۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ دلار بر باد رفت!

هر روز خبر از سقوط اقتصادی می‌رسد. هیچ بورسی و هیچ بازاری در امان نیست. در اقتصاد حالت یأس حکمفرماست. بنابر بررسی بانک توسعه‌ی آسیا (ADB)، خسارت ناشی از بحران سر به ۵۰ تریلیون دلار (= ۵۰ هزار میلیارد دلار) می‌زند که حدود ۴ /۳۹ تریلیون یورو می‌شود. بنابر باور پژوهشگران این بانک، آسیا چوب "رشد" خود را می‌خورد.

کشورهای رو به رشد آسیا، آنهایی که به کشورهای "در آستانه" (یعنی در آستانه‌ی صنعتی شدن) شهرت دارند، و چین و هند از جمله‌ی آنهایند، از بحران بزرگ به شدت آسیب می‌بینند.

در آسیا کلاً ۶ /۹ تریلیون دلار (= ۹۶۰۰ میلیارد دلار) از بین رفته است، چیزی که بیش از کل تولید ناخالص ملی در کشورهای مختلف این قاره است. اگر مردم کل قاره یک سال هیچ کاری نمی‌کردند و تولیدی نداشتند، در صورتی که بحران پیش نمی‌آمد، اکنون وضع بهتری داشتند.

با وجود اینکه ضربه بر آسیا بسی سنگین بوده است، امید می‌رود که نخست در این خطه وضع بهبود یابد. ولی پیش‌بینی می‌شود که وضع، پیش از آنکه بهتر شود، بسی بدتر خواهد شد.

خطر در جهان سوم

بدتر شدن وضع به صورت گرسنگی توده‌ای نیز بروز خواهد کرد. دیرک مسنر (Dirk Messner)، مدیر اجرایی "انستیتوی آلمانی سیاست کمک به توسعه" می‌گوید: «در آینده بایستی افراد بیشتری گرسنگی بکشند، چون نتیجه‌ی بورس‌بازی بانک‌ها خراب از کار درآمده است.»

بنابر برآورد بانک جهانی، تولید صنعتی در سال جاری (۲۰۰۹)، تا ۱۵ درصد کاهش می‌یابد. حجم بازرگانی جهانی، چنان در حال فروکش است که در ۸۰ سال گذشته سابقه نداشته است.

جهان سوم از بحران به شدت آسیب می‌بیند. بنابر ارزیابی بانک جهانی، مشکل مبرم کشورهای فقیر این است که دیگر به سختی می‌توانند از خارج وام بگیرند.

بانک‌های خصوصی وام نمی‌دهند. اما بدون وام این بانک‌ها صادرات و واردات و سرمایه‌گذاری پیش نمی‌رود. از هر چهار کشور فقیر فقط یکی آن بنیه را دارد که با سرمایه‌گذاری و تدابیر اجتماعی جلوی گسترش فقر و بروز آن به صورت گرسنگی توده‌ای را بگیرد.

یک بررسی بانک جهانی نشان می‌دهد که در ۹۴ کشور از ۱۱۹ کشوری که بر روی وضعیت اقتصادی‌شان مطالعه شده، رشد اقتصادی در حال کاهش است. یک عامل، کاهش قیمت مواد خام است. در ۴۳ کشور از این مجموعه، رشد فقر، آشکار است.

ژوستین ییفو لین (Justin Yifu Lin)، کارشناس ارشد بانک جهانی، لازم می‌داند که یک برنامه‌ی نجات برای کشورهای فقیر تدارک دیده شود. به نظر او، با پولی در مقیاس کشورهای کمتر رشدیافته، می‌توان در آن کشورها مشکل‌های عمده را برطرف کرد و راهی برای رشد گشود.

لزوم یاری همگانی

رابرت زولیک، رئیس بانک جهانی می‌گوید، برای رفع بحران همه باید یاری کنند: «این بحران جهانی راه حلی جهانی می‌طلبد.» او در مورد کشورهای جهان سوم این تأکید را می‌کند که «ممانعت از بروز فاجعه در کشورهای رو به رشد برای تلاش جهانی به منظور غلبه بر بحران اهمیت دارد.»

زولیک سرمایه‌گذاری در زیرساخت اقتصادی و بنگاه‌های کوچک و متوسط را لازم می‌داند. کشورهای جهان سوم در این زمینه به کمک احتیاج دارند. مخاطب زولیک در طلب کمک برای این کشورها، گروه ۲۰ است که وزیران اقتصادشان در شنبه‌ی این هفته در انگلستان جلسه دارند تا اجلاس سران این گروه از کشورهای صنعتی و "درآستانه" را تدارک ببینند. اجلاس سران گروه ۲۰، در دوم آوریل در لندن خواهد بود.

رشد منفی

پیشنهاد آمریکا ترزیق پول به اقتصاد از طرف دولت‌ها برای ایجاد تحرک در بازار است. این کار، به گفته‌ی مقامات آمریکا، باید سریع و در هماهنگی کشورها با هم صورت گیرد. مخاطب آمریکا، کشورهای گروه ۲۰ است. به گفته‌ی لاری سامرز (Larry Summers)، مشاور اقتصادی پرزیدنت باراک اوباما، تمرکز تلاش‌های کشورهای گروه ۲۰ در زمینه‌ی اقتصاد کلان بایستی روی بالا بردن تقاضا در سطح جهانی باشد.

میزان ارزشی صادرات آلمان نسبت به سال گذشته ۷ /۲۰ درصد کاهش یافته است. از واردات هم کاسته شده: به میزان ۹ /۱۲ درصد.

تقاضا در بازارهای جهانی همچنان رو به کاهش است و هنوز چشم‌انداز تغییر مثبتی دیده نمی‌شود. بانک جهانی آژیر خطر را به صدا درآورده است: رشد اقتصاد جهانی منفی است. کل تولید صنعتی در نیمه‌ی سال ۲۰۰۹ به میزان ۱۵ درصد کمتر از سال پیش خواهد بود.