موفقیت شکننده رئیسجمهور ترکیه در همهپرسی مربوط به تغییر قانون اساسی این کشور در سطح بینالمللی با انتقادهایی روبهرو بود. از آن گذشته، هزاران نفر از شهروندان ترکیه روز دوشنبه ۱۷ آوریل، یعنی یک روز پس از برگزاری همهپرسی جنجالی این کشور، در شهرهای بزرگ، از جمله استانبول و آنکارا در اعتراض به نتایج اعلام شده این همهپرسی به خیابانها آمدند.
در چنین شرایطی دونالد ترامپ، رئيسجمهور آمریکا در یک تماس تلفنی موفقیت رجب طیب اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه در همهپرسی اخیر را تبریک گفته است. خبر مربوط به پیام تبریک تلفنی ترامپ توسط کاخ سفید نیز تایید شده است.
حمله موشکی به سوریه
ترامپ در تماس تلفنی خود با اردوغان از حمایت و پشتیبانی ترکیه در حمله موشکی روز ۴ آوریل به پایگاه نظامی ارتش سوریه در نواحی مرکزی این کشور تشکر و قدردانی کرده است.
بیشتر بخوانید: همهپرسی ترکیه باید آلمان را از خواب بیدار کند • تفسیر
بر اساس خبر منتشر شده از سوی کاخ سفید، هر دو سیاستمدار در این نکته اتفاق نظر داشتند که بشار اسد، رئیسجمهور سوریه باید به علت حمله شیمیایی خان شیخون پاسخگو باشد. در عین حال، ترامپ و اردوغان در گفتوگوی تلفنی خود بر ضرورت هماهنگ کردن و اقدام مشترک علیه نیروهای داعش تاکید داشتهاند.
از موضع محتاطانه تا تبریک ترامپ
پیام تبریک تلفنی دونالد ترامپ مغایر با اظهارات سخنگوی کاخ سفید است. شان اسپایسر، سخنگوی کاخ سفید، ساعاتی پس از اعلام نتایج مربوط به همهپرسی ترکیه با خویشتنداری گفته بود: «کمیسیون بینالمللی گزارش خود را پیرامون همهپرسی ترکیه ظرف ۱۰ تا ۱۲ روز آینده اعلام خواهد کرد. ما تا اعلام رسمی نتایج این کمیسیون صبر خواهیم کرد و اجازه خواهیم داد ناظران همهپرسی گزارش خود را تهیه کنند.»
سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا، مارک تونر نیز از اردوغان خواسته بود که به حقوق و آزادیهای شهروندان این کشور احترام بگذارد.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و زیگمار گابریل، وزیر امورخارجه این کشور نیز پس از انتشار نتایج اولیه همهپرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه نسبت به شکاف ایجاد شده در جامعه ترکیه ابراز نگرانی کردند. آلمان از اردوغان خواسته است تا با مسئولیتپذیری به گفتوگوی توام با احترام با همه نیروهای اجتماعی و سیاسی ترکیه ادامه دهد.
تظاهرات در ترکیه
غروب دوشنبه، ۱۷ آوریل تظاهراتی از سوی مخالفان اردوغان در شهرهای ازمیر، آنکارا و استانبول برگزار شد. شرکتکنندگان در این تظاهرات با حمل پلاکاردهایی علیه نتایج اعلام شده همهپرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه اعتراض کردند. آنها در شعارهای خود نه تنها اردوغان را "دزد" و "جانی" نامیدند، بلکه اعلام کردند که اعلام نتایج به معنی پایان اعتراضات نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: اردوغان انتقاد ناظران بینالمللی به روند همهپرسی را رد کرد
دولت اردوغان اعلام کرده است که بار دیگر خواستار تمدید وضعیت فوقالعاده در ترکیه است. وضعیت فوقالعاده پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه سال ۲۰۱۶ اعلام شد. تمدید وضعیت فوقالعاده در ترکیه باید به تایید پارلمان این کشور نیز برسد.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
روز یکشنبه (۱۶ آوریل/ ۲۷ فروردین) ۵۵ میلیون و ۳۰۰ هزار شهروند واجد شرایط به پای صندوقهای رأی فراخوانده شدند تا در مورد تغییر قانون اساسی ترکیه تصمیم بگیرند. تغییر قانون اساسی موجب خواهد شد که نظام پارلمانی ترکیه به نظام "ریاستی" تغییر یافته و رئیس جمهور قدرت بیشتری کسب کند.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
آری "اِوت" یا نه "هایر". نتیجه هرچه باشد، اردوغان بخاطر آن اما یک چیز را ویران کرد: رابطه با اروپا. در هفتههای گذشته که تبلیغات برای کسب رای "آری" در رفراندوم در جریان بود، بین ترکیه و چندین کشور اروپایی تنشهای زیادی به وجود آمد. در چند کشور از جمله آلمان و هلند سخنرانیهای انتخاباتی چند وزیر ترکیه لغو شد و اردوغان مقامهای این کشورها را بارها و بارها به "نازیها" تشبیه کرد.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
رجب طیب اردوغان یک روز قبل از برگزاری رفراندوم گفت: «این یکشنبه روزی است که در آن مردم ما به کشورهای اروپایی درس خوبی خواهند داد.» اردوغان افزود: «فردا روزی است که شما باید به آنها [اروپاییها] جواب بدهید. ما به آلمان جواب خواهیم داد، و اتریش، بلژیک، سوئیس و سوئد.»
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق (CHP) در آخرین روز مبارزات و تبلیغات همهپرسی در آنکارا هشدار داد: «فردا ما تصمیم خواهیم گرفت که آیا سیستم پارلمانی دمکراتیک را خواهانیم یا رژیم یکتنه یک مرد را؟» او به رأیدهندگان گفت: «آیا میخواهید فرزندانتان را در اتوبوسی بدون ترمز بنشانید؟ از دمکراسی حفاظت کنید، همانطور که از فرزندانتان حفاظت میکنید.»
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
با طوطی در پای صندوق رایگیری. در صورت موفقیت این رفراندوم، ۱۸ ماده قانون اساسی ترکیه تغییر خواهد کرد؛ تعداد نمایندگان مجلس از ۵۵۰ نفر به ۶۰۰ نفر افزایش خواهد یافت و حداقل سن نامزدهای نمایندگی مجلس از ۲۵ سال به ۱۸ سال کاهش مییابد.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
در صورت موفقیت رفراندوم و تغییر قانون اساسی، رئیس جمهور مسئول تشکیل دولت میشود؛ بیطرفی سیاسی رئیس جمهور لغو میشود و او از اختیارات ویژهای برای نظارت بر عملکرد شورای عالی قضات و دادستانها برخوردار خواهد شد. همچنین دوره ریاست جمهوری و نمایندگی مجلس از چهار به پنج سال افزایش مییابد و رئیس جمهور از اختیار صدور بخشنامههای اجرایی و وضع مقررات کشوری برخوردار خواهد شد.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
بینالی یلدریم رای خود را به صندوق میاندازد. در صورت موفقیت این رفراندوم، یلدریم آخرین نخستوزیر ترکیه خواهد بود و این سمت تا سال ۲۰۱۹ حذف خواهد شد. نخستوزیری که به حذف مقام خود از ساختار سیاسی ترکیه رای مثبت داد.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
در روزهای گذشته، اردوغان توپراک، یکی از اعضای ارشد "حزب جمهوریخواه خلق ترکیه" و نماینده مجلس گفته بود: «ما حتی نمیتوانیم یک پلاکارد در خیابانها بیاویزیم و هیچ سالنی به ما نمیدهند.» به گفته او به بهانه "وضعیت اضطراری" بسیار از امکانات از مخالفان رفراندوم سلب شده بود و تلویزیون دولتی تنها فراخوان اردوغان را پخش میکرده است.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
فاطمه ۷۶ ساله با برانکارد به پای صندوق رایگیری برای رفراندوم در ترکیه آمده است. او میگوید نتیجه همهپرسی برایش مهم است و نمیتواند در خانه بماند.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
مرد ترک با لباس سنتی در پای صندوق. قبل از آغاز رایگیری موسسات مختلف نظرسنجی اعلام کردند که مخالفان و موافقان وزنی نزدیک به هم دارند و نتیجه قابل پیشبینی نیست.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
با گربه و تیشرت کمال آتاتورک در پای صندوق
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
یک مرد قرقیز با لباس سنتی رای خود را در مورد تغییر قانون اساسی به صندوق میاندازد. او از افغانستان به ترکیه مهاجرت کرده است و در شهر وان زندگی میکند.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
مولود چاوشاوغلو، وزیر خارجه ترکیه به همراه همسرش در آنتالیا آرای خود را به صندوق میاندازند.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
در شهر ماردین در نزدیکی مرز سوریه، یک مرد عرب رای خود را به صندوق میاندازد.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
یک زن کرد در شهر دیاربکر رای خود را به صندوق میاندازد. رای "نه" در مناطق کردنشین ترکیه طرفداران زیادی دارد.
-
پای صندوق همهپرسی در ترکیه
نتایج اولیه رفراندوم احتمالا نیمه شب یکشنبه (۱۶ آوریل) اعلام خواهد شد. این رفراندوم برای تصویب به ۵۱ درصد رای آری (اِوت) نیاز دارد.
نویسنده: محمود صالحی