چالش در مناسبات ایران با مراکش و ایتالیا
۱۳۸۷ اسفند ۱۷, شنبه
به‌گزارش خبرگزاری رویترز، وزیر امور خارجه‌ی مراکش، روز جمعه ۱۶ اسفند (۶ مارس)، اعلام کرد که کشورش به‌دلیل گفته‌های علی اکبر ناطق نوری درباره‌ی تعلق کشور بحرین به ایران مناسبات دیپلماتیک خود را با این کشور قطع کرده است. ناطق نوری چندی پیش در یک سخنرانی در مشهد، از بحرین به‌عنوان "استان چهاردهم" ایران یاد کرد، ولی بعداَ با بالاگرفتن اعتراض‌کشورهای عربی و غیرعربی، گفت که حرف‌های او تحریف شده است.
درواکنش به گفته‌ی ناطق نوری، محمد ششم، پادشاه مراکش، بلافاصله پیامی به شاه حمد بن عیسی آل خلیفه، امیر بحرین فرستاد و در آن اظهارات مقامات ایرانی را "بی‌معنی" و مخالف حقوق بین‌الملل توصیف کرد. از سوی دیگر، مراکش در همان ابتدای بالاگرفتن تنش بر سر اظهارات ناطق نوری، یعنی در روز ۷ اسفند (۲۵ فوریه) سفیر خود را از ایران فراخواند. الطيب الفاسي الفهري، وزیر امور خارجه مراکش، دلیل فراخوان کاردار مراکش را کاربرد "زبان نامناسب" در بیانیه‌ی روز ۲ اسفند (۲۰ فوریه) در خبرگزاری ایرنا برای توصیف حمایت مراکش از بحرین اعلام کرد.
سابقه‌ی تنش
گفتنی است که تنش میان ایران و بحرین در سال‌های اخیر بی‌سابقه نبوده است. در تیرماه سال ۱۳۸۶ مقاله‌ی حسین شریعتمداری، نماینده‌ی ولی فقیه در موسسه‌ی کیهان نیز به مناقشه مشابه‌ای منجر شد. برای فرونشاندن بحران، دولت محمود احمدی‌نژاد مجبور شد وزیر خارجه‌ی خود را روانه‌ی منامه کند تا به مقامات این کشور اطمینان دهد، مواضع کیهان، مواضع رسمی جمهوری اسلامی نیست. این بار اما بحرین در قبال سخنان ناطق نوری واکنش‌های عملی تندتری نشان داد. ورود مسافران ایرانی به بحرین و نیز پهلوگرفتن کشتی‌های ایرانی در سواحل آن ممنوع اعلام شد. اعتراض طرف‌های ثالث نیز صرفاَ به ممالک عربی محدود نماند و کشورهایی همچون روسیه و ترکیه نیز به حمایت از بحرین درآمدند. با بالاگرفتن ابعاد تنش، دولت احمدی‌نژاد این بار نیز مجبور شد وزیر کشور خود را سریعاَ به منامه بفرستد تا بر پایبندی تهران به استقلال و حاکمیت بحرین سخن تأکید کند.
پیشینه‌ی مناسباتی پر افت‌و‌خیز
ایران و مراکش در دوران محمد رضا شاه پهلوی، روابط بسیار خوبی داشتند. اما این مناسبات پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ مخدوش شد تا آن که در سال ۱۳۶۸ با تبادل کاردار، روابط دو کشور دوباره برقرار شد. روابط نزدیک پادشاه سابق مراکش با شاه ایران، مناسبات تنگاتنگ این کشور با آمریکا و نیز وجود رابطه میان آن با اسرائیل پیوسته باعث نگاه غیرمثبت جمهوری اسلامی به مراکش بوده است. برای رباط نیز، پس از انقلاب ۱۳۵۷، نقش دولت شیعی ایران در جهان تسنن قابل توجه بوده است. در عین حال شخصیت‌های مذهبی مراکش نسبت به تهدید امنیت معنوی اهل تسنن از سوی اسلام شیعی و امکان تغییر مذهب در این کشور ۳۰ میلیون نفری هشدار داده‌اند. گفته می‌شود که محبوبیت گروه‌های اسلام‌گرایی مانند حزب‌الله لبنان و حماس در بخش‌هایی از جهان عرب، در مراکش نیز گرایش محدودی را به سوی تشیع دامن زده است.
تنش در روابط ایران و اعراب
قطع روابط مراکش با ایران در حالی صورت می‌گیرد که در مجموع مناسبات جهان عرب با ایران در موقعیت مساعدی نیست. نگرانی از گسترش نفوذ جمهوری اسلامی در عراق، لبنان، فلسطین و شیعیان کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس، برنامه‌ی بحث‌انگیز هسته‌ای ایران و اقدامات و سیاست‌های آن در مسائل مربوط به فلسطینی‌ها و صلح خاورمیانه، به علاوه ادعای امارات در مورد سه جزیره‌ی تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی از جمله دلایل وجود چالش در مناسبات یادشده به شمار می‌روند. هم اینک نحوه‌ی برخورد عربستان سعودی با زائران ایرانی نیز به موضوع‌های کشمکش میان دو کشور افزوده شده است.
سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان اوایل هفته‌ی گذشته در اجلاس وزرای خارجه در قاهره، نسبت به "دخالت‌های ایران در كشورهای منطقه" هشدار داد و گفت که حل اختلاف‌هاى میان كشورهای عربی در گرو "یك دیدگاه متحد و مشترك" براى مقابله با "چالش حکومت ایران بر سر امنیت خلیج فارس و پرونده هسته‌ای" است. منوچهر متکی، وزیر خارجه‌ی ایران این اظهارات را "تعجب‌آور" خوانده است.
لغو سفر وزیر خارجه‌ی ایتالیا
قطع رابطه‌ی مراکش با ایران در همان روزی صورت گرفت که ایتالیا نیز به دلیل "گفته‌های غیر قابل قبول مقام‌ها ارشد ایران علیه کشور اسرائیل و دولت آمریکا" از لغو سفر وزیر خارجه‌ی خود به تهران خبر داد.
قرار بود آقای فرانکو فراتینی برای دعوت از ایران جهت شرکت در اجلاس بین المللی بررسی مسایل امنیتی، قاچاق مواد مخدر و فعالیت گروه های تندرو در نواحی مرزی افغانستان و پاکستان، به تهران سفر کند.
این اجلاس در ماه ژوئیه آینده برگزار می‌شود و ایتالیا به عنوان رئیس دوره‌ای کشورهای صنعتی گروه ۸، میزبان آن خواهد بود. پاکستان، افغانستان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، چین، هند و ترکیه نیز از دیگر شرکت‌کنندگان در این اجلاس هستند. آمریکا روز پنجشنبه از زبان وزیر خارجه‌ی خود اعلام کرد که ازحضور ایران در این اجلاس استقبال می‌کند.
اعتراض ایتالیا ظاهراَ به اظهاراتی است که در کنفرانس اخیر فلسطین در تهران از سوی مقامات ارشد جمهوری اسلامی بیان شد. یکی از انگیزه‌های این کنفرانس مقابله با کنفرانس کشورهای کمک‌کننده به غزه بود که اوایل هفته‌ی گذشته در شرم‌الشیخ مصر برگزار گردید و نمایندگان ارشد کشورهای آمریکا، اروپا و منطقه‌ی خاورمیانه هم در آن حضور داشتند. هم آیت‌الله خامنه‌ای و هم محمود احمدی‌نژاد در سخنرانی‌های خود در این کنفرانس دوباره حق موجودیت اسرائیل را نفی و شدیداَ به آمریکا حمله کردند.