چشم اندازهاى مناسبات تاجيكستان و روسيه

اين سفر در حالى انجام مى شود كه طى چند ماه گذشته رسانه هاى خبرى و محافل سياسى دو كشور در رابطه با مسئله ى حضور نظامى روسيه در تاجيكستان اظهارنظرهاى متفاوتى مى كنند. مطبوعات چاپ تاجيكستان و روسيه نيز همچنان بخش قابل توجهى از مطالب خود را به اين موضوع اختصاص مى دهند.

از جمله روزنامه ى Nesawissimaja Gaseta چاپ مسكو در مقاله اى در شماره ى امروز خود و در رابطه با سفر ايگور ايوانف به دوشنبه نوشت: “روسيه به طور فعال تلاش مى كند تا نفوذ خود را بر سراسر قلمرو حاكميت شوروى سابق احيا كند و براى اين منظور از روابط فرهنگى و تاريخى خود با كشورهاى همسايه استفاده مى كند. روسيه همچنين به دنبال سلطه ى اقتصادى به ويژه در زمينه ى انرژى ست، اما در اين راه مسكو هميشه با مشكلات و دشواريهاى گوناگونى مواجه مى شود.”

اين روزنامه با اشاره به گفتگوهاى ناموفق چندماه گذشته مقامات روسى و تاجيكى در زمينه ى ايجاد پايگاه نظامى روسيه در اين كشور مى نويسد: “ظاهرا دوشنبه خواستار آن است، كه تسليحات، فن آورى و زيرساختارهاى روسيه كه در خاك تاجيكستان مستقر هستند، به مالكيت اين جمهورى درآيند.”

روزنامه Nesawissimaja Gaseta در ادامه با اشاره به منابع خود در وزارت دفاع روسيه مى افزايد: “يكى ديگر از شروط دوشنبه بخشيده شدن بدهى هاى اين كشور به روسيه است، كه بالغ بر ۳۰۰ ميليون دلار مى شود. مقامات تاجيكستان همچنين خواهان پرداخت ۵۰ ميليون دلار بابت استفاده از مجموعه ى الكترونيكى و تجسسى اوكنا وابسته به نيروهاى فضايى روسيه مستقر در شهر نارك تاجيكستان هستند. اين در حالى ست كه مسكو با پيشنهاد امام على رحمانف مبنى بر اينكه در شرايط اضطرارى فرماندهى لشكر زرهى ۲۰۱ روسيه مستقر در تاجيكستان را شخصا به عهده گرفته و از آن براى دفاع از منافع خود استفاده كند، مخالف است.”

به عقيده ى اين نشريه روسى، دليل چنين رفتار تاجيكستان بهبود قابل توجه روابط اين كشور با ايالات متحده ى امريكا و سازمان پيمان آتلانتيك شمالى «ناتو» است. رحمانف كه از تزريق سرمايه هاى روسيه در اقتصاد اين جمهورى تازه استقلال يافته نااميد شده است، سياست درهاى باز را در قبال كشورهاى غرب در پيش گرفته است.

از سوى ديگر راديو «اكو مسكو» نيز امروز سه شنبه از احتمال جايگزينى نيروهاى امريكايى و ناتو به جاى نيروهاى روسيه در تاجيكستان خبر داد. اين راديو با اشاره به منابع خود در تاجيكستان گفت، كه مقامات اين كشور آماده اند تا در سياست خارجى خود آمريكا و كشورهاى ناتو را جايگزين روسيه كنند.

راديو «اكو مسكو» با اشاره به اختصاص ۳۰ ميليون دلار از سوى وزارت دفاع امريكا به تاجيكستان جهت احادث ۲ پل بر روى رودخانه ى پنج و نيز مرمت راههاى ارتباطى بين دوشنبه تا مرز افغانستان خاطرنشان مى كند، كه با تقويت شايعات مربوط به ترك لشكر ۲۰۱ روسيه از تاجيكستان در طول سالهاى متمادى و توسعه فعاليت ناتو به سوى شرق و خاورميانه، اين انديشه نگرانيهايى را براى كرملين و بسيارى از سياستمداران روس به وجود آورده است.

آرش تهرانى گزارشگر صداى آلمان در مسكو