گشايش تاريخى مسير اتوبوس در كشمير، نقطه عطفى در مناسبات هند پاكستان؟

ار دارد. تفسيرى به قلم كريستف هينتسله.

در تاريخى بودن اين روز چندان جاى بحث نيست، هر چه باشد، بيش از ۵۷ سال، اتوبوسى بين دو شهر مظفرآباد و سريناگار، مراكز دو بخش كشمير در حركت نبوده است. بخشهايى از مسير ۱۷۰ كيلومترى بين اين دو شهر ساليان سال زير آتش توپخانه قرار داشت و قسمتى از مسير مزبور، در امتداد خط آتش بس بين ارتشهاى هند و پاكستان، خراب، مينگذارى شده و قابل استفاده نبود.

حال همين دو ارتش متخاصم، در عرض تنها هشت هفته، مينها را جمع آورى كرده، جاده را تعمير نموده و پل واقع در نزديكى خط آتش بس را دوباره به راه انداخته اند. گامى بدون شك تاريخى كه بايد آن را در كتابهاى تاريخ ثبت كرد. اما آيا اين گام را ميتوان نقطه عطفى در مناسبات هند و پاكستان نيز دانست؟

اگرچه در اين روز جاى خوشحالى است، اما احتياط نيز ضرورى است. شوق و شادى سياستمداران و گزارشگران هر دو طرف در نطقها و گزارشها اغراق آميز است. آنان از اين سخن ميگويند كه حال ساكنان كشمير و خانوادههاى از هم گسيخته شده، حال اين فرصت را يافته اند كه با يكديگر تماس بگيرند. اين گفته در اصل درست است، اما برد عملى آن چندان نيست.

در اين روز تاريخى ۴۹ مسافر از خط آتش بس عبور كردند و قرار است كه هر دو هفته يك بار، اتوبوسى در اين مسير به حركت افتد. بايد اذعان داشت كه كشمير هنوز تا عادى شدن اوضاع بسيار فاصله دارد و صحت اين امر در اين واقعيت ميتوان ديد كه مسافران ناگزير بوده اند كه براى رسيدن به مقصد، قدمهاى آخر را بردارند و به آن طرف خط گام بگذارند. از آن گذشته وقوع سوءقصدهاى انجام شده، آنهم عليرغم تدابير امنيتى شديد، گواهيست بر اين مدعا.

هنوز هم افراطگرايان مسلمان خطرى بزرگ محسوب ميشوند و همگان با توجه به رويدادهاى دسامبر سال ۲۰۰۱ بر اين نكته واقفند كه خشونت به سرعت ميتواند، تلاشهاى طرفين در برقرارى صلح را نقش بر آب كند. در آن زمان، در پى حمله افراطگرايان به پارلمان هند در دهلى نو، هند و پاكستان كه دوران تنشزدايى را تجربه ميكرند، بار ديگر خود را در آستانه جنگ ديدند.

البته بايد گفت كه زمان، عاملى است كه به سود صلح عمل ميكند. دولتهاى هند و پاكستان هر چه بيشتر به سوى هم گام بردارند و خونسردى خود را در برابر عمليات خشونت آميز حفظ كنند، به همان اندازه نيز موقعيت و قدرت افراطگرايان و تندروهاى مسلح تضعيف خواهد شد، آتش بس موجود استحكام خواهد يافت و در مذاكرات صلح ميان طرفين، اعتماد متقابل حاكم خواهد شد.

با وجود اين، دير يا زود اين پرسش تعيين كننده مطرح ميشود كه آينده كشمير چگونه خواهد بود؟ آيا اين منطقه بطور دائم از هم جدا خواهند ماند يا اينكه انجام همه پرسى سرنوشت اين منطقه را رقم خواهد زد؟

هند و پاكستان در يافتن پاسخى براى اين پرسش حساس، حتى ذره اى هم به يكديگر نزديك نشده اند. در حال حاضر، هند و پاكستان تنها از شادى اين لحظه تاريخى لذت ميبرند و سياست خود را با برداشتن قدمهاى كوچك پيش ميرانند، چرا كه هيچيك از اين دو حاضر به برداشتن گامى بزرگ نيست.