يادی‌ از فریدریش دورنمات در پانزدهمين سالگرد درگذشت او

خانواده‌ی دورنمات در نیمه‌ی نخست قرن بیستم به برن پایتخت سوییس رفت و در همانجا بود که فریدریش دورنمات پس از دریافت پایان‌نامه‌ی دانشگاه به تحصیل در رشته‌های فلسفه، علوم الهیات، ادبیات آلمان و تاریخ هنر پرداخت. درمیانه‌ی جنگ جهانی دوم وی نخستین داستانهای خود را با نامهای «کریسمس» و «شکنجه‌گر» نوشت که هردو آنها ده سال پسین‌تر در مجموعه‌ای بنام «شهر» منتشر شدند. در این داستانها آشکارا دیده می‌شود که پیوندهای دورنمات با اسپرسیونیسم هنوز گسسته نشده است.

فریدریش دورنمات مخارج زندگی‌اش را در آغاز با کار گرافیک و نیز، بعنوان منتقد تئاتر در روزنامه‌ی «Welt Woche» تامین می‌کرد. هنگامیکه در سالهای ۱۹۵۷ و نیز، ۱۹۷۶ نمایشگاهی از طرحها و تابلوهایش برگزار کرد، شگفتی همگان را برانگیخت. فریدریش درونمات کار نمایشنامه‌نویسی را با نمایشنامه‌ی «چنین نوشته شده است» آغاز کرد که دوسال پس از جنگ جهانی دوم در زوریخ برای نخستین‌بار به روی صحنه آورده شد. این نمایشنامه که جنجالی بزرگ پدید آورد، ۲۰ سال پس از نخستین اجرا دوباره بازسازی شد و بنام «تعمیددهندگان دوباره» برروی صحنه‌ی نمایش به اجرا درآمد.

فریدریش دورنمات از همان روزگار جوانی سخت باور داشت که انسان و جهان چنان زشت، پلید و ناهنجارند که آن دو را تنها می‌توان در قالب کمدی تشریح کرد. مارسل رایش رانیسکی، منتقد برجسته آلمان، در همان روزگار زندگی دورنمات درباره‌اش گفت که «او هرگز به عدالت و به انسانیت باور ندارد. آشتی‌ناپذیر بوده و آشتی‌ناپذیر خواهد ماند. زندگی پلید و زشت و ستمگر است، کور است و بی‌مفهوم.». نام فریدریش دورنمات با نمایشنامه‌های «زندگی زناشویی آقای می.سی.سی.پی» و «دیدار بانوی پیر» جهانی شد. و آنگاه نمایشنامه‌ی «فیزیکدان» او که در آن به موضوع قدرت و اخلاق پرداخته شده است و اتم وانرژی هسته‌ای را محکوم می‌کند، موفقیتی جهانی بدست آورد. فریدریش دورنمات در آخرین سالهای زندگی‌اش رمان «دره‌ی درهم ریخته» را نوشت که در آن تصویری از جهان قرن بیستم و نیز، از خدایی که دور است و بی‌تفاوت ترسیم کرده است. آثاری این نمایشنامه‌نویس بزرگ که ۸۴ سال زندگی کرد به ۳۰ زبان زنده‌ جهان ترجمه شده‌اند.