوری‌هایی به وجود آید.

جلد آلبوم جدید محمدرضا مرتضوی
جلد آلبوم جدید محمدرضا مرتضویعکس: Mohammad Reza Mortazavi

او در بخشی دیگری از گفت‌وگو با دویچه وله فارسی به بحث هم‌نوازی می‌پردازد و با اشاره به تجربیات خود در این زمینه می‌گوید: «برای من موسیقی یک گفت​وگوست و وقتی روی صحنه آن دیالوگ به​وجود نیآید و صرفا به​خاطر یک کاری کردن باشد، برای من آن معنای عمیق را ندارد، مگر اینکه یک رابطه درونی باشد و همه یکدست فکر کنند و حس کنند و هماهنگی زیبایی باشد.»

مرتضوی اضافه می‌کند: «درفضای موسیقی سنتی ایرانی اگرچه می​شود دونوازی کمانچه یا تار با تنبک یا سه​نوازی​هایی که هست، ولی من به صورت دیاگوگ نمی​بینم، بلکه به​عنوان تکنوازی یک تار می​بینم و خب در کنارش یک همراهی از تنبک​نوازها به​گوش می​رسد. خود آن ملودی​نوازهایی که با تنبک​نوازها روی صحنه می​روند، معمولا آن حساسیت لازم را به این موضوع ندارند.»