پیشنهاد تغییر نام خزر و مخالفت همسایه ها

اخیرا مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی انتخاب نام دریای خزر را نامناسب دانست و خواستار تجدید نظر در این زمینه شد.

نخستین تغییر نام خزر در ایران برای دوران معاصر در سال ۱۳۷۵ رخ داد که بر اساس مصوبه هیئت وزیران نام دریای خزر به دریای مازندران تغییر داده شد. اما در اواخر سال ۱۳۸۱ نام این دریا مجددا به دریای خزر تغییر یافت.

بحث دوباره تغییر نام دریای خزر در مجلس ایران به عقیده برخی از کارشناسان به روابط کشورهای حاشیه دریای خزر که با ایران قدمت تاریخی و فرهنگی مشترک دارند، ضرر خواهد رساند. این کارشناسان دلیل می آورند که مردمان کشورهای حاشیه دریا نام مشترک "خزر" را برای این دریا به کار می برند.

درحوزه دریای خزر علاوه بر ایران چهار کشور: ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و روسیه قرار دارند. به غیر از کشور روسیه که واژه کاسپیان را برای دریا بکار می گیرد، در تمامی کشورهای حاشیه از این دریا به نام خزر یاد می کنند.

حال تغییر نام دریای خزر در روابط این کشورها با ایران تاثیری خواهد گذاشت؟ مردم کشورهای حاشیه دریای خزر در خصوص تغییر نام دریا چگونه فکر می کنند؟ و دولت های این کشورها چه عکس العملی نشان خواهند داد؟

کنعان علی اف یک روزنامه نگار از جمهوری آذربایجان معتقد است که تغییر نام دریای خزر مسئله ای است مربوط به همه انسان هائی که در سواحل این دریا زندگی می کنند: "این مسائل بسیار حساس هستند. این تغییر اسم فقط از سوی یک کمسیون مجلس پیشنهاد شده و من باور نمی کنم که چنین پیشنهادی در مجلس ایران مورد پذیرش قرار بگیرد."

کنعان علی اف روزنامه نگار آذربایجانی ولی تاکید کرد که تغییر نام خزر نگرانی دولت آذربایجان را فراهم کرده است: " خزر ابراهیم ، سخنگوی وزارت امور خارجه آذربایجان، که اتفاقا نامش هم خزر هست، در این خصوص نظر کشور مطبوعش را بیان کرد و گفت که پیشنهاد تغییر نام خزر غیرواقعی است و ایران بایستی نظر و موقعیت کشورهای همسایه را نیز مورد توجه قرار دهد."

کنعان علی اف معتقد است که تغییر نام خزر به ضرر قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان خواهد بود و دولت جمهوری آذربایجان با تغییر نام خزر مخالفت کرده است.

بنظر امین گلی یک پژوهشگر ترکمن ایرانی نظر مردم سواحل دریای خزر و همچنین نظر کشورهای حوزه دریای خزر در تغییر نام دریا مطرح نیست . وی می گوید که اینگونه سیاست می تواند تاثیر منفی داشته باشد در روابط ایران با کشورهای حوزه دریای خزر. بنظر وی جمهوری اسلامی اشتباهات سال ۱۳۷۵ که نام این دریا را به مازندران تغییر داده بودند دوباره تکرار می کند.

امین گلی عنوان کرد که در تمامی کشورهای مسلمان حاشیه دریا آن را خزر خطاب می کنند و تغییر نام این دریا می تواند مخالفت همسایگان ایران را برانگیزد:

"تغییر نام دریای خزر به مازندران و یا دریای شمال مورد توجه ترکمنها قرار گرفته. ترکمن ها به این دریا و یا بزرگترین دریاچه جهان نام تاریخی آن یعنی خزر را اطلاق می کنند. و خزرها ترک هائی بودند که قبل از میلاد مسیح در این منطقه زندگی می کردند و در کتابهای جغرافیائی و در متون ادبی و رسمی کشور ترکمنستان به آن دریای خزر اطلاق می شود.

من فکر می کنم این تغییری که جمهوری اسلامی قرار است در رابطه با تغییر نام این دریا ایجاد بکند مورد خوشایند کشورهای همسایه از جمله ترکمنستان نخواهد بود. مسلم است این تاثیر خواهد گذاشت در همیاری و همکاری کشورهای حاشیه دریای خزر"

اما یک کارشناس قزاقستانی بنام مرهاد ماگوئینواف می گوید که نام خزر بیشتر در کتابهای تاریخی قزاقستان ذکر شده و هم اکنون در جامعه قزاقستان که فرهنگ روسی نیز نقش مهمی در آن بازی می کند واژه روسی آن یعنی کاسپین نیز بکار گرفته می شود. وی در مصاحبه با برنامه فارسی دویچه وله گفت که مسئله تغییر نام این دریا در کشور قزاقستان مطرح نیست.

مرهاد، کارشناس قزاق به این مسئله اشاره می کند که تغییر نام دریا می تواند حق هر کشوری باشد و ایران اگر قصد دارد آن را تغییر دهد این مسئله مربوط است به ایران، ولی قزاق ها همان نامی را بکار خواهند گرفت که در کشورشان رایج هست. مرهاد ماگینواف همچنین گفت، دولت قزاقستان دراینباره فعلا عکس العملی نشان نداده است.

کارشناسان محلی به این مسئله هم اشاره می کنند که نام خزر تداعی پیوند فرهنگی و تاریخی مشترک در میان ملت های حاشیه این دریاست و تغییر نام دریا می تواند ایران را از این کشورها دور کند.