"گالیله" زمین را رصد مى کند

فناورى هاى جدید این امکان را فراهم کرده اند که برنامه فضایى جدید اروپا یعنى"سیستم رهیاب گالیله" مختصات جغرافیایى بر روى زمین را با دقت زیاد و بسیار مطمئن تعیین کند. سیستم رهیاب اروپایى در آینده رقیبى جدى براى سیستم فعلى یعنى سیستم GPS (Global Positioning System ) امریکایى خواهد بود.

بنا به توضیحات"ولفگانگ تیفن زى"، وزیر ترابرى آلمان، زمان بهره بردارى از این سیستم رهیاب در سال ۲۰۱۳ خواهد بود. تا این تاریخ باید ۳۰ ماهواره براى کار رهیابى در خدمت این سیستم، در فضا، در مدارى به دور زمین قرار گیرند. به نظر کارشناسان دقت "گالیله" براى تعیین مختصات بر روى زمین کمتر از یک متر خواهد بود. به خاطر دقت این سیستم رهیاب، مخارج آن هنگفت خواهد بود. هزینه این پروژه تاکنون حدود ۴ / ۳ میلیارد یورو برآورد شده است. مسئولان آلمانى تاکید مى کنند که اهمیت رهیاب "گالیله" براى اروپا در حوزه اقتصاد حیاتى است. اتحادیه اروپا در زمینه تحقیقات فضایى و استفاده اقتصادى از آن چشم انداز گسترده اى را در مقابل خود گشوده است. ، وزیر ترابرى آلمان، اهمیت "سیستم رهیاب گالیله" را برابر با صنعت مشترک هواپیماسازى ایرباس براى کشورهاى اروپایى دانست. بنا به نظر مسئولان دولت آلمان، صنایع فضایى این کشور در رقابت با دیگر کشورهاى اروپایى در شرایط بسیار مساعدى به سر مى برند و در این پروژه نیز نقش فعالى بر عهده دارند.

مقامات اروپایى یادآور مى شوند که به لحاظ استراتژیک چشم پوشى از حوزه اقتصادى که در آن میلیاردها یورو سود خوابیده، کارى به غایت خطا است. اروپا خواهان این نیست که این عرصه مهم تنها در اختیار امریکا باشد. به نظر کارشناسان این سیستم رهیاب با توجه به توانایى بالاى آن براحتى مى تواند براى مقاصد نظامى نیز مورد استفاده قرار گیرد. تاکنون کشورهاى اروپایى در زمینه نظامى وابسته به سیستم رهیاب امریکایى بوده اند.

به دلیل برخى اختلاف نظرها بخش خصوصى از سرمایه گذارى مستقیم در این پروژه تاکنون خوددارى کرده است و تمام هزینه بردوش دولت هاى اروپایى بوده است. اما اتحادیه اروپا خواهان به مناقصه نهادن بخش هایى از این پروژه عظیم است. در آینده بخش خصوصى مى تواند در قسمت هاى برنامه ریزى، ساخت تاسیسات لازم بر روى زمین، سیستم هاى کنترل و نگهدارى و سرانجام ساخت ماهواره مشارکت داشته باشد. بر خلاف سیستم GPS امریکایى و سیستم گلوناس Glonass روسى کنترل رهیاب "گالیله" زیر نظر مقامات نظامى نخواهد بود و در زمان بهره بردارى یعنى از سال ۲۰۱۳ به عنوان واحدى غیرنظامى و بطور غالب در حوزه مصارف اقتصادى بکار گرفته خواهد شد.

مصارف سیستم رهیاب ماهواره اى

ساخت و نصب رهیاب گالیله با پرتاپ این ماهواره جدید (GIOVE-B ) شتاب بیشترى پیدا کرده است. دو سال و اندى از پرتاپ نخستین ماهواره مى گذرد و استقرار دومین ماهواره در مدارى به ارتفاع ۲۳۶۰۰ کیلومترى زمین سریع تر مراحل آزمایشى را به پایان خواهد برد. به نظر "هوبرت ریله"، مسئول هماهنگى سیستم "گالیله"، این فاصله دو ونیم ساله میان پرتاپ دو ماهواره براى این پروژه بسیار سودآور بوده است، زیرا در این فاصله متخصصان موفق شدند که ماهواره اى بسیار توانا تر و مجهزتر از ماهواره نخست بسازند. مهندسان در مقایسه میان این دو ماهواره سخن از جهش بزرگ و اساسى مى کنند. بطور مثال دقیق ترین ساعت اتمى جهان در ماهواره دوم، نتیجه تحقیقات در دوسال گذشته بوده است. درصد خطاى این ساعت در شبانه روز تنها یک نانو ثانیه مى باشد. یعنى درصد خطا آن براى ۲،۷۳ میلیون سال تنها یک ثانیه است.

براى یک رهیاب ماهواره اى اندازه گیرى دقیق زمان یکى از مقدمات اساسى است. براى تعیین مختصات جغرافیایى دستگاه گیرنده که بطور نمونه در خودرو و یا کشتى نصب است، اندازه زمانى حرکت سیگنال ها فرستاده شده از سوى ماهواره نقشى پایه اى دارد. ساعت اتمى جدید نه تنها از دقت زیادى برخورد است، بلکه داراى سرعتى فوق العاده نیز مى باشد. به نظر کارشناسان این دو عامل به تنهایى نشان دهنده برترى سیستم اروپایى نسبت به رهیاب امریکایى است.

مصارف سیستم رهیابى گسترده است. سیستم هاى رهنما در خودروها، کشتى و هواپیماها، همه با کمک سیستم رهیاب ماهواره اى کار مى کنند. سیستم هاى رهیاب در عملیات امدادى نیز کارآمدى خود را تاکنون نشان داده اند. بخش هاى نظامى، کشاورزى، حفارى چاه هاى آب و نفت، ساخت تونل ها و راه هاى زیرزمینى و ده ها عرصه دیگر از این سیستم سود برده و در آینده بطور گسترده ترى از ان بهره خواهند گرفت.

شهرام اسلامى