پایان دوره ریاست جمهوری زرداری در پاکستان

روز یکشنبه (۸ سپتامبر / ۱۷ شهریور) یک روز پیش از آنکه ممنون حسین به عنوان رئیس جمهور جدید پاکستان سوگند یاد کند، آصف علی زرداری (تصویر بالا) در مراسمی در اسلام‌آباد همراه با گارد افتخاری با مقام خود به عنوان رئیس جمهور وداع گفت.

سیاستمداران و تحلیلگران معتقدند، اینکه زرداری توانست دوره پنج ساله ریاست جمهوری خود را بدون دستگیری یا سرنگونی طی کند و به پایان برساند، به معنای پیروزی دمکراسی در پاکستان است.

قرار است مراسم سوگند ممنون حسین به عنوان رئیس جمهور جدید پاکستان در روز دوشنبه برگزار شود. بدین ترتیب حزب "اتحادیه مسلمانان" که در رأس آن نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، قرار دارد، توانسته است رئیس جمهور کشور را هم معرفی کند.

ریاست جمهوری در پاکستان مقامی تشریفاتی است. ممنون حسین دوازدهمین رئیس جمهور پاکستان از زمان تأسیس حکومت آن در سال ۱۹۴۷ است.

تا چه حد تغییر سیاست ممکن است؟

روشن نیست که روی کار آمدن رئیس جمهور جدید در پاکستان به معنای تغییر در سیاست‌های داخلی و خارجی این کشور باشد. یک دانشجوی پاکستانی در اسلام‌آباد در گفتگو با خبرنگار فرستنده آلمانی ARD گفت: «ما نمی‌خواهیم دیگر این چهره‌های قدیمی فاسد را ببینیم. اینجا همه خواستار تغییرند.» و دوست او افزود: «همه چیز باید تغییر کند از الف تا ی.»

پاکستان کشوری است که سیاست آن را قبایل و خانواده‌های ثروتمند تعیین می‌کنند. آصف علی زرداری بیش از هر چیز بخاطر این رئیس جمهور شد که بسیار ثروتمند بود و خانواده همسرش به لحاظ سیاسی پرقدرت بودند. پس از اینکه همسر زرداری، بی‌نظیر بوتو که دو بار نخست وزیر پاکستان شده بود، بر اثر سوء‌قصدی در سال ۲۰۰۷ به قتل رسید، زرداری به عنوان "بیوه شهید" و قیم فرزندی که از بوتو داشت، از این رویداد بهره‌برداری سیاسی کرد.

گذران دوره پنج ساله ریاست جمهوری

مهمترین دستاورد زرداری این است که نخستین رئيس جمهور منتخب پاکستان است که دوره پنج ساله ریاست جمهوری را دوام آورد و سرنگون نشد. این به معنای آن نیست که در این دوره دشمنی ‌از سوی مقامهای قضایی یا نظامی علیه او وجود نداشت یا اتهام فساد مالی به او نزدند.

پرویز مشرف، که پیش از زرداری در مقام ریاست جمهوری پاکستان بود، قدرت گسترده‌ای داشت و آن را هم اعمال می‌کرد. اما زرداری قدرت سیاسی و مدنی را به دولت و مجلس پاکستان بازگرداند و به عنوان رئيس‌جمهور اظهار نظر زیادی نمی‌کرد.

زرداری بیشتر ترجیح می‌داد سکوت کند، هنگامی که بحران اقتصادی وجود داشت، یا بحران امنیتی یا بحران انرژی، فرقی نمی‌کرد. اگر چه او نیز همیشه تاکید می‌کرد که خواستار مبارزه با تروریسم است.

ممنون حسین: توهم قدرت ندارم

معلوم نیست که آینده زرداری چگونه خواهد بود. آیا به خارج فرار خواهد کرد؟ او دیگر از مصونیت سیاسی برخوردار نیست و ممکن است که دادگستری پاکستان بخواهد او را محاکمه و مجازات کند. همانطور که پرویز مشرف در حال حاضر متهم به قتل و فراری است.

رئیس جمهور جدید پاکستان، ممنون حسین، نسبت به محدودیت قدرت خود دچار توهم نیست. او به خبرنگار ARD گفت: «قدرتی که قانون اساسی در اختیار من می‌گذارد، بسیار محدود است.»

ممنون حسین: از مشاوران کمک می‌گیرم

ممنون حسین سیاستمدار ۷۳ ساله‌ای است که همچون زرداری برخاسته از خانواده‌ای ثروتمند است. او دوست معتمد نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، به شمار می‌آید. نواز شریف نیز از ثروتمندان پاکستان است و چنانچه می‌گویند، "وفاداری بالاخره جایی پاداش خود را می‌گیرد".

تحلیلگران بر این نظرند که این نخست وزیر پاکستان بود در اصل که رئیس جمهور جدید را انتخاب کرد. انتخاباتی که برگزار شد حالت فرمایشی داشت. مردم علاقه‌ای به دنبال کردن روند آن نداشتند. ممنون حسین در مصاحبه‌ای گفت که به عنوان رئیس جمهور با بقیه مشورت خواهد کرد. او همچنین گفت می‌خواهد آمریکا را متقاعد کند که بکارگیری هواپیماهای بی‌سرنشین باعث گسترش ترور می‌شود تا جلوگیری از آن.

پاکستان به عنوان قدرتی اتمی به سیاستمداران مصمم و مدبری نیازدارد که بتوانند کوه مشکل‌ها را از سر راه بردارند. مشکل‌های پاکستان در کنار ترور و گروه‌های افراط‌گرا، گرسنگی، فقر، آموزش ناکافی، بیکاری و اقتصاد راکد و دولتی مقروض هستند و نیز ارتشی که مدام در سیاست دخالت می‌کند.