گسترش نفوذ اقتصادی روسیه در بالکان
۱۳۸۷ فروردین ۱۴, چهارشنبه
فعالیت‌های اقتصادی تازه روس‌ها در بالکان را، به ویژه در رشته انرژی، نمی‌توان نادیده گرفت. مسکو بر سر ایجاد یک خط لوله نفت، با بلغارستان و یونان به توافق رسیده، کنسرن‌های روسی صنایع نفت صربستان را خریده اند و هر سه کشور بالکان، در پروژه‌ترانزیتی که قرار است نفت روسیه را به اتحادیه اروپا برساند سهیم شده‌اند.
علاوه براین، پالایشگاه "بزانسکی برود" در بخش صربی بوسنی هرزه‌گوین نیز، به مالکیت کنسرن نفت و گاز روسیه درآمده است. از دید رولاند گوتس کارشناس امور روسیه در بنیاد اقتصاد و سیاست برلین، این یک روند اقتصادی منطقی و قابل فهم است. او می‌گوید:
" این کاملا معمولی است که کشوری مثل روسیه از مناسبات اقتصادی خود با همسایگان نزدیک و دورش مراقبت کند. و این هم که بیشترین سرمایه گذاری‌های روسیه در بخش انرژی انجام شده تصادفی نیست. شرکت‌های انرژی روسیه، در شمار قوی‌ترین شرکت‌ها هستند و وسایل مالی سرمایه گذاری را دارند. این نقش ترانزیت بالکان برای نفت و گاز روسیه را نشان می‌دهد".
سرمایه گذاری‌های روسیه در بالکان، همواره از دیدگاهی دوگانه مورد داوری قرار می‌گیرد. از یک سو، بومیان از پول تازه‌ای که روس‌ها به اقتصادشان تزریق می‌کنند رضایت دارند و خوشحال هستند که می‌توانند در معاملات بزرگ انرژی سهیم شوند، از سوی دیگر نگرانی در زمینه فشارهای سیاسی احتمالی افزایش می‌یابد.
هم‌اکنون، بسیاری از کشورهای جنوب‌شرقی اروپا مثل کرواسی، بوسنی هرزه‌گوین یا صربستان، در حدی بالا و با روندی رو به رشد، به حمل انرژی روسیه وابسته هستند. متقابلا روسیه نیز به بازار بیشتر کشورهای منطقه تبدیل شده است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا نفوذ اقتصادی به زودی نفوذ سیاسی را نیز به دنبال خواهد داشت؟
"الویر ویک" رئیس کمیسیون شرق اقتصاد آلمان، چنین خطری را جدی نمی‌داند. او می‌گوید:
" طبعا بخشی از گازپروم به دولت تعلق دارد. و طبعا موضوع بر سر یک رشته استراتژیک است، مثل همه کشورهای دیگری که چنین شرکت‌هائی بعضا صددرصد متعلق به دولت هستند. اما من، برخلاف دیگران اینطور نمی بینم که اینجا یک اتحاد ناسالم وجود دارد".
اما از دید "ذکریا اسمائیچ" روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی سارایوو، حتی اگر اتحاد ناسالمی میان مراکز اقتصادی و سیاسی روسیه وجود نداشته باشد، ندیده گرفتن این احتمال ساده‌پنداری است. ساختارهای پنهانی و عدم وجود مکانیسم‌های کنترل‌کننده، قدرت یافتن بیشتر سیاست هدفمند کرملین را ممکن می‌سازد. اسمائیچ معتقد است:
"سیاست و اقتصاد، حتی اگر ریل حرکت آن‌ها متفاوت باشد، همیشه مسیر واحدی را می‌پیمایند. اگر راه‌ها به لحاظ سیاسی قابل عبور نشده باشند، اقتصاد وارد کشوری نمی‌‌شود. تا اینجا، سیاست دیکته می‌کند که آیا فعالیت‌های مهم اقتصادی باید در یک کشور انجام شود یا نه".
به نظر این تحلیلگر، حضور روسیه در بالکان، در درجه اول، نشانگر تلاش مسکو برای رقابت با دو بازیگر دیگر صحنه سیاست جهانی، یعنی آمریکا و اتحادیه اروپا است. وی می‌گوید که برای هرسه رقیب، بالکان تنها صحنه‌ای است برای تنظیم و اجرای نسخه‌های خودشان.
در کنار این تحولات اقتصادی، روس‌ها زیباترین ویلاها و زمین‌های سواحل مقدونیه و کرواسی را نیز به تملک خود درآورده اند. حضور آن‌ها، از بالکان فراتر می‌رود و در سواحل اسپانیا، ایتالیا و فرانسه نیز روز به روز چشمگیرتر می‌شود. در جهان گلوبال، فاصله نقشی بازی نمی‌کند و روس‌ها همه جا هستند.