چهارمين دوره جايزه شعر امروز ايران (کارنامه)
۱۳۸۳ دی ۳۰, چهارشنبهعصر روز دوشنبه ۲۸ ديماه مراسم معرفى برگزيدگان چهارمين دورهى جايزهى شعر امروز ايران (کارنامه) در فرهنگسراى نياوران برگزار شد. اين مراسم را نگار اسکندرفر مديرمسئول مجله کارنامه آغاز کرد که ابتدا گفت: «سال گذشته اين مراسم در حالى برگزار شد که چند روزى از فاجعه زلزله بم بيشتر نگذشته بود و امسال هم همزمان با آن فاجعه، فاجعه انسانى ديگرى رخ داد. حادثهى سونامى منجر به از دست دادن جان صدها هزار نفر شد. که در ايران نه تنها آنطور که بايد به آن حادثه پرداخته نشد، بلکه به نظر مىآيد که زندهها و مردههاى حادثهى بم هم دارند فراموش مىشوند.» او سپس از حاضران خواست که به احترام و به ياد از دست رفتگان برخيزند و يک دقيقه سکوت کنند.» اسکندرفر در ادامه به مهجور ماندن شعر در اين روزگار اشاره کرد و اهداف جايزه کارنامه را از جمله «شناسايى استعدادها، تشويق شاعران جوان و ايجاد تحرک در فضاى شعر امروز» عنوان کرد. اسکندرفر با اشاره به دشواريها و تنگناهاى مالى از برخى پشتيبانان جايزهى کارنامه نام برد و متذکر شد که چند تن از ياوران اين جايزه نخواستهاند نامشان برده شود.
در ادامهى برنامه حافظ موسوى ابتدا اشاره کرد که «ما پارسال مقدارى برنامههاى جنبى داشتيم اما گويا امسال منوط به کسب مجوز قبلى بوده و ما اطلاع نداشتيم.» و سپس از نازنين نظام شهيدى، يکى از داوران، خواست تا بيانيهى هيئت داوران را براى حاضران قرائت کند. در اين بيانيه ضمن شرح چگونگى کار بررسى و انتخاب مجموعههاى برگزيده از جمله آمده است که: «شعر فارسى در دو دههى گذشته مسيرى چنان پر پيچ و خم را پشت سر گذاشته است که بسيارى از خوانندگان و منتقدان ادبى را دچار ابهام و سردرگمى کرده است. طرح موضوعهايى چون بحران شعر، بخران مخاطب، اعلام پايان دوران طلايى شعر فارسى، در حالى که گروهى ديگر همزمان بر اين عقيدهاند که دو دههى اخير از شکوفاترين و پربارترين دورهاى شعر فارسى است گواهى بر اين مدعاست. وجود ديدگاههايى چنين متفاوت و چنين متضاد که هر يک طرفداران بسيارى نيز دارد امر داورى دربارهى شعر امروز ايران را بهگونهاى که رضايت اکثريت را دربر داشته باشد غيرممکن ساخته است.»
در بيانيه همچنين آمده است که هيئت داوران (منوچهر آتشى، حافظ موسوى، نازنين نظام شهيدى، هوشيار انصارى فر، رضا چايچى و مراد فرهادپور) از ميان بيش از ۲۰۰ عنوان کتاب شعر منتشر شده در سال ۱۳۸۲ به ۱۲۳ کتاب دسترسى پيدا کردهاند. از ميان اين کتابها، در مرحلهى نخست ۴۸ کتاب برگزيده شد تا در مرحله بعدى مورد ارزيابى قرار گيرد. داوران در اين مرحله دوازده عنوان را براى بررسى نهايى انتخاب و در آخر سه کتاب را به عنوان آثار برگزيدهى سال ۱۳۸۲ معرفى کردند.
داوران جايزهى کارنامه بهجز کتابهاى برگزيده چند اثر را نيز شايستهى تقدير دانستند.
حافظ موسوى مجرى برنامه اسامى برگزيدگان را در بخشهاى مختلف به اين شرح اعلام کرد: «دو اثر برگزيدهى هيئت داوران از ميان کتابهاى منتشر شده در سال ۱۳۸۲، به ترتيب الفبا عبارتند از؛ «خلسههاى کبود» سرودهى على عابدى و «داشت مىميرد» افشين کريمىفرد. تقدير از جوانترين شاعر اين دوره؛ هيئت داوران کتاب «يک لحظه ويزا» سرودهى حنا مخملباف، جوانترين شاعر شرکتکننده در اين دوره را درخور تقدير مىداند. دو اثر تقدير شده از سوى هيئت داوران (به ترتيب حروف الفبا)؛ «سمفونيهاى آنيما» سرودهى م. ا. آنيما و «سنگهاى نهماهه» سرودهى روجا چمنکار. اما اثار برگزيده: هيئت داوران چهارمين دوره شعر امروز ايران، کارنامه، از ميان ۱۲۳ مجموعه شعر منتشر شده در سال ۱۳۸۲ سه اثر را به شرح زير به عنوان آثار برگزيده معرفى مىکند: (به ترتيب حروف الفبا) «رامش» سروده ى شهين خسروىنژاد، «شعبدهباز» سرودهى حسين مزاجى، و «کنار جادهى بنفش کودکىام را ديدم» سروده ى شهاب مقربين.»
تعدادى از شاعران برگزيده در اين مراسم حضور نداشتند. حافظ موسوى در اين مورد توضيح داد که: «چون آخرين جلسهى ما که برندگان در آن قطعى شدند همين ديروز برگزار شد نتيجتا نتوانستيم برخى از دوستان را دعوت کنيم.»
در مراسم چهارمين دورهى جايزهى شعر کارنامه همچنين از محمد حقوقى تقدير شد که نزديک به جهار دهه است به کار شعر و نقد مىپردازد و آثار مهمترين شاعران امروز را در چندين مقاله و چند کتاب بررسى کرده است. تقدير از محمد حقوقى با خواندن شعرى از او آغاز شد و با سخنان منوچهر آتشى ادامه يافت. آتشى که به دليل آسيب ديدن تارهاى صوتىاش با صدايى خشدار و به زحمت سخن مىگفت ضمن اشاره به دشوارى کار نقد از دوران همکلاسى خود با حقوقى در دانشسراى عالى ياد کرد و توان او را در سرودن شعرهاى منسجم کلاسيک در آن دوران ستود. او اين توانايى را پشتوانهى شعرهاى خوب بعدى حقوقى قلمداد کرد. آتشى همچنين فقدان انديشه در شعر امروز را مورد انتقاد قرار داد و خواستار شعرى شد که از بستر انديشه برخاسته باشد. او که خود اخيرا چند کتاب در نقد شعر شاعران معاصر منتشر کرده گفت: «هنوز ملاكهايمان همان شعر كلاسيك يا نيمايى است و هيچ ملاكى براى سنجيدن شعر جديدمان نداريم». در بزرگداشت حقوقى همچنين متنى از همسرش قرائت شد که در آن به برخى از ويژگيهاى شخصيت اين شاعر و منتقد اصفهانى پرداخته شده بود. محمد حقوقى پس از بيان سخنان کوتاهى دربارهى شعر و برخى شاعران معاصر، از جمله منوچهر آتشى و بيژن جلالى، چند قطعه از تازهترين اشعار خود را براى حاضران خواند.
برگزارکنندگان چهارمين دورهى جايزهى شعر امروز ايران برخى از نويسندگان و شاعران مطرح امروز، از جمله جواد مجابى، سيمين بهبهانى، سيدعلى صالحى و شمس لنگرودى را براى اهداى تنديس و جايزه به برگزيدگان دعوت کرده بودند. سيمين بهبهانى که جايزهى شهاب مقربين را به او اهدا کرد شعر «شتر» را براى حاضران خواند و آن را به پاس بزرگداشت محمد حقوقى به او تقديم کرد. حقوقى که در ادامه تنديس و جايزهى حسين مزاجى را به او اهدا مىکرد با اشاره به وکيل بودن دوست و همشهرى شاعرش، ياد شاعر و وکيل ديگرى از اصفهان، کيوان قدرخواه را که هفتهى پيش درگذشته گرامى داشت.
جايزهى کارنامه سال گذشته با جنجالها و شايعات بسيار همراه بود. مراسم سومين دورهى اين جايزه با اعتراض برخى از شاعران جوان مواجه شد که به نحوهى داوريها اعتراض داشتند. محود دولتآبادى سال گذشته به برگزارکنندگان توصيه کرد که «داورى کار جوانها را به نسل خودشان بسپاريم.» و گفته بود «ما مى خواهيم آتشى شاعر باقى بماند، نه اينکه جوانها به داورى او معترض باشند». حافظ موسوى در گفتگو با راديو صداى آلمان دراين باره گفت: «گرچه تذکر آقاى دولتآبادى بيشتر به منوچهر آتشى مربوط مىشد، با اينحال ما امسال از يک شاعر جوانتر نيز دعوت به همکارى کرديم که نتيجه و تاثير بسيار خوبى به همراه داشت.»
در اين مراسم همچنين برخى از برندگانى که حضور داشتند و تعدادى از شاعرانى که کتابشان به مرحلهى نهايى راه يافته بود براى حاضران شعر خواندند.
بهزاد کشميرىپور، گزارشگر صداى آلمان در تهران