چشم‌اندازهاى سفر صدراعظم آلمان به خاورميانه
۱۳۸۵ بهمن ۱۷, سه‌شنبه
مصر و عربستان سعودى در روزهاى دوشنبه و سه‌شنبه گذشته توقفگاه‌هاى اوليه صدراعظم آلمان بودند، كه از پى آن ديدار از كشورهاى حوزه خليج فارس آغاز در برنامه وى قرار داشت. خانم مركل در ابوظبى از فرصت استفاده كرده و در نطقى مبسوط بر ضرورت تامل در مورد چشم‌انداز درازمدت منطقه تاكيد كرد.
+++
در مناقشه خاورميانه بسيارى از ديگر سياستمداران هم تلاش‌هاى جدى كرده‌اند، از جمله بيل كلينتون رييس جمهور پيشين آمريكا. بدين‌خاطر صدراعظم آلمان نمى‌توانسته اميد چندانى داشته بوده باشد، در حالى كه ديگران در اين راه شكست خورده‌اند. اما با وجود اين، مركل طولانى‌ترين سفر تاكنونى خود را خاورميانه قرار داد و پيام‌اش نيز كاملا روشن بود: روند صلح خاورميانه بايستى دوباره پى گرفته شود و آلمان و اروپا آماده‌اند تمام تلاش و توان خود را در اين راه به كار گيرند.
تا اينجا همه چيز درست است: از زمان پيروزى تندروهاى حماس تاكنون هيچ تلاش جدى‌يى از سوى اروپا براى از ميان بردن خصومت ميان اسراييل و فلسطينيان نشده است. در سويه‌ى آمريكا نيز، وساطت‌هاى مكرر بيل كلينتون براى خويشتندارى در قبال مناقشه‌ى خاورميانه، توسط جرج بوش خنثى شد. بوش اگر هم در رابطه با اين مناقشه كارى كرد يا چيزى گفت، در هر حال بى‌قيد و شرط جانب اسراييل را گرفت.
جنگ عراق، مناقشه بر سر برنامه‌ى اتمى ايران، جنگ در لبنان و جنگ ميان خود نيروهاى فلسطينى، همگى مناقشه‌ى خاورميانه را تشديد كردند. اما اين مسايل در عين حال، زنگ خطرى به اين معنا بودند كه بايستى بالاخره كارى كرد. آمريكا به دليل جانبدارى‌اش كمتر براى احياى مجدد روند صلح خاورميانه مناسب است. اما اروپايى‌ها كارت‌هاى بهترى را در دست دارند، با وصف اينكه مى‌دانند كه كارشان بدون آمريكا و يا با اتخاذ سياستى مغاير با سياست آمريكا پيش نمى‌رود؛ بدون در نظر گرفتن طرفين درگير در خاورميانه، كه اصلا.
به‌همين دليل حركت خانم آنگلا مركل براى احياى تلاش‌هاى گروه چهارگانه، يعنى اتحاديه اروپا، آمريكا، سازمان ملل متحد و روسيه قابل تقدير است. اما نخستين ديدار پس از چندين ماه انفعال نشان داد كه فلسطينى‌ها ابتدا بايستى زبانى مشترك بيابند و بر سر موضعى نرمخويانه در قبال اسراييل با يكديگر به توافق برسند. از دست اروپا كار چندانى ساخته نيست، اما اروپا مى‌تواند از تلاش‌هاى مصر و عربستان سعودى در اين خصوص حمايت كند.
از اين زاويه، البته ديدار صدراعظم آلمان از قاهره و رياض حركتى مثبت بود؛ حركتى در جهت حل مناقشه اسراييل و فلسطينيان كه بويژه زمانى به نتيجه خواهد رسيد كه مجوزى بين‌المللى براى ضرورت از بين بردن مناقشه وجود داشته باشد. اما از آغاز شناخت اين معضل، تا رسيدن به روند موفقيت‌آميز صلح خاورميانه هنوز راهى طولانى در پيش است.
و سر آخر اينكه، در جريان سفر صدراعظم آلمان به خاورميانه، معضل لبنان، مناقشه بر سر برنامه اتمى ايران و بخصوص موقعيت عراق چندان مورد توجه قرار نگرفت. در مورد اين معضلات نيز هنوز بايستى كارهاى زيادى صورت بگيرند.
پتر فيليپ، مفسر دويچه‌وله