حکومت اقلیم خودمختار کردستان عراق به رغم مخالفت‌های گسترده بین‌المللی و هشدارهای دولت مرکزی در بغداد و دو همسایه قدرتمند اقلیم، ایران و ترکیه همه‌پرسی استقلال را در موعد از پیش تعیین شده (دوشنبه ۲۵ سپتامبر/ ۳ مهر) برگزار کرد.
چند ساعت پس از آغاز رأی‌گیری در کردستان عراق، سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست هفتگی خود با خبرنگاران این اقدام را مغایر با "تمامیت ارضی و حاکمیت ملی عراق" خواند و هشدار داد که این همه‌پرسی "اقدامی نابه‌جاست و می‌تواند منجر به تحولاتی شود که به زیان همه به‌خصوص مردم کرد خواهد بود".
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به گزارش خبرگزاری تسنیم، قاسمی در تشریح سیاست‌های ایران در قبال تحولات کردستان عراق گفت: «مواضع ما روشن است، این اقدام در یک مقطع نامناسب و بدون منطق لازم اتفاق افتاد که دولت عراق موفق شده بود تا حد بسیاری در مبارزه با تروریسم موفقیت‌هایی را کسب کند.»
خبرگزاری فرانسه روز جمعه به نقل از یک مقام ارشد اقلیم کردستان در سلیمانیه گزارش داد که سردار قاسم سلیمانی، فرمانده واحد برون مرزی سپاه پاسداران (سپاه قدس) برای متقاعد کردن کردها و جلوگیری از برگزاری همه‌پرسی استقلال در این شهر به سر می‌برد و قصد دارد برای دیدار با مسعود بارزانی، رئیس اقلیم به اربیل نیز سفر کند.
تائید دیدار بی‌نتیجه سلیمانی و بارزانی
به نوشته روزنامه شرق مسعود بارزانی حضور قاسم سلیمانی در اقلیم کردستان و دیدار با او را تائید کرده است. در هفته‌ها و روزهای گذشته مذاکراتی نیز میان مقام‌های ارشد اقلیم کردستان و نمایندگان دولت مرکزی بغداد انجام شده که به گفته بارزانی در آنها هیچ پیشنهاد سازنده‌ای برای تحقق مطالبات کردها و به تعویق افتادن همه‌پرسی ارائه نشده است.
بیشتر بخوانید: همه‌پرسی استقلال کردستان عراق آغاز شد
بهرام قاسمی در جمع خبرنگاران بدون اشاره به حضور فرمانده سپاه قدس در کردستان عراق، رایزنی با مسئولان اقلیم کردستان را تائید کرد و گفت وزارت خارجه درباره مسئله اقلیم کردستان عراق منفعل نبوده و این موضوع را "با کمک سایر دستگاه‌های ذیربط" دنبال کرده و خواهد کرد.
شرکت‌کنندگان در همه‌پرسی استقلال کردستان عراق در شهر اربیل، ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷
خبرگزاری تسنیم از قول سخنگوی وزارت خارجه نوشت: «ما با اقلیم و احزاب کردی چه در دوران جدید و چه در گذشته همواره در تماس بوده و رایزنی‌های بسیار داشته و داریم و طی هفته‌های گذشته [...] مذاکرات مفصلی درباره همه‌پرسی، ضرورت وحدت عراق و مذاکره اقلیم و بغداد داشته و خواسته‌ایم که اگر مشکلی وجود دارد از طریق رایزنی سیاسی حل و فصل کنند.»
بنابر این گزارش بهرام قاسمی ابعاد تبعات برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان را "گسترده" دانست و تصریح کرد که جمهوری اسلامی مواضع خود را پس از پایان "این رفراندوم غیرقانونی و نامشروع" اعلام خواهد کرد.
گفت‌وگوی تلفنی روحانی و عبادی
رئیس جمهور حسن روحانی یکشنبه دوم مهر در یک گفت‌وگوی تلفنی با حیدر عبادی، نخست وزیر عراق ضمن اعلام حمایت کامل جمهوری اسلامی از بغداد تاکید کرد که ایران با "هر حرکتی که در تقابل با تمامیت ارضی و وحدت ملی عراق باشد" مخالف است.
بیشتر بخوانید: ایران مرزهای هوایی با اقلیم کردستان عراق را بست
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر ریاست جمهوری، حسن روحانی به حیدر عبادی گفت: «از نظر ما قانون اساسی عراق باید مورد احترام همه باشد و تخلف از آن به معنای انجام اقدامات غیرقانونی است.»
در آستانه برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان، سپاه پاسداران در مناطق مرزی ایران و عراق یک "رزمایش امنیتی" برگزار کرد. سایت خبری "کردیا"، نزدیک به حزب دموکرات کردستان ایران روز یکشنبه گزارش داد که سپاه در جریان این رزمایش مناطقی در خاک اقلیم کردستان را بمباران کرده است.
بستن مرزهای زمینی و هوایی
سخنگوی وزارت خارجه ایران این خبر را تکذیب و در عین حال تائید کرده که جمهوری اسلامی به درخواست دولت عراق مرزهای زمینی و هوایی خود با اقلیم کردستان را بسته است.
بارزانی روز یکشنبه در واکنش به چنین اقدام‌هایی که از سوی ترکیه نیز انجام شده گفت بستن مرزهای به نفع هیچ‌کس نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: بارزانی: فقط با استقلال می‌توانیم امنیت خود را تامین کنیم
اقلیم کردستان عراق به آب‌های آزاد دسترسی مستقیم ندارد و بسته شدن مرزهای زمینی توسط همسایگان، این منطقه را با مشکلات جدی روبرو می‌کند. بنابر گزارش‌ها نشانه‌های این مشکلات در روز همه‌پرسی با هجوم مردم به فروشگاه‌ها و صف‌های طولانی در جایگاه‌های سوخت‌رسانی قابل مشاهده بوده است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
نمایی از شهر دوهوک
منطقه خودمختار کردستان عراق حدود ۵/۵ میلیون نفر جمیعت دارد. بیش از یک سوم جمعیت این منطقه زیر ۱۳ سال و حدود ۵ درصد بالای ۶۵ سال سن دارند. حدود ۵۰ درصد جمعیت کردستان عراق در سه شهر اربیل، سلیمانیه و دوهوک زندگی میکنند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
گسترش شهرها
شهرهای کردستان با سرعت در حال گسترش هستند و ساختمان‌های مسکونی و تجاری مثل قارچ رشد میکنند. جمعیت اربیل در ۱۰ سال گذشته از حدود ۶۰۰ هزار نفر به یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسیده است. شهر دوهوک هم رشد مشابهی داشته است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
فضای سبز
از ظاهر شهرهای بزرگ کردستان برمی‌آید که سرمایه‌گذاران بیشتر به فکر ایجاد ساختمان هستند تا فضای سبز. تعداد پارک‌‌هایی شبیه این پارک باصفا در دوهوک بسیار کم است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
جلب توریست
برای جلب توریست، هتل‌های شیک یکی پس از دیگری به‌راه افتاده‌اند اما حضور تروریست‌های «دولت اسلامی» در بخش‌هایی از کردستان باعث شده که جهانگردان جرات رفتن به این مناطق را نداشته باشند. این در حالی است که در شهرهای بزرگ زندگی به صورت عادی در جریان است و هیچ نشانه‌ای از اسلام‌گرایان افراطی وجود ندارد. بر اساس آمار رسمی در سال ۲۰۱۲ بیش از دو میلیون توریست به این منطقه سفر کرده‌اند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
پست بازرسی
در تمامی شاهراه‌های کردستان نیروهای دولتی (پیشمرگه‌ها) رفت وآمد خودروها را کنترل میکنند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
پرچم کردستان
پرچم سه رنگ کردستان در شهر و روستا حضوری دائمی دارد و حتی در ویترین مغازه‌ها هم جا باز کرده است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
بازار دوهوک
مغازه‌ای در بازار دوهوک. بیشتر کالاهای این بازار قدیمی چینی هستند. تاجران می‌گویند، از زمانی که گروه تروریستی «دولت اسلامی» موصل را تسخیر کرده و بخشی از راه‌های ارتباطی، به ویژه به بغداد، را قطع کرده است، وضعیت بازار آشفته شده و برخی تاجران در معرض ورشکستگی قرار گرفته‌اند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
کمک خارجی
بسیاری از کارگاه‌هایی که پیش‌تر سودآور بودند، بخشی از فعالیت خود را تعطیل کرده اند. در این کارگاه قالی‌بافی تنها هفت زن کار میکنند. صاحب کارگاه می‌گوید که سازمان ملل یک سال پیش وعده کمک مالی داده بود، اما تا کنون به وعده خود عمل نکرده است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
خودروهای ژاپنی و کره‌ای
وجود بی‌شمار خودروهای نو و نسبتا گران‌قیمت در شهرها و روستاهای منطقه خودمختار کردستان این شبهه را ایجاد می‌کند که اکثر کردها وضعیت مالی خوبی دارند. بیشتر خودروهای شخصی و تاکسی شهرهای بزرگ کردستان ژاپنی یا کره‌ای هستند. به ندرت خودروهای اروپایی به چشم می‌خورد.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
اختلاف طبقاتی
در گوشه و کنار کردستان اختلاف طبقاتی کاملا محسوس است. جلال عادل (عکس) که در حاشیه شهر عمادیه زندگی می‌کند، حقوق بازنشستگی ناچیزی دارد که فقط برای اجاره‌خانه و مواد خوراکی اولیه او و همسرش هزینه می‌شود. جلال مردی شوخ‌طبع است و نام خودروی مدل ۱۹۷۰ خود را «مرسدس خانم» گذاشته است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
کودکان خیابانی
از جلال عادل تنگدست‌تر هم وجود دارد:کودکان خیابانی که بیشتر آنها دستمال کاغدی یا آدامس می‌فروشند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
کارتن قزوینی
در همه جای کردستان نشانه‌هایی از ایران وجود دارد. عکس: خانه‌ای مسکونی در شهر عمادیه.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
زبان فارسی در کردستان
بسیاری از شهروندان کردستان به زبان فارسی مسلط هستند زیرا در ایران زندگی کرده‌اند. نفال برواری که یکی از مسئولان روابط بین‌الملل اداره فرهنگ استان دوهوک است، فارسی را با لهجه تهرانی صحبت می‌کند. او بیش از نیمی از عمرش را به همراه خانواده‌اش در ایران به سر برده است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
فساد اداری
صالح حمید هم بیش از ۲۵ سال به همراه خانواده‌اش در ایران پناهنده بوده است. او که فارغ‌التحصیل دانشگاه است نتوانسته در رشته خود کار کند و اکنون در شهر دوهوک مغازه سی دی فروشی دارد. صالح حمید هم مانند بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی می‌گوید که برای راه یافتن به اداره‌های دولتی یا شرکت‌های خصوصی "یا باید لابی داشت یا باج داد". صالح در طول روز در مغازه‌اش برنامه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان می‌بیند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
افلیت‌های مذهبی
در همه جای کردستان کلیساهای قدیمی و مدرن به چشم می‌خورد. علاوه بر مسیحیان که اکثر آنها آشوری هستند، در منطقه خودمختار شمار قابل توجهی ایزدی، یهودی و یارسان (اهل حق) زندگی میکنند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
بازمانده حمله هوایی ارتش صدام حسین
ناقوس کلیسایی در نزدیکی شهر احمدیه از بازمانده‌های یک خمپاره و چرخ ماشین تشکیل شده است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
مغازه‌های مشروب‌فروشی
اکثر مشروب‌فروشی‌های کردستان متعلق به مسیحیان است. این عکس در روز عید پاک گرفته شده، به همین دلیل مغازه‌های مشروب‌فروشی تعطیل هستند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
تحصیل در کردستان
در مدارس به زبان کردی آموزش داده می‌شود. زبان عربی را دانش‌آموزان به عنوان زبانی بیگانه می‌آموزند. دوره ابتدایی که شش سال طول می‌کشد، اجباری است. دوره دبیرستان هم شش سال است. (عکس: دبیرستانی تخصصی ویژه آموزش صنعت توریسم).
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
آموزش عالی در کردستان
در منطقه خودمختار کردستان عراق ۱۵ دانشگاه و مدرسه عالی دولتی و ۱۳ دانشگاه خصوصی وجود دارد. قدیمی‌ترین آنها دانشگاه سلیمانیه است که در سال ۱۹۶۸ ساخته شده. جدیدترین دانشگاه، «هولر» اربیل است. ٰعکس: دانشکده موسیقی دانشگاه دوهوک.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
کمبود آب
در کردستان عراق مشکلی به نام «آب» هنوز فراگیر نشده، اما کارشناسان می‌گویند که در سال‌های اخیر سطح آب‌های زیرزمینی کاهش یافته و احتمال این‌که وضع بهتر شود وجود ندارد. در پنج سال گذشته مساحت زمین‌های زراعی افزایش یافته و این خود مشکل آب را حادتر می‌کند. (عکس: رود دجله).
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
برندهای غربی
به نظر می‌رسد که «برند»های (مارک‌های) معروف بین‌المللی هنوز جرات حضور در کردستان عراق را ندارند. شمار برندهایی که در این منطقه نمایندگی دارند انگشت‌شمار است.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
کمپ پناهجویان دومیز
بیش از یک میلیون پناهجوی سوری و عراقی در کمپ‌های استان دوهوک زندگی میکنند. تنها در کمپ دومیز در حاشیه شهر دوهوک بیش از ۸۰ هزار نفر ساکن هستند.
-
تلخ و شیرین زندگی در کردستان عراق از نگاه خبرنگار دویچه وله
امید به آینده
پناهجویان با وجود تمامی کمبودها و مشکلاتی که در اردوگاه‌ها دارند، عشق به زندگی و امید به آینده را از دست نداده‌اند. عکس بالا یک زوچ پناهنده سوری در کمپ دومیز در حاشیه شهر دوهوک را نشان می‌دهد. متن و عکس از فرهاد پایار
