رجب طیب اردوغان، رئيس‌جمهور ترکیه، بعد از کسب رأی آری در رفراندوم مناقشه‌انگیز تغییر قانون اساسی روز سه‌شنبه ۲ مه (۱۲ اردیبهشت) به مقر اصلی حزب حاکم "عدالت و توسعه" (AKP) در آنکارا بازگشت.
طبق قانون اساسی پیشین ترکیه، عضویت رئیس‌جمهور در یک حزب بعد از کسب مقام ریاست جمهوری لغو می‌شد. اینک که در رفراندوم ۱۶ آوریل رأی "آری" با اکثریتی ناچیز پیروز شده رؤسای جمهور ترکیه در آینده می‌توانند همچنان عضو حزب خود باشند.
بیشتر بخوانید: خشونت و درگیری‌های پراکنده در راه‌پیمایی‌های روز جهانی کارگر
اردوغان در سال ۲۰۰۱ از پایه‌گذاران اصلی حزب اسلام‌گرا و محافظه‌کار "عدالت و توسعه" بود. او بعد از انتخاب به عنوان رئیس‌جمهور در اوت ۲۰۱۴ باید این حزب را طبق قانون اساسی ترک می‌کرد، چرا که قانون اساسی پیشین رئیس‌جمهور را موظف به بی‌طرف بودن می‌کرد.
برخلاف سایر اصلاحات قانون اساسی این تغییر به سرعت به اجرا درآمده است.
بیشتر بخوانید: دولت ترکیه ویکیپدیا را بست
اردوغان میخواهد خود را در کنگره ویژه حزب عدالت و توسعه در ۲۱ ماه مه نامزد ریاست این حزب کند. به این ترتیب او جانشین بن‌علی یلدیریم، نخست‌وزیر ترکیه خواهد شد که از مه سال ۲۰۱۶ ریاست حزب را در دست دارد.
با این حال اردوغان هم‌اکنون نیز به صورت غیررسمی نقش رهبری‌کننده این حزب را ایفا می‌کند.
مخالفان دولت اینک که حزب حاکم در پارلمان اکثریت را دارد، بیم از آن دارند که رئيس‌جمهور که همزمان ریاست این حزب را در دست دارد، از این پس کنترل بیشتری بر پارلمان اعمال کند.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
روز یکشنبه (۱۶ آوریل/ ۲۷ فروردین) ۵۵ میلیون و ۳۰۰ هزار شهروند واجد شرایط به پای صندوق‌های رأی فراخوانده شدند تا در مورد تغییر قانون اساسی ترکیه تصمیم بگیرند. تغییر قانون اساسی موجب خواهد شد که نظام پارلمانی ترکیه به نظام "ریاستی" تغییر یافته و رئیس جمهور قدرت بیشتری کسب کند.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
آری "اِوت" یا نه "هایر". نتیجه هرچه باشد، اردوغان بخاطر آن اما یک چیز را ویران کرد: رابطه با اروپا. در هفته‌های گذشته که تبلیغات برای کسب رای "آری" در رفراندوم در جریان بود، بین ترکیه و چندین کشور اروپایی تنش‌های زیادی به وجود آمد. در چند کشور از جمله آلمان و هلند سخنرانی‌های انتخاباتی چند وزیر ترکیه لغو شد و اردوغان مقام‌های این کشورها را بارها و بارها به "نازی‌ها" تشبیه کرد.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
رجب طیب اردوغان یک روز قبل از برگزاری رفراندوم گفت: «این یکشنبه روزی است که در آن مردم ما به کشورهای اروپایی درس خوبی خواهند داد.» اردوغان افزود: «فردا روزی است که شما باید به آن‌ها [اروپایی‌ها] جواب بدهید. ما به آلمان جواب خواهیم داد، و اتریش، بلژیک، سوئیس و سوئد.»
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق (CHP) در آخرین روز مبارزات و تبلیغات همه‌پرسی در آنکارا هشدار داد: «فردا ما تصمیم خواهیم گرفت که آیا سیستم پارلمانی دمکراتیک را خواهانیم یا رژیم یک‌تنه یک مرد را؟» او به رأی‌دهندگان گفت: «آیا می‌خواهید فرزندانتان را در اتوبوسی بدون ترمز بنشانید؟ از دمکراسی حفاظت کنید، همانطور که از فرزندانتان حفاظت می‌کنید.»
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
با طوطی در پای صندوق رای‌گیری. در صورت موفقیت این رفراندوم، ۱۸ ماده قانون اساسی ترکیه تغییر خواهد کرد؛ تعداد نمایندگان مجلس از ۵۵۰ نفر به ۶۰۰ نفر افزایش خواهد یافت و حداقل سن نامزدهای نمایندگی مجلس از ۲۵ سال به ۱۸ سال کاهش می‌یابد.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
در صورت موفقیت رفراندوم و تغییر قانون اساسی، رئیس جمهور مسئول تشکیل دولت می‌شود؛ بی‌طرفی سیاسی رئیس جمهور لغو می‌شود و او از اختیارات ویژه‌ای برای نظارت بر عملکرد شورای عالی قضات و دادستان‌ها برخوردار خواهد شد. همچنین دوره ریاست جمهوری و نمایندگی مجلس از چهار به پنج سال افزایش می‌یابد و رئیس جمهور از اختیار صدور بخشنامه‌های اجرایی و وضع مقررات کشوری برخوردار خواهد شد.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
بینالی یلدریم رای خود را به صندوق می‌اندازد. در صورت موفقیت این رفراندوم، یلدریم آخرین نخست‌وزیر ترکیه خواهد بود و این سمت تا سال ۲۰۱۹ حذف خواهد شد. نخست‌وزیری که به حذف مقام خود از ساختار سیاسی ترکیه رای مثبت داد.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
در روزهای گذشته، اردوغان توپراک، یکی از اعضای ارشد "حزب جمهوریخواه خلق ترکیه" و نماینده مجلس گفته بود: «ما حتی نمی‌توانیم یک پلاکارد در خیابان‌ها بیاویزیم و هیچ سالنی به ما نمی‌دهند.» به گفته او به بهانه "وضعیت اضطراری" بسیار از امکانات از مخالفان رفراندوم سلب شده بود و تلویزیون دولتی تنها فراخوان اردوغان را پخش می‌کرده است.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
فاطمه ۷۶ ساله با برانکارد به پای صندوق رای‌گیری برای رفراندوم در ترکیه آمده است. او می‌گوید نتیجه همه‌پرسی برایش مهم است و نمی‌تواند در خانه بماند.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
مرد ترک با لباس سنتی در پای صندوق. قبل از آغاز رای‌گیری موسسات مختلف نظرسنجی اعلام کردند که مخالفان و موافقان وزنی نزدیک به هم دارند و نتیجه قابل پیش‌بینی نیست.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
با گربه و تی‌شرت کمال آتاتورک در پای صندوق
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
یک مرد قرقیز با لباس سنتی رای خود را در مورد تغییر قانون اساسی به صندوق می‌اندازد. او از افغانستان به ترکیه مهاجرت کرده است و در شهر وان زندگی می‌کند.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
مولود چاوش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه به همراه همسرش در آنتالیا آرای خود را به صندوق می‌اندازند.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
در شهر ماردین در نزدیکی مرز سوریه، یک مرد عرب رای خود را به صندوق می‌اندازد.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
یک زن کرد در شهر دیاربکر رای خود را به صندوق می‌اندازد. رای "نه" در مناطق کردنشین ترکیه طرفداران زیادی دارد.
-
پای صندوق همه‌پرسی در ترکیه
نتایج اولیه رفراندوم احتمالا نیمه شب یکشنبه (۱۶ آوریل) اعلام خواهد شد. این رفراندوم برای تصویب به ۵۱ درصد رای آری (اِوت) نیاز دارد.
نویسنده: محمود صالحی
