یک مورد دیگر سنگسار: این‌بار در رشت

به گزارش خبرنامه‌ی امیرکبیر، زنی که همراه مرد سنگسارشده در رشت بوده، مورد بخشودگی قرار گرفته‌است. محمد مصطفایی، وکیل و فعال حقوق بشر می‌گوید، به دلیل حساسیتی که روی سنگسار زنان وجود دارد، مدتی است که قضات این حکم را تنها در مورد مرد پرونده اجرا می‌کنند و زن شریک او را یا به زندان انداخته یا عفو می‌کنند.

دویچه‌وله: آقای مصطفایی، خبرنامه‌ی امیرکبیر خبری را منتشر کرده مبنی بر اجرای حکم سنگسار یک مرد در زندان رشت. به نظر می‌رسد قاضی‌هایی که در قوه‌ی قضاییه هستند همچنان بدون توجه به دستورالعمل ریاست قوه‌ی قضاییه اقدام به اجرای حکم سنگسار می‌کنند. آیا شما خبر جدیدی در این مورد دارید که این بخشنامه تبدیل به قانون بشود یا به طرز دیگری بشود جلوی اجرای حکم سنگسار را گرفت؟

محمد مصطفایی: آقای شاهرودی در خصوص موضوع سنگسار دو بخشنامه صادر کردند، مبنی بر این که مراکز اجرای احکام، از اجرای احکام سنگسار جلوگیری کنند. ولی متاسفانه به این بخشنامه‌ها ترتیب اثر داده نشد و همچنان به اجرای سنگسار ادامه داده شد، تا این که ما دیدیم دو نفر در مشهد سنگسار شدند و گویا در روز پنج‌شنبه ۱۵ اسفند هم، یک مرد سی ساله در گیلان سنگسار شد که احتمال این که خبرش موثق باشد زیاد است، به دلیل این که اجرای حکم سنگسار در کشور ما در هرصورت وجود دارد. متاسفانه سخنگوی قوه‌ی قضاییه هم در آخرین نشستی که داشتند اعلام کردند بخشنامه‌هایی که رییس قوه‌ی قضاییه در این مورد صادر کرده است، تماما به صورت ارشادی است و دوائر اجرای احکام می‌توانند آنها را اجرا نکنند. این بی‌اقتداری‌ای که وجود داشت، باعث شد که دستگاه قضاییه و بخصوص دایره‌ی اجرای احکام که این گونه پرونده‌ها را در دست دارد، دیگر واهمه‌ای از اجرای حکم نداشته باشد و احکام را صادر بکند. متاسفانه این موضوع را داریم و هنوز هم قانونی تحت این عنوان که بخواهد سنگسار متوقف و منتفی بشود نبوده و نیست و حتا در لایحه‌ی مجازات اسلامی هم به گونه‌ای مسئله‌ی سنگسار را آورده‌اند.

موارد اخیر اجرای سنگسار، همه مردان متهم به زنای محصنه بودند و مثلا در همین مورد اخیر در شهرستان رشت عنوان شده، زنی که همراه با این مرد بوده، مورد بخشودگی واقع شده است. از آنجایی که سنگسار یک اتهام دوطرفه است و جرمی‌‌ست که در حقیقت دو نفر باهم مرتکب می‌شوند، اگر قرار بر بخشودگی باشد قاعدتا باید هر دو نفر بخشیده شوند، ولی چطور در این چند مورد فقط زنان بخشیده شده ‌و مردان سنگسار شده‌اند؟

اگر قرار باشد کسی بخشیده شده باشد، فرقی نمی‌کند. کسی که مرتکب زنا شده باشد، چه زن باشد چه مرد، هردو انسان هستند و هیچ فرقی نمی‌کند و من هم دیده‌ام که در موارد مختلفی که احکام سنگسار اجرا شده تماما مرد بوده‌اند و این نگران کننده است. به نظر من این که زن‌ها را سنگسار نمی‌کنند و به نحوی عفو می‌کنند، به این دلیل است که زن‌هایی که در حوزه‌ی حقوق بشر و زنان فعالیت می‌کنند، خیلی بیشتر هستند و اگر بخواهند زنی را سنگسار بکنند، فکر می‌کنم صدایش هزار برابر زمانی خواهد بود که یک مرد را سنگسار کنند. به نظر من این که در موارد سنگسار به این نحو عمل می‌کنند، به دلیل همصدا بودن زنانی‌ست که فعالیت حقوق زنان را انجام می‌دهند.

اخیرا هم یک مورد سنگسار بود که مربوط به یک معلم موسیقی پنجاه ساله بود، آقای عبدالله فریور، که متاسفانه حکم‌شان به اعدام تبدیل شد و ایشان به دار آویخته شدند. آیا محمل قانونی برای تبدیل حکم سنگسار به اعدام وجود دارد؟

نه، هیچ محمل قانونی‌ای ندارد. از لحاظ قانونی، مجری حکم این حق را ندارد که بخواهد حکم سنگسار را به حکم اعدام تبدیل بکند. می‌دانید که حکم سنگسار مجازاتی‌ست که جان انسان را سلب می‌کند. اعدام هم به همین صورت است. اگر قرار باشد شخصی را عفو کنند، عفو باید به گونه‌ای باشد که حال متهم یا محکوم رعایت بشود. ولی در زمانی که رعایت حال محکوم نشود، بنابراین آن عفو هیچ فایده‌ای ندارد. اگر که بخواهند سنگسار را به اعدام تبدیل کنند، این یک فاجعه است. چون اعدام به راحتی انجام می‌شود. بنابراین اعدام‌های زیادی را خواهیم داشت. از طرفی هم احکامی که در مورد سنگسار صادر می‌شود، چون اکثرا از روی تعصب قضات نشأت می‌گیرد و علم قاضی‌است که باعث صدور حکم سنگسار می‌شود، بنابراین مجازات‌های اعدام زیادی را خواهیم داشت. ولی در کل هیچ مبنایی ندارد که سنگسار را بخواهند به اعدام تبدیل کنند. چه بسا که در سنگسار امکان و احتمال این وجود دارد که محکوم به سنگسار بتواند از آن چاله‌ی مرگی که برایش کنده‌اند نجات پیدا بکند. ولی در اعدام، چنین احتمالی وجود ندارد. مضافا به این که ما حتا در قرآن هم نداریم که فردی که مرتکب زنا می‌شود، باید سنگسار شود و از نظر مبانی شرعی هم این غیرقابل قبول است که مرجع قضایی بخواهد خودسرانه یکنفر را که محکوم به سنگسار شده به اعدام محکوم بکند و حکم را اجرا کند.

اخیرا ریاست قوه قضاییه آقای شاهرودی پیشنهاد داده‌بود که حکم سنگسار به صد ضربه شلاق تبدیل شود. آیا این پیشنهاد مورد قبول واقع شده است یا خیر؟

آقای شاهرودی به صورت موردی پیشنهاد می‌کند. مثلا اگر در مورد یکنفر که محکوم به سنگسار شده از آقای شاهرودی درخواست عفو بکنند، آقای شاهرودی هم پیشنهاد این شخص را به این صورت قبول می‌کند که کمیسیون عفو و بخشودگی حکم سنگسار او را به صد ضربه شلاق تبدیل بکند. به صورت کلی تا بحال هیچ دستوری نداده‌اند، ولی اصل هم بر این است که اگر یکنفر محکوم به سنگسار است و بخواهند آن محکوم به سنگسار را عفو بکنند، طبق آیات قرآن به صد ضربه شلاق تبدیل می‌کنند و آن شخص را شلاق می‌زنند، نه این که بخواهند جانش را بگیرند و حق زندگی را از او سلب کنند.