تلاش عربستان برای "جهانی کردن" مناقشه با ایران
۱۳۹۶ آبان ۲۹, دوشنبه
کشورهای عضو اتحادیه عرب در نشست اضطراری خود که روز یکشنبه (۱۹ نوامبر/ ۲۸ آبان) در قاهره و به خواست عربستان سعودی برگزار شد، در بیانیه خود از "دخالت‌های خصمانه ایران"، "پرتاب موشک ساخت ایران" توسط حوثی‌های یمن به ریاض و "تحریک گروه‌های تروریستی در بحرین" توسط جمهوری اسلامی سخن گفتند. آنان همچنین متحد ایران در لبنان یعنی حزب‌الله را نیز به "حمایت از تروریسم و گروه‌های افراطی در کشورهای عربی" متهم کردند.
هدف عربستان سعودی از فراخوان برگزاری این نشست که با حمایت امارات متحده عربی، بحرین و کویت همراه بود، برخورد متحد اتحادیه عرب با "مداخله‌های ایران" در منطقه اعلام شد.
عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی، در این نشست گفت: «ما خطر موشک‌های ایران را درک کرده‌ایم». او حمله موشکی حوثی‌های یمن به ریاض را "تجاوز ایران" خواند و تأکید کرد که شکیبایی در برابر ایران، تشویق جمهوری اسلامی و مؤتلفاناش برای ادامه "فعالیت‌های تهدیدآمیز" آنهاست.
در بیانیه پایانی نشست اتحادیه عرب، ایران و گروه‌های مورد حمایت‌اش، حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن، به دخالت در منطقه و بی‌ثبات کردن آن متهم شده‌اند.
این بیانیه با محکوم کردن "تنش‌آفرینی" ایران در منطقه هم‌زمان اعلام کرده که جمهوری اسلامی تمامی فرصت‌ها برای اعتماد‌سازی در جهان عرب را از دست داده است.
احمد ابولغیظ، دبیرکل اتحادیه عرب، گفته است که ایران تمامی خطوط قرمز را رد کرده و جمهوری اسلامی از شبه‌نظامیان مسلح در چندین کشور عربی حمایت می‌کند. او افزوده است که اتحادیه عرب اعتراض خود را در این مورد با مجامع بین‌المللی در میان خواهد گذاشت.
کشورهای عضو اتحادیه عرب همچنین همبستگی کامل خود را با عربستان سعودی در تمام اقداماتی که برای حفظ امنیت ملی خود در نظر گرفته، اعلام کرده و به ایران هشدار داده‌اند که از حمایت حوثی‌های یمن‌و حزب‌الله لبنان دست بردارد.
افزون بر این، عربستان و مؤتلفاناش از کشورهای عضو اتحادیه عرب خواسته‌اند تا برای مطرح شدن پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد تلاش کنند.
واکنش ایران: "بیانیه‌ای سراسر دروغ و تحریف"
ایران که همواره دخالت در امور داخلی کشورهای منطقه را رد کرده، این بار نیز به شدت واکنش نشان داد و روز دوشنبه (۲۹ آبان/ ۲۰ نوامبر) ضمن "سراسر دروغ و تحریف" خواندنِ بیانیه وزیران خارجه اتحادیه عرب، "دولتمردان عربستان سعودی" را دعوت کرد تا «برای نتیجه‌بخش بودن اینگونه بیانیه‌ها، هر چه سریعتر به تهاجم وحشیانه بر علیه هم‌نوعان عرب خود در یمن پایان دهند تا کودکان و زنان و غیر نظامیان یمن اینگونه طعمه آتش کینه‌توزی آنها واقع نشوند».
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به ادعای بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، عربستان سعودی در راستای سیاست‌های اسرائیل و "برای تشدید اختلافات درون‌منطقه‌ای و انحراف ملت‌ها و دولت‌های اسلامی از ادامه اشغال فلسطین بعنوان مسئله اصلی امت اسلامی، با اعمال فشار و جوسازی‌های گسترده سیاسی و تبلیغاتی" موفق به صدور چنین بیانیه‌ای شده است.
به گفته قاسمی، ایران همچنین از عربستان سعودی می‌خواهد تا «به سیاست مبتنی بر فشار بر برادران عرب خود در لبنان و قطر و کل منطقه خاتمه دهد و با پایان دادن به لشکرکشی در بحرین اجازه دهد مردم این کشور با یکدیگر گفتگو کنند و به یک راه حل مسالمت آمیز برای حل بحران جاری دست یابند».
سخنگوی وزارت خارجه ایران تأکید کرده است که ایران در مبارزه با تروریسم و حل بحران‌ها و ثبات و امنیت منطقه تلاش‌های گسترده‌ای کرده، اما این تلاش‌ها «با سیاست معکوس مبتنی بر تشدید اختلافات و درگیری‌ها و کارشکنی عربستان سعودی مواجه شده و نتیجه‌بخشی کامل آن به تاخیر افتاده است».
بهرام قاسمی "بخش عمده"ای از مشکلات منطقه را "نتیجه سیاست‌های عقیم عربستان سعودی" عنوان کرده و راه حل را در "دست برداشتن از دنباله‌روی" از سیاست‌های اسرائیل و "پایان دادن به زورگویی و تغذیه تروریسم و پذیرش خواست ملت‌ها و دولت‌های منطقه برای نیل به استقلال و آزادی و رشد و پیشرفت و زندگی همراه با کرامت و عزت" دانسته است.
خطر علنی شدن "اتحاد نانوشته" اسرائیل و عربستان
مهران براتی، تحلیل‌گر سیاسی و کارشناس روابط بین‌الملل، در گفت‌وگو با دویچه وله، کشیده شدن پرونده ایران به شورای امنیت را بعید می‌داند و اقدام اخیر عربستان سعودی و مؤتلفاناش را بیشتر تلاش ریاض برای "جهانی کردن" مناقشه با ایران ارزیابی می‌کند.
به گفته این تحلیل‌گر سیاسی، همه کشورهای عربی خواهان رویارویی با ایران نیستند و صرف‌نظر از "سیاست‌های همیشگی منطقه‌ای جمهوری اسلامی برای ایجاد پشت جبهه در دیگر کشورهای اسلامی"، عربستان می‌خواهد با کشاندن مشکلات داخلی‌اش به خارج از مرزهای خود، از این تنش‌ها برای "اتحاد درونی" استفاده کند.
به نظر مهران براتی، عربستان سعودی در این میان صداهای موافقی را نیز خواهد شنید: آمریکا و اسرائیل با ریاض همراه خواهند شد و فرانسه نیز می‌تواند برای مقابله با گسترش نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه با عربستان همراهی کند.
اما به گفته این کارشناس روابط بین‌الملل، شورای امنیت تنها می‌تواند در حوزه‌ای مانند برنامه موشکی ایران وارد عمل شود، نه در سطحی که عربستان سعودی و مؤتلفاناش تمایل دارند.
مهران براتی تنها راه ایران برای تعدیل مناقشه را در یک "پیمان صلح و امنیت منطقه‌ای" با حضور همه کشورها می‌داند که در چارچوب آن تمام مشکلات مطرح شود و ایران نیز "عقب‌نشینی‌هایی کند تا نوعی آرامش در منطقه ایجاد شود". به گفته او اما «جمهوری اسلامی کمافی‌السابق فکر می‌کند به عنوان قدرت بزرگ و برتر منطقه‌ای باید از نیروهایی حمایت کند که سیاست او را در منطقه ادامه می‌دهند. این خطر بزرگی است که می‌تواند ایران را به جنگی بزرگ هم بکشاند».
از سوی دیگر، این تحلیل‌گر سیاسی "خطر" را در این هم می‌بیند که "اتحاد نانوشته"ی اسرائیل با عربستان سعودی و مصر و دیگر مؤتلفان ریاض علیه جمهوری اسلامی «به‌ویژه با تلاش ایران برای استقرار نیروهای حزب‌الله لبنان در بلندی‌های جولان کاملا علنی شود».
به گفته مهران براتی «ادامه این سیاست توسط جمهوری اسلامی خطر بزرگی است که می‌تواند مورد استفاده عربستان قرار گیرد و پای اسرائیل و در نهایت آمریکا را به میدان جنگ بکشاند».