گسترش فقر در ميان كودكان در آلمان
۱۳۸۳ آبان ۲۰, چهارشنبه
شعار سازمان كمك به كودكان آلمان عبارت است از ”مهم كودكان‌اند“. در آلمان اين شناخت وجود دارد كه كودكان آينده‌سازان و سرمايه‌هاى جامعه هستند. اما آنچه در جامعه آلمان رخ مى‌دهد همخوان با اين شناخت نيست. دو سال پيش، در پايان سال ۲۰۰۲ ميلادى، حدود يك ميليون كودك زير هجده سال در آلمان براى گذران زندگى خود وابسته به كمك اجتماعى‌اى بودند كه از سوى دولت به خانواده‌هاى بى‌بضاعت داده مى‌شود. آمارى كه در اين رابطه در دست است نگران‌كننده است. اين آمار نشان‌دهنده آن است كه از آغاز دهه ۱۹۹۰ ميلادى، يعنى از زمان وحدت دوباره دو بخش آلمان شرقى و غربى با هم، وضعيت كودكان و نوجوانان مدام وخيمتر شده است.
پروفسور توماس اولك Thomas Olk، استاد دانشگاه هاله – ويتنبرگ Halle-Wittenberg آلمان در رشته علوم اجتماعى و تربيتى است. وى از نويسندگان گزارش سال ۲۰۰۴ سازمان كمك به كودكان آلمان است. توماس اولك بر اين نكته تاكيد مى‌كند كه در پشت آمار و ارقام سرنوشت انسانها و پايمال شدن حقوق انسانى آنها، حق برخوردارى از كار، حق برخوردارى از آموزش، حق شركت در زندگى فرهنگى و اجتماعى نهفته است.
توماس اولك مى‌گويد كه نكته مهم اين است كه فقر تنها در اين مفهوم نيست كه پول در دست نيست، بلكه كمبودهاى ديگرى در پيوند با فقر است كه خانواده‌ها را آزار مى‌دهد. از بيكارى درازمدت پدر يا مادر يا هر دو گرفته تا وضع بد مسكن، از محدود بودن ارتباطهاى اجتماعى پدر و مادر گرفته تا وضعيت بد سلامتى اعضاى خانواده.
گروهى از عاملها هستند كه دورى باطل را به وجود مى‌آورند، دور باطلى كه بيرون آمدن از آن مدام دشوارتر مى‌شود. هر چه كودكان جوانتر باشند، احتمال درغلطيدن آنها به دامان فقر بيشتر است. تعداد كودكانى كه كمتر از هفت سال دارند و با كمك مالى دولت زندگى مى‌كنند، دو برابر تعداد كودكان و نوجوانانى است كه سنشان ميان ۱۵ و ۱۸ سال است و كمك مالى دريافت مى‌كنند.
به ويژه وضعيت مادرانى كه كودكان خود را به تنهايى بزرگ مى‌كنند متاثركننده است. بيش از ۵۵ درصد كودكانى كه كمك اجتماعى از دولت آلمان مى‌گيرند، بدون حضور پدر در خانه بزرگ مى‌شوند.
توماس كروگر Thomas Krüger رييس سازمان كمك به كودكان در آلمان اميدوار است كه وضعيت كودكان در سال آينده ميلادى با اجراى اصلاحات جديد دولت وخيمتر نشود. قرار است از آغاز سال نوى ميلادى برنامه اصلاحاتى جديدى در آلمان اجرا شود. در اين برنامه اصلاحاتى كه موسوم به هارتس چهار Hartz vier است، پيش‌بينى شده كه كمك دولتى اجتماعى و كمك دولتى براى بيكاران يكى شود، در نتيجه كمك دولت به خانواده‌هاى كم‌درآمد باز هم بيشتر كاهش خواهد يافت. به نظر توماس كروگر تنها به شرطى مى‌توان با وجود اين برنامه اصلاحى از بدتر شدن وضعيت كودكان در آلمان جلوگيرى كرد كه همزمان برنامه‌اى را براى پشتيبانى از خانواده‌هاى كم‌درآمد پيش برد. اين بدين معناست كه دولت آلمان بايست به موازات كاهش كمك مالى به خانواده‌ها، كمكهايى در زمينه‌هاى ديگر به آنها بكند.
توماس كروگر مى‌گويد كه اگر واقعا دولت آلمان بتواند به موازات اصلاحات هارتس چهار زمينه را براى نگاهدارى از كودكان و نوجوانان و آموزش آنها آماده كند، از حدت مشكلهاى موجود نيز كاسته خواهد شد. اما اگر اين همه همراه با هم پيش برده نشود، احتمال آن بسيار است كه اين مشكل بزرگتر شود.
يكى از نويسندگان گزارش در باره وضعيت كودكان در آلمان رييس مجلس نمايندگان اين كشور وولفگانگ تيرزه Wolfgang Thierse است كه مقدمه گزارش را نگاشته است. تيرزه معتقد است كه بهبود يافتن وضعيت كودكان تنها وابسته به تصميم‌گيريهاى پهنه سياست نيست، بلكه عرصه اقتصاد نيز بايست پاسخگوى مسئوليتى باشد كه بر عهده دارد، از جمله از راه ايجاد مهد كودك براى كارخانه‌ها يا تعيين ساعات كارى كه در زندگى خانوادگى افراد اخلالى ايجاد نكند.
به نظر پرفسور اولك نيز براى مقابله با گسترش پديده فقر كودكان بايست از كودكان پشتيبانى واقعى كرد. اين از جمله بدين معناست كه محل تحصيل و نگاهدارى از دانش آموزان بايست نزديك به محل زندگىشان باشد و نيز اينكه كودكان و نوجوانان فقير بايست از آموزشى با كيفيت بالا برخوردار شوند.