1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

۲ اوت ۱۸۷۰: نخستین زن آلمانی که دکترای افتخاری گرفت

اسکندر آبادی۱۳۹۵ مرداد ۱۲, سه‌شنبه

۲ اوت ۱۸۷۰: ۱۴۶ سال پیش در چنین روزی ماریانه وبر، پژوهشگر حقوق زنان و همسر دانشمند بنام ماکس وبر در نزدیکی بیله‌فلد در غرب آلمان زاده شد.

https://p.dw.com/p/1JZpQ
Deutschland Marianne Weber
عکس: Gemeinfrei

پدر ماریانه وبر (Marianne Weber) پزشک و مادرش از خانواده‌ای توانگر بود اما در چهار سالگی مادر جوانش را از دست داد و پدر که غم مرگ زودرس همسر را تاب نمی‌آورد از پرورش کودک بازماند و ماریانه‌ کوچک را به پرستاران سرخانه و خویشاوندان سپرد.

در خاطراتش که اواخر عمر منتشر کرد می‌نویسد: «دختری آزاد ولی یتیم شده بودم و دائم به بیماری‌های گوناگون گرفتار می‌شدم. تنها هنگامی از این وضع نابهنجار نجات یافتم که خویشاوندانم مرا با خود به برلین بردند.»

منظور او خانواده‌ ماکس وبر اقتصاددان و جامعه‌شناس بنام است که در آموزش و پرورش ماریانه‌ جوان سهم بزرگی داشتند.

آشنایی او با ماکس که همواره پشتیبان اصلی او در تلاش‌های آموزشی و اجتماعیش باقی ماند، به گفته‌ ماریانه دروازه‌ خوشبختی را به روی او گشود. در سال ۱۸۹۳ با ماکس ازدواج کرد و سال بعد با او به شهر فرایبورگ که امروز خواهرشهر اصفهان است رفت.

از آن‌جا که همسرش استاد "اقتصاد ملی" بود توانست به‌‌رغم مخالفت استادان دیگر که زن را آماده و شایسته‌ دخالت در امور علمی نمی‌دانستند، به عنوان مستمع آزاد به دانشگاه راه یابد و در مدت کوتاهی‌ از آنچه در کودکی محروم مانده بود، بهره‌مند شود.

ماریانه وبر در فرایبورگ به تحصیل فلسفه پرداخت و از ساعت‌های درس همسر نیز برخوردار شد.

تا سال ۱۹۰۸ تحصیل دانشگاهی برای زنان در آلمان مجاز نبود و کار مخالفت با ماکس و ماریانه وبر به جایی کشید که نزدیک بود ماکس وبر با یکی از همکارانش سر این مسئله دوئل کند که می‌گفت: «کارش به جایی رسیده که گمان می‌کند زن‌ها هم می‌توانند دانشمند شوند.»

دیری نپایید که ماریانه وبر با کار و تلاش پیوسته و پشتیبانی همسرش هم‌تراز با ماکس وبر به پژوهش و نگارش پرداخت و مورد توجه کارشناسان حقوقی و اجتماعی قرار گرفت.

کار و تلاش اصلی او پژوهش در زمینه‌ حقوق زن در خانواده و نبرد با وابستگی‌های اقتصادی زنان است. از آثار او باید به ویژه از "تاریخ تحول حقوق خانواده"، "جایگاه مادر و همسر در قانون‌های کشور" و "مسائل اخلاقی در امور جنسی" را نام برد که تا هم اکنون از نخستین و مهم‌ترین پژوهش‌ها در این زمینه به شمار می‌آیند.

با اوج‌گیری جنبش زنان در آغاز سده‌ بیستم و تشکیل مجمع انجمن‌های زنان که بیش از یک میلیون عضو داشت، ماریانه وبر در سال ۱۹۱۹ به سرپرستی این مجمع برگزیده شد. اما او بر خلاف تندروان چپ که هوادار رابطه‌ آزاد جنسی بودند، در پی برچیدن نهاد قانونی ازدواج نبود و تنها می‌کوشید این نهاد را اصلاح کند. به این منظور همیشه می‌گفت: «مهمترین قانون‌ها و حقوق یک کشور در حقوق طلاق و امکانات زنان در این زمینه خلاصه می‌شود.»

پس از درگذشت ماکس وبر و دو سالی که ماریانه به علت مرگ زودرس او در افسردگی و نومیدی گذراند، باز به نگارش و کوشش در اصلاح وضع زنان پرداخت و در سال ۱۹۲۲ از دانشگاه هایدلبرگ به عنوان نخستین زن در آلمان به خاطر همان کتاب "جایگاه مادر و همسر در قانون‌های کشور" دکترای افتخاری گرفت.

ظهور نازی‌ها در سال ۱۹۳۳ ماریانه را باز به افسردگی و مردم‌گریزی کشاند، گرچه از کمک‌های پنهانی به زنان یهودی در خطر، باز نایستاد. اما پس از جنگ باز با نیرویی تازه در سن ۷۵ سالگی به تلاش و تقلا در بازسازی کشور و بهسازی امور زنان مشغول شد.

او هم‌زمان مجموعه‌ آثار ماکس وبر را منتشر کرد و کتابی با عنوان "ماکس وبر، تصویری از یک زندگی" را نگاشت.

آخرین کتاب او خاطرات خود اوست که با عنوان "زندگی به انجام رسیده" منتشر شده است.

ماریانه وبر در ۸۴ سالگی در هایدلبرگ درگذشت.