پیامدهای احتمالی رد «وقفه دوجانبه» از سوی ایران
۱۳۸۶ تیر ۱۵, جمعه
در طرح موسوم به «وقفه‌ی دوجانبه»، غرب پیشنهاد کرده است که چنانچه ایران از گسترش برنامه غنی‌سازی اورانیوم خودداری کند، شورای امنیت در مقابل، کار بر روی تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی را متوقف خواهد کرد.
جواد وعیدی چهارشنبه گذشته، در یک کنفرانس خبری در تهران گفت، پیشنهاد «تایم آوت» غرب همانند گذشته مبتنی بر تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم قبل از آغاز مذاکرات است و ایران ایده‌ی تعلیق را نمی‌پذیرد.
بدین شکل ایران بار دیگر پیشنهادی که می‌توانست به راه‌حلی برای رفع بحران هسته‌ای بینجامد را رد کرد؛ امری که می‌تواند تاثیراتی منفی بر روند رسیدگی به پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد بگذارد.
در رابطه با این آثار منفی احتمالی، دکتر قاسم شعله‌سعدی استاد علوم سیاسی و کارشناس روابط بین‌الملل، به پرسش‌های دویچه وله پاسخ داده است.
دویچه‌وله: دکتر شعله سعدی، از زمان آغاز مناقشه‌ی غرب با ایران بر سر برنامه‌ی هسته‌ای کشور ما بارها شاهد رد پیشنهادهای کشورهای غربی از سوی مقامات جمهوری اسلامی بوده‌ایم. حالا آخرین پیشنهاد غرب هم موسوم به طرح «تایم‌آوت یا وقفه‌ی دوجانبه» از سوی ایران رد شده است. به نظر شما نخستین پیامدی که موضع اخیر ایران می‌تواند داشته باشد چه خواهد بود؟
قاسم شعله‌سعدی: تصمیم شورای امنیت به تصویب آن قطعنامه‌ای که الان در دستور کارش هست، قطعنامهی سوم تحریم علیه ایران و تقویت ائتلاف جهانی علیه ایران می‌تواند از پیامدهای فوری این رد باشد.
در حالی که کشورهای موسوم به ۱+۵ به ایران پیشنهاد داده‌اند که چنانچه از گسترش غنی‌سازی اورانیوم خودداری کند، شورای امنیت هم کار روی تحریم‌های جدید را متوقف خواهد کرد، جواد وعیدی یکی از معاونان آقای لاریجانی گفته است که این طرح نکته‌ای جدیدی در بر ندارد. آیا به نظر شما هم در طرح «وقفه‌ی دوجانبه» هیچ نکته‌ی جدیدی نیست؟
در واقع نه، بخاطر اینکه غرب تلاشش این است که ایران را از دارابودن پتانسیل تولید ملزوماتی که برای مصارف نظامی هست بازدارد و اگر قرار باشد در این مرحله ایران بپذیرد این طرح را، در واقع این به معنای توقف غنی‌سازی‌ست که ایران بارها آن را رد کرده است. در واقع طرح همان است، اما ادبیات و کلماتش فرق می‌کند. لذا به نظر من هم چیز چندان زیادی مطرح نشده است.
دکتر شعله سعدی اما در پیشنهاد جدید از خودداری گسترش غنی‌سازی اورانیوم صحبت شده است و نه از تعلیق غنی‌سازی اورانیوم!
معنایش همان تعلیق هست، بخاطر اینکه در حد فعلی در واقع هیچ دستاورد مهمی نیست و اگر قرار باشد در حد فعلی متوقف بشود، به معنای همان تعلیق و دست‌کشیدن است.
بسیاری از تحلیلگر‌ها طرح پیشنهادی جدید غرب را امتیازی برای ایران ارزیابی کرده‌اند. فکر می‌کنید با اظهارات اخیر آقای وعیدی، ایران فرصتی را که می‌توانست به حل مناقشه هسته‌ای بینجامد، از دست داده است؟
یکبار دیگر بله! یعنی در واقع دعوا بر سر لحاف ملاست. یعنی ایران می‌خواهد به این توانایی برسد و غرب شدیدا نگران این توانایی ایران است و لذا اصل قضیه کسب توانایی هسته‌ای‌ست و غرب هم می‌خواهد مانع این بشود. بنابراین امتیازاتی هم که مطرح می‌شود، اصلا این نیست که بتواند جایگزینی برای ایران بشود برای دست‌کشیدن از برنامه‌هایش.
دبیرکل سازمان ملل هفته‌ی گذشته از آمریکا و اروپا درخواست کرد که بررسی تحریم‌های شدیدتر علیه ایران را به تعویق بیندازند. اگر بخواهم صحبت‌های شما را جمع‌بندی کنم، می‌توانم به این نتیجه برسم که رد پیشنهاد «تایم آوت» از طرف ایران می‌تواند باعث تضعیف گرایش دبیرکل سازمان ملل و تقویت موضع آمریکا برای بررسی تحریم‌های شدیدتر علیه ایران بشود؟
بله! یعنی تقویت ائتلاف جهانی علیه ایران و اینکه این دستور کار شورا، یعنی بررسی قطعنامهی سوم تحریم، به‌صورت جدی دربیاید و به‌صورت موثر مورد بررسی قرار بگیرد.
یعنی امکان این وجود ندارد که مسئله به این شکل باشد که آمریکا و اروپا منتظر نتایج گفت‌وگوهای آقای لاریجانی و سولانا بمانند؟
این بحث، چرا هست! ولی در عین حال ایران همیشه متهم به این بوده که دارد وقت‌کشی می‌کند. لذا اگر آمریکایی‌ها، که بخصوص کارگردان اصلی قضیه هستند، این احساس را داشته باشند که ایران می‌خواهد با این پیشنهادها زمان به‌دست بیاورد، ممکن است راه خشن‌تری را پیش بگیرند و از اعطای زمان بیشتر به ایران جلوگیری بشود.
برخی کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته بودند که احتمال دارد ایران تا پایان سال جاری میلادی ۸ هزار دستگاه سانتریفیوژ را نصب کند؛ مسئله‌ای که باعث نگرانی محافل بین‌المللی شد. در صورتی که چنین چیزی متحقق بشود، باید منتظر چه واکنشی از سوی غرب بود به نظر شما؟
اگر بحران هسته‌ای ایران را در نظر بگیرید، از ۴سال پیش که مطرح شد، در واقع یک روند تشدیدکننده داشته است. یعنی اول سعی شد که در آژانس مسئله‌ی ایران حل بشود که در نهایت نشد و حتا یکبار کلا دوسیه‌ی ایران از دستورکار آژانس خارج شد، ولی دوباره با وقفه‌ای مجددا مطرح شد که بعد سر و کارش کشید به شورای امنیت. شورای امنیت مراحل مختلفی را طی کرده است. یکی دوبار هشدار داده است. یک بار با صدور قطعنامهی غیرتحریم به ایران هشدار داده. بعد نهایتا کار به تحریم کشید. نخستین تحریم یک مقداری خفیف بود. دومی شدیدتر شد و این سومی نیز دارد بعد اقتصادی قویتری پیدا می‌کند. لذا روند روند تشدید و تصاعد بحران هست و از نظر غربی‌ها این روند را می‌شود چنین استنباط کرد که روزبه‌روز موضع غربی‌ها نسبت به ایران شدیدتر شده است.