چرا زندان، چرا انفرادى؟
۱۳۸۳ بهمن ۳, شنبه
اين بخشى از بيانيه كانون حقوق بشر ايران بود كه روز دوشنبه ۲۸ ديماه در محل دفتر خود كنفرانسى مطبوعاتى تحت عنوان سلول انفرادى، شكنجه سفيد برگزار كرد. خانم نرگس محمدى عضو اين كانون كه همسرش تقى خود اينك زندانى و از جمله تحمل كنندگان سلول انفرادى است، حبس انفرادى را چنين ترسيم ميكند:
” سلول انفرادى از نظر ما مدافعان حقوق بشر اولا جايگاه قانونى نه از نظر داخلى و نه از نظر بين المللى ندارد. دوما يك شيوه ضد انسانى و ضد بشري است كه قابل دفاع نيست و تاريخچه آن به قرون وسطى وبعد به كشور هاى كمونيستي برميگردد. حبس زندانيان در سلول انفرادى در ايران موجب واكنش هاى زيادى در ميان مردم نيز شده است. طبق آمار موجود، در خرداد و تيرماه سال ۸۲، تعداد بسيار زيادى از دانشجويان در سلول هاى انفرادى محبوس بوده اند. در سال ۸۳ اين آمار حاكى از روانه شدن تعدادى از وبلاگ نويسان به سلول انفرادى است. اين تحقيقات نشان ميدهند كه سلول انفرادي به عنوان يك رويه در سيستم قضايى ايران به ويژه در مورد زندانيان سياسى به كار گرفته ميشود. اين حربه عليه كسانى به كار ميرود كه حاميان آزادى و انديشه و عقيده اند كه بر اساس اصول مصرح در اعلاميه جهانى حقوق بشر، آزادى بيان و عقيده مشروع است و ايران هم تابع اين قوانين است. چون ما ميثاق هاى جهانى را پذيرفته ايم.
اين كنفرانس مطبوعاتى دو وجه مثبت داشت. اولا بر اساس آمار مطالبى بيان شد. دوما بر اساس مستندات زنده و واقعى بود. بسيارى از تجربه گران اين شيوه ضد انسانى در جلسه حضور داشتند و از تجربيات خود گفتند و شهادت دادند كه شكنجه شده اند. يك شكنجه هست بنام شكنجه سفيد”.
شركت كنندگان در اين جلسه عموما كسانى بودند كه هم زندان رژيم گذشته را چشيده اند و هم نظام جمهوري اسلامي را. عجب آن كه همه شهادت داده اند كه تحمل زندان و شرايط انفرادى در دوران كنونى به مراتب دشوار تر از گذشته است.
” آقاى هاشم صباغيان اشاره كرد كه پنج بار سلول انفرادى را تجربه كرده . دو بار در زمان رژيم شاهنشاهى و سه بار در جمهورى اسلامى. ايشان تاكيد كرد كه سلول انفرادى در زندان هاى جمهورى اسلامى بسيار متفاوت تر و وحشتناك تر از سلول هاى زمان شاه اند”.
از نسل جوان پس از انقلاب آقايان علي افشاري و حنيف مزروعى در مراسم حضور داشتند. حنيف مزروعى از جمله بازداشت شدگان پرونده وبلاگ نويسان است كه فشار به آنها براى مصاحبه و اقارير ساختگى مبدل به بحثى اجتماعى و عمومى شد. خانم محمدى نقل ميكند كه:
” آقاى مزروعى بعنوان آخرين و كم سن و سال ترين فردى كه سلول انفرادى را تا دو سه هفته پيش تحمل كرده در جلسه حضور داشت. او ۶۰ روز در سلول بوده و صحبت هاى حنيف مزروعى از اين جهت حائز اهميت بود كه عليرغم اينكه آقاي شاهرودى اعلام كرده اند سلول هاى انفرادى همه تخريب شده اند و ديگر وجود ندارند، اما حنيف شاهدى بود بر اين مدعا كه سلول انفرادى هنوز هست و وبلاك نويسان در انفرادى بوده اند.”
آقاى محمد سيف زاده در پاسخ به اين پرسش كه آيا در قانون واقعا به حبس متهم يا خاطى در چنين شرايطى اشاره رفته و انفرادي بار قانوني دارد ميگويد:
” نه! ندارد. قطعا اينكار غير قانوني است. اما در رژيم گذشته ما در قانون مجازات عمومى در حبس هامان يك حبس مجرد با اعمال شاقه داشتيم و يك حبس مجرد. بعضى ها تلقى شان از حبس مجرد سلول انفرادي است . با توجه به اين كه در قانون اساسى هر گونه هتك حرمت از انسان منع شده بود، سلول انفرادي از زمان تصويب قانون اساسى و حتى از زمان تصويب قانون مجازات عمومي در سال ۵۲ ديگر غيرقانونى اعلام شده بود. اما متاسفانه اين عمل پيدا ميكرد تا بالاخره در زمان رياست آقاى يزدي بر قوه قضاييه آيين نامه اي نوشته شد و در قسمتى از آن بعنوان تنبيه انضباطى گفته شده بود كه زندانى كه در زندان هست اگر تخلفى انجام بدهد بر حسب تصميم مقامات و شوراى زندان ميتوان حداكثر خاطى را به مدت يكماه در انفرادى نگه داشت. بعد از آن ديوان عدالت ادارى طى رايى در هيات عمومى ديوان مبادرت به ابطال اين قسمت از آيين نامه كرد و بنابراين بطور اساسى سلول انفرادى پديده اى غير قانونى، غير شرعى، غير حقوقى و بر خلاف كرامت انسانى است.”
در هولناك بودن سلول انفرادى همين بس كه فرد پس از تجربه آن معمولا دگر ديسى پيدا ميكند و براى نجات از بار طاقت فرساى به سر بردن در تنهايى و شكنجه روانى گاه تن به هر خواسته اى ميدهد. آقاى سيف زاده در همين زمينه با اشاره به اعتراف هاى متهمان پرونده وبلاگ نويسان ميگويد:
” در مسئله وبلاگ نويسان بلافاصله حداقل سه تن از كسانى كه مصاحبه كرده بودند به من و كانون مدافعان حقوق بشر مراجعه كردند و هم چنين در هيات پيگيرى رياست جمهورى و هيئت منتخب قوه قضاييه هر گونه اظهار مطلب در تلويزيون را تكذيب كردند و گفتند اين مطالب درست نبوده و تحت شرايط خاصى اينكار را انجام داده اند”.
آقاى محمد شريف از تجربه خود در سالهاي سخت ۶۱ تا ۶۳ گفت و از خبرنگاران و ميهمانان مراسم خواست روزهاى تيره آن دوران را به فراموشي نسپارند كه از سلول مى شد صداى شليك گلوله ها را كه طى آن جان انسانها گرفته ميشد، شنيد. مهندس سحابى از ۴۴۱ روز سلول انفرادى و فشارهايى كه او را روانه بخش سى سى يو كرد گفت. محمد سيف زاده نيز از تجربه سلول انفرادى در دهه شصت گفت كه چگونه فردى ساواكى را بعنوان بازرس زندان نزد وى آوردند و او چگونه با ديدن اين صحنه از درون تهى شد. خانم عبادى با تجليل از مهندس سحابى گفت در رابطه با پرونده نوار سازان تنها ۲۵ روز انفرادى كشيده اما فشار آنقدر زياد بوده كه لكنت زبانش كه از ۱۴ سالگى به بعد رفع شده بود، برگشت.”
آقاى سيف زاده بعنوان كارشناس حقوقى به غيرقانونى بودن مطلق اقرار متهم تحت شرايط فشار و از جمله انفرادى اشاره ميكند و ميگويد:
” علاوه بر قانون منع شكنجه در قانون مجازات اسلامى هم هرگونه شكنجه براى اخذ اقرار جرم است. در قانون اساسى هم اين اصل به صراحت آمده. بنابراين كسانى كه مرتكب اين كار ميشوند در هر رتبه و مقامى كه باشند، به زعم قانون اينها مجرمند و بايد تحت پيگيرد قرار گيرند”.