۹۰۰ میلییارد متر مکعب گاز ترکمنستان برای چین
۱۳۸۶ مرداد ۱۰, چهارشنبه
با امضای این پیمان، ترکمنستان بازار بزرگ تازه ای را برای گاز خود گشود و توانست از وابستگی خود به روسیه تا حد زیادی بکاهد. در همین حال، چین نیز که در سال‌های اخیر تلاش‌های گسترده‌ای را برای بهره برداری از ذخائر انرژی حوزه خزر آغاز کرده بود، در راه تحقق هدف خود گام مهمی برداشت.
در چارچوب پیمان جدید، حق بهره‌برداری از یکی از میدان‌های گاز ترکمنستان به چین سپرده شد. توافقنامه انتقال سالانه ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز، در بهار سال گذشته میلادی به امضای صفرمراد نیازف دیکتاتور پیشین ترکمنستان و هوجینتائو رئیس جمهور چین رسید. اما نیازف در ماه دسامبر سال ۲۰۰۶ درگذشت.
انتقال گاز ترکمنستان به چین از سال ۲۰۰۹ میلادی آغاز خواهد شد و ۳۰ سال ادامه خواهد یافت. نیازف، قبلا توافق کرده بود که چینی‌ها یک میدان گاز را در ساحل منطقه واقع در دست راست رودخانه آمودریا مورد بهره برداری قرار دهند. اما در ماه مه امسال، شرکت ملی نفت چین و شرکت گاز ترکمنستان نتوانستند بر سر تعیین بهای گاز به توافق برسند.
در این مورد که آیا در جریان سفر رئيس جمهور ترکمنستان به پکن بر سر این موضوع توافقی حاصل شده است یا نه، خبری منتشر نشد. روسای جمهور ترکمنستان، قزاقستان و روسیه در ماه مه امسال پیمانی را برای ایجاد یک خط لوله گاز امضاء کردند که باید بخشی از گاز ترکمنستان را به روسیه منتقل کند.
امضای این پیمان، چینی‌ها را با این تردید روبرو ساخت که ترکمنستان نتواند به تعهدات خود در زمینه تامین گاز آن‌ها عمل کند. احتمالا دلیل سفر رئیس جمهور ترکمنستان به پکن، برطرف ساختن همین تردید بود. به ویژه که اخیرا میان ایران و ترکیه نیز، قرارداد انتقال گاز ترکمنستان و ایران به اروپا امضاء شد.
کنسرن‌های آمریکائی و اروپائی، از مدت‌ها پیش می کوشیدند خط لوله تازه ای از طریق دریای خزر ایجاد کنند تا بتوانند بی نیاز از خاک روسیه گاز آسیای مرکزی و حوزه خزر را به بنادر اروپائی انتقال دهند. قرارداد ایجاد خط لوله میان ترکمنستان، قزاقستان و روسیه در واقع تلاشی برای خنثی کردن این طرح بود.
با توجه به مجموعه این تعهدات، اکنون در میان کارشناسان این تردید جدی‌تر شده است که ترکمنستان اصولا بتواند به تعهد خود در برابر چین عمل کند. رئيس جمهور ترکمنستان در ماه مه امسال اعلام کرد که ایجاد یک خط لوله از میان دریای خزر را نیز غیرممکن نمی‌داند.
علاوه بر همه این‌ها، ترکمنستان متعهد شده است که از سال جاری به مدت سه سال و هرسال ۵۰ میلیارد متر مکعب گاز به روسیه صادر کند. این کشور همچنین قراردادی برای صدور ۱۴ میلیارد مترمکعب گاز در سال جاری به ایران امضاء کرده است. نیاز داخلی ترکمنستان نیز سالانه حدود ۱۹ میلیارد مترمکعب برآورد شده است.
مجموعه این ارقام، نشان می‌دهد که ترکمنستان باید هرسال ۸۰ میلیارد مترمکعب گاز استخراج کند، در حالی که براساس گزارش کنسرن انگلیسی بی پی این کشور در سال گذشته تنها حدود ۶۲ میلیارد مترمکعب گاز تولید کرد.
ذخائر مطمئن گاز ترکمنستان ۲ بیلیون و ۸۶۰ میلیارد مترمکعب تخمین زده شده است. این، با ذخائر نروژ یا قزاقستان برابر است. کارشناسان معتقدند که ترکمنستان ضمنا می‌تواند حدود هفت و نیم بیلیون مترمکعب گاز هنوز کشف نشده داشته باشد. در این صورت، ترکمنستان پس از روسیه دارای بزرگترین منابع گاز در میان کشورهای اتحاد شوروی پیشین است.
عقد قرارداد سی ساله با چین، از وابستگی ترکمنستان به کنسرن گازپروم روسیه می کاهد و به این کشور امکان می‌دهد که در تعیین نرخ گاز خود اختیار بیشتری داشته باشد. در حال حاضر، گاز ترکمنستان عمدتا از طریق روسیه صادر می شود.
جواد طالعی