رخشان بنی‌اعتماد: امروز حال مردم خیلی بهتر است
۱۳۹۵ اردیبهشت ۲۰, دوشنبه
سینما آرسنال برلین این روزها میزبان فیلم‌های رخشان بنی‌اعتماد٬ کارگردان مطرح سینمای ایران٬ است. نمایش فیلم‌های بنی‌اعتماد از روز جمعه (۶ مه/ ۱۷ اردیبهشت) با نمایش فیلم "قصه‌ها" آغاز شد.
بنی‌اعتماد در دو شب نخست نمایش فیلم‌هایش در سینما آرسنال حاضر بود تا به سوالات حاضران پاسخ دهد. او از آن‌چه "خودتحریمی" در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد خواند سخن گفت.
بنی‌اعتماد که در جمعی از بینندگان بین‌المللی که در سینما حضور داشتند صحبت می‌کرد٬ گفت: «در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و مدیریت غیرفرهنگی و ضدفرهنگی که در این دوران بر فضای هنر و فرهنگ ایران حاکم بود فیلم نساختم.»
او البته به تداوم فشارها پس از دوران احمدی‌نژاد از سوی گروه‌های محافظه‌کار و "پس‌مانده‌های مدیریت‌های میانی دولت احمدی‌نژاد" که در برابر هر حرکتی که جامعه را می‌تواند بازتر کند و مردم را امیدوارتر و خوشحال‌تر کند "سد ایجاد می‌کنند" اشاره کرد.
بنی‌اعتماد با این‌همه تاکید کرد که "فشار جهلی که بر جامعه گریبان همه‌مان را گرفته بود حداقل تا حدی برداشته شده است." او گفت: «مردم احساس امید بیش‌تری دارند. به طور خلاصه می‌توانم بگویم حال مردم خیلی بهتر است.»
سینما آرسنال برلین هر سال برگزاری بخش فوروم را در فستیوال بین‌المللی فیلم برلین (برلیناله) به عهده دارد٬ در طول سال نیز با نمایش فیلم‌های بین‌المللی در تلاش برای بازتاب سینمای جهان فراتر از معیارهای بازار است. نمایش فیلم‌های رخشان بنی‌اعتماد تا واپسین روزهای ماه جاری میلادی در این سینما ادامه خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: تعهد به هنر و انسان در سینمای رخشان بنی‌اعتماد
کارگردانی فیلم "خارج از مناسبات"
بنی‌اعتماد در سینما آرسنال برلین درباره تصمیم خود مبنی بر بازگشت به فیلم سازی پس از گذشتن دورانی که آن را "خودتحریمی" دانست، صحبت کرد.
او گفت که پس از چند سال دلش "برای سینمایی که می‌شناخته و برای شخصیت‌هایی که همیشه زنده دور و بر خود می‌دیده است" تنگ شده است.
او درباره ماجرای ساخت فیلم آخرش٬ "قصه‌ها" گفت: «در واقع قصه‌ها دلتنگی من برای سینما و آدم‌هایی بود که در طول این مدت خلق‌شان کرده بودم.»
فیلم "قصه‌ها" آخرین ساخته‌ی رخشان بنی‌اعتماد، در سال ۱۳۹۰ ساخته شد، اما تا ۴ سال از دریافت پروانه نمایش محروم ماند و سرانجام در تابستان سال ۱۳۹۴ در ایران اکران شد.
بنی‌اعتماد در "قصه‌ها" از طریق پیگیری گذران شخصیت فیلم‌های پیشین خود، از جمله "گیلانه"، "روسری آبی"، "زیر پوست شهر" و "خارج از محدوده" در سایه رویدادهای پس از انتخابات سال ۸۸ به نمایش زندگی مردم ایران و مشکلاتی نظیر فقر و بیکاری می‌پردازد. منتقدان تندروی "قصه‌ها" در ایران آن را "بیانیه‌ی سیاسی٬ بیانیه‌ای ناشی از عصبانیت" خوانده‌اند.
بیشتر بخوانید: قصه‌ی "قصه‌ها"ی رخشان بنی‌اعتماد سر دراز دارد
فیلم "قصه‌ها" ۷ فیلم کوتاه است که در نهایت در قالب یک فیلم سینمایی بلند به هم دوخته شده‌اند. رخشان بنی‌اعتماد در این‌باره گفت: «من در دوران احمدی‌نژاد فیلم نساختم تا زمانی که راه‌حلی پیدا کردم که خارج از آن مناسبات تقریبا به طور کاملا مستقل فیلم بسازم.»
او توضیح داد: «اگر قرار بود فیلم سینمایی بسازم طبیعتا باید اجازه ساخت و اجازه تصویب فیلمنامه را می‌گرفتم. به جای آن من هفت فیلم کوتاه ساختم که هر کس می‌پرسید می‌گفتم من هفت فیلم کوتاه ساختم که احتیاج به مجوز سینمایی ندارد و هیچ جای قانون هم نوشته نشده بود یک فیلمساز حق ندارد فیلم‌های کوتاهش را به هم بچسباند. فکر می‌کنم دلیل ۴ سال توقیف فیلم هم به خاطر راه حل هوشمندانه‌ای بود که پیدا کرده بودم.»
بنی‌اعتماد در ادامه گفت: «دولت عوض شد مدیران جدید فیلم را دیدند و اجازه دادند و حال مدیران قبلی خیلی بد شد و از جاهای مختلف از کمیسیون مجلس گرفته تا سایت‌هایی که در طول عمرم هم ندیده بودم فشارها وارد کردند.»
در نهایت "قصه‌ها" پس از ۴ سال در شرایطی به روی پرده رفت که تنها تعداد بسیار محدودی از سینماها آن را نمایش دادند و سازمان‌هایی نظیر شهرداری و حوزه هنری آن را تحریم کردند. تلویزیون نیز حاضر به نمایش تبلیغات فیلم نشد و بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر و تبلیغات ایستگاه‌های مترو نیز تنها پس از چند روز پایین کشیده شدند.
با این‌همه بنی‌اعتماد در برلین با اشاره به جمله یکی از شخصیت‌های فیلم "قصه‌ها" که می‌گوید هیچ فیلمی در کمد نمی‌ماند و یک روزی دیده می‌شود گفت: «ماجرای خود این فیلم ثابت کرد که با این‌که ۴ سال متوقف ماند ولی به هر حال در کمد نماند و دیده شد».
بیشتر بخوانید: رخشان بنی‌اعتماد: اهل محافظه‌کاری و عافیت‌طلبی نیستم
البته بنی‌اعتماد در کنار تاثیر مثبت فعالیت‌های مجازی کاربران در دیده شدن فیلم٬ دانلود غیرقانونی فیلم را "منهدم‌کننده" خواند. او گفت: «زجرآور بود ببینم فیلمی که به معنای کامل کلمه با خون دل ساخته شده٬ ۴ سال بحث و جدل را پشت سر گذاشته٬ بلافاصله بعد از نمایش به شکل غیرقانونی در اینترنت پخش شود و من هم هیچ کاری از دستم برنیاید.» او گفت تنها خودمان هستیم که "باید به مساله تماشای غیرقانونی فیلم‌ها در اینترنت پایان دهیم."
"برای خوش‌آمد دیگران فیلم نمی‌سازم"
بنی‌اعتماد در سینما آرسنال برلین همچنین با اشاره به جمله کلیدی "این فیلم‌ها رو به کی نشون می‌دی؟" که در چند فیلم او تکرار شده است گفت: « حدود ۲۵ سال پیش یک فیلم مستند ساختم که این جمله را در آن فیلم مهری خانم از من پرسید. بعد از آن این جمله در خیلی از فیلم‌های من آمد٬ در فیلم قصه‌ها هم آمد. این سوالی است که من هر بار می‌پرسم.»
بنی‌اعتماد "گزندگی" این جمله را رو به کسانی دانست که به گفته او "مسئول جواب‌گویی هستند اما خودشان را به خواب خرگوشی زده‌اند تا مشکلات جامعه را نبینند."
او البته در جمع بینندگان فیلمش با بیان این‌که "ادعا ندارد این تصویر تصویر جامع و کاملی از همه ایران است"٬ گفت: «من به عنوان یک فیلمساز در یک مقطع تاریخی به اندازه یک پلک زدن می‌آیم زندگی می‌کنم و بعد می‌روم و در این مدت فکر می‌کنم وظیفه من است که درباره دغدغه‌هایم فیلم بسازم وگرنه تمام زندگی حتما به این سیاهی نیست.»
با این‌همه کارگردان برجسته‌ی ایران تاکید کرد که اگر فرصت داشته باشد تا آخر عمر دو فیلم دیگر بسازد باز هم از همین قبیل فیلم‌ها خواهد ساخت. او گفت: «من وظیفه ندارم جور دیگری فیلم بسازم که به مذاق کس دیگری خوش بیاید.»
بنی‌اعتماد تاکید کرد که "شخصیت‌ها برای من روی کاغذ و روی پرده نیستند٬ آدم‌هایی هستند که در جامعه اطرافم زندگی می‌کنند و من همیشه و همچنان با نگرانی نگاهشان می‌کنم و سرنوشت‌شان را پیگیری می‌کنم."