چرا دلار همواره ارزان‌تر می‌شود؟

آخر هفته گذشته، نرخ برابری یک یورو به یک دلار و ۵۵ سنت آمریکا رسید. نرخ دلار، از ماه‌ها پیش، همواره در حال کاهش بوده است. کارشناسان اقتصادی، تغییر این روند را، در چشم انداز نزدیک پیش‌بینی نمی‌کنند.

آمریکا یا در شرایط رکود اقتصادی قرار دارد و یا در آستانه ورود به این شرایط است. هرجا که اقتصاد ضعیف شود، ارزش پول نیز سقوط می‌کند. به این ترتیب، کاهش ارزش دلار نمی‌تواند چیزی جز واکنش در برابر دشواری‌های اقتصادی ایالات متحده آمریکا باشد.

بحران اقتصادی آمریکا، از سال ۲۰۰۶ میلادی آغاز شد. در سال‌های پیش از آن، بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره راهبردی را در چند مرحله کاهش داده بود. کاهش بهره بانکی سبب رونق کم سابقه بازار مستغلات شد. میلیون‌ها شهروند آمریکائی، با دریافت وام‌های کم بهره، به خرید خانه و آپارتمان روی آوردند.

استقبال از وام‌های کم بهره، تنها به مستغلات محدود نشد، بلکه تب خرید اتومبیل و کالاهای لوکس را نیز برانگیخت. در نتیجه میلیون‌ها شهروند آمریکائی بدهکار بانک‌ها شدند.

پائین بودن نرخ بهره، از سوی دیگر سبب شد که آمریکائی‌های ثروتمند سپرده‌های خود را از بانک‌ها بیرون بکشند و در خرید اوراق سهام و زمین و مسکن به کار بیاندازند. بانک مرکزی آمریکا، از اواخر سال ۲۰۰۵ میلادی، نرخ بهره راهبردی را در چند مرحله افزایش داد و سرانجام به ۴ درصد رساند.

افزایش بهره راهبردی، سبب افزایش نرخ بهره شناور در بانک‌هائی شد که قبلا به مردم وام داده بودند. در نتیجه، خریداران صدها هزار خانه و آپارتمان، توانائی بازپرداخت اقساط وام‌های خود را از دست دادند و بانک‌ها ناگزیر به حراج خانه‌های بدهکاران خود شدند. اما تقاضای مسکن، باز هم به دلیل گرانی وام‌ها و تیرگی چشم‌انداز اقتصادی چنان پائین بود که بسیاری از بانک‌ها در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند.

عامل دیگری که اقتصاد آمریکا را دستخوش بحران ساخت، افزایش قیمت‌ها، به ویژه افزایش بهای مواد سوختی بود. این افزایش قیمت با کاهش مصرف داخلی توام شد و سرانجام بانک مرکزی آمریکا را واداشت که برای مهار بحران، بهره بانکی را بار دیگر تا سطح سه درصد پائین بیاورد.

آنچه امروز مسئولان سیاست پولی آمریکا را نگران می‌کند، ترکیب انفجاری سه عامل موازی است: کاهش مداوم ارزش دلار، افزایش مداوم بهای نفت خام و بحران پایدار بانک‌ها و مستغلات.

" بن برنانکه" رئیس بانک مرکزی آمریکا در آغاز سال جاری میلادی گفت: " رشد اقتصادی آشکارا کندتر خواهد شد". کارشناسان اقتصادی، معتقدند که در نشست این هفته بانک مرکزی نرخ بهره راهبردی باز هم نیم درصد تا هفت دهم درصد کاهش داده خواهد شد.

رئیس بانک مرکزی آمریکا، هنوز از به کار بردن رکود درباره اقتصاد کشورش خودداری می‌کند، اما می‌گوید: "به نظر می‌رسد که افزایش پایدار نرخ انرژی، نابودی سرمایه شرکت‌ها و کاهش ارزش مستغلات مصرف خصوصی را خفه کرده باشد".

کاهش نرخ بهره راهبردی در ماه‌های اخیر نتوانست ترسی را که بر بازار پول آمریکا حاکم است برطرف کند. اکنون بانک مرکزی می‌کوشد با همه وسایل ممکن، مانع از خشکیدن اقتصاد شود. این بانک ظرف دو هفته گذشته در دو مرحله ۳۴۰ میلیارد دلار به بازار تزریق کرد.

همزمان با این اقدام، دولت جورج بوش نیز، قصد دارد ۱۵۰ میلیارد دلار صرف مبارزه با بحران اقتصادی کند. با این همه، رئیس بانک مرکزی می‌گوید: "اطلاعات تازه این گمان را می‌‌‌‌آفرینند که چشم‌انداز فعالیت‌های اقتصادی واقعی در سال ۲۰۰۸ بدتر خواهد شد".