واكنشهاى جهانى به گسترش فعاليتهاى هستهاى ايران
۱۳۸۵ فروردین ۲۴, پنجشنبهبسيارى از دولتها، اظهارات محمود احمدىنژاد رييس جمهورى اسلامى ايران را مبنى بر دستيابى ايران به چرخه كامل سوخت هستهاى محكوم كردند. اعضاى اتحاديه اروپا از جمله كشورهايى بودند كه نگرانى شديد خود را از بىتوجهى دولت ايران به تصميم شوراى امنيت ابراز داشتند. بيانيه شوراى امنيت يكماه (يعنى تا پايان ماه آوريل) به ايران مهلت داده بود، تا در جهت اعتمادسازى، غنىسازى اورانيوم را متوقف كرده و به سر ميز مذاكره بازگردد.
فرانك والتر اشتاينماير وزير خارجه آلمان اقدام اخير دولت ايران را بهشدت محكوم كرد. وى ديروز (چهارشنبه ۱۲ آوريل) در شبكه اول تلويزيون آلمان با اشاره به اينكه نمىداند كه آيا جمهورى اسلامى واقعا به فناورى غنىسازى اورانيوم دست يافته يا نه، گفت، با وجود اين، اظهارات اخير درباره پيشرفت فناورى هستهاى در ايران ”اقدام تحريكآميز مجددىست كه نه تنها از جانب ما محكوم مىشود، بلكه نگرانى ما را عميقتر مىكند“. وزير خارجه آلمان افزود، چشمپوشى ايران از غنىسازى اورانيوم در خاك خود، مىتواند اهداف صلحجويانه هستهاى جمهورى اسلامى را اثبات كند.
دولت فرانسه نيز بر «ترديد» خود، در مورد سرشت صلحآميز برنامه اتمى ايران تاكيد كرد. فيليپ دوستبلازى وزير خارجه فرانسه امروز (پنجشنبه ۱۳ آوريل) در پاريس در فرستنده راديويى «آر.تى.ال» گفت، دليل اين «ترديد» چيره بودن بىاعتمادى بر رابطه آژانس بينالمللى انرژى اتمى با ايران است. وزير خارجه فرانسه همچنين به اين نكته اشاره كرد كه غنىسازى مورد مناقشه اورانيوم بههيچوجه همخوان با نيازهاى غيرنظامى نيست. دوستبلازى با اشاره به گزارشهاى آژانس بينالمللى انرژى اتمى افزود، مواردى در برنامه اتمى ايران ديده شدهاند كه مىتوانند در خدمت اهداف نظامى قرار بگيرند. وى با تاكيد بر اينكه ايران بايد سريعا غنىسازى اورانيوم را متوقف كند گفت، در غير اين صورت شوراى امنيت سازمان ملل متحد بايد «تدابير ضرورى» را اتخاذ كند. وزير خارجه فرانسه از جمله اين تدابير، به تحريمهاى سياسى و اقتصادى اشاره كرد و گفت، در مقابل حمله نظامى براى فرانسه مطلقا در دستور كار قرار ندارد.
دولت بريتانيا نيز در كنار آلمان و فرانسه نگرانى خود را از اظهارات محمود احمدىنژاد ابراز كرد. جك استرا وزير خارجه انگلستان، ضمن فراخواندن ايران به توقف غنىسازى اورانيوم و بازگشت به ميز مذاكره گفت، اگر ايران خواستهاى جامعه جهانى را برآورده نكند، شوراى امنيت درباره اقدامات آتى بحث خواهد كرد.
دولت آمريكا نيز در قبال اظهارات اخير محمود احمدىنژاد، از خود واكنش شديدى نشان داد. خانم كاندوليزا رايس وزير خارجه آمريكا، شوراى امنيت را فراخواند تا در نشست خود در پايان ماه جارى ميلادى (آوريل)، «تدابير شديدتر»ى را عليه ايران اتخاذ كند. وزير خارجه آمريكا گفت، شوراى امنيت بايد از «اعتبار جامعه جهانى» حفاظت كند. در بيانيهاى كه از سوى كاخ سفيد منتشر شده، از جمله آمده است كه تحريم قطعا گزينهاى براى مقابله با «تهديد» ايران است.
آمريكا همچنين خواستار اين است كه شوراى امنيت اعلام كند كه ايران تهديدى براى صلح جهانىست. جان بولتون نماينده آمريكا در سازمان ملل ديروز در نيويورك گفت، چنانچه ايران در روزهاى آينده، خواستهاى شوراى امنيت را برآورده نكند، آمريكا تلاش خواهد كرد تا اين شورا، قطعنامهاى را در همين ارتباط صادر كند.
گرچه روسيه و چين نيز نگرانى خود را از دستيابى ايران به فناورى غنىسازى اورانيوم ابراز كردهاند، اما هر دو كشور با اقدامات شتابزده عليه ايران مخالفند. روسيه كماكان بر تلاش براى يافتن راه حلهاى ديپلماتيك تاكيد مىكند و چين نيز در نظر دارد براى حل مناقشه اتمى ايران، نماينده ويژهاى را ظرف چند روز آينده به ايران و روسيه اعزام كند. «ليو جيانچائو» سخنگوى وزارت خارجه چين ضمن اعلام اين خبر گفت، دولت اين كشور از غنىسازى موفقيتآميز اورانيوم توسط ايران «نگران» است و اميد دارد تا معضل موجود از راههاى ديپلماتيك حل شود.
در حالى كه چين و روسيه از «نگرانى» خود سخن مىگويند، اروپا اعمال تحريمهايى عليه ايران را محتمل مىداند و آمريكا بر منتفىنبودن گزينه نظامى عليه ايران تاكيد مىكند، دولت ايران كماكان بر مواضع خود پاى مىفشارد.
محمود احمدىنژاد رييس جمهورى اسلامى ايران، ديشب، مخالفان برنامه هستهاى ايران را خطاب قرار داد و گفت: ”آنان عصبانى هستند و پاسخ ما به آنها اين است كه عصبانى باشيد و از اين عصبانيت بميريد“. وي با تاكيد بر اينكه دولت ايران ”با هيچكس بر سر اصل حقوق ملت“ مذاكره نخواهد كرد، افزود: ”از اين پس با همه قدرتها از موضع يك كشور هستهاى صحبت مىكنيم.
بهنام باوندپور
- واكنش مطبوعات اروپا
روزنامهى بريتانيايى The Time پيرامون سياست اتمى رئيس جمهور ايران محمود احمدىنژاد مىنويسد:
”واكنشهاى عصبانى غرب در گوش رئيس جمهور چموش ايران همچون موسيقى دلنواز است. هدف او روشن است. احمدىنژاد فردى است تودهگرا و پوپوليست با يك تجربهى سياسى بسيار اندك. او با يك انتخابات اعتراضى مردم فقير جامعه به رياست جمهورى رسيد، آنهم با وعدههاى پرطمطراقى كه به مردم داده بود. ولى احمدىنژاد سريع به اين نتيجه رسيد كه نمىتواند وعدههايش را عملى سازد. بر اين اساس سريع به تاكتيكهاى سابق بازگشت و كوشيد دشمنانى خارجى بتراشد و توجه مردم را كه در انتظار تحقق وعدههاى عادلانه بودند و او ناتوان از تحقق آنهاست، از خود دور كرده و به سمت دشمنان واهى خارجى سوق دهد. هر اندازه كه تهديدهاى خارجى بزرگتر جلوه داده شوند، به همان نسبت احمدىنژاد بهتر مىتواند مخالفان داخلى خود را به سكوت وادارد. و مىتوان گفت كه اين تاكتيك تاكنون خوب عمل كرده است.
روزنامهى محافظهكار فرانسوى Le Figaro چاپ پاريس در شمارهى روز پنجشنبهى خود ضمن اشاره به اينكه تهديد و تحريم عليه ايران كافى نيست، مىنويسد:
”امروز تهران در موقعيتى است كه مىتواند به قدر نياز اورانيوم غنىشده براى رآكتورهاى اتمىاش توليد كند. تهديد ايران به تحريم براى بازگشت به موقعيت اوليهاش نتيجهبخش نيست، بنابراين با تهديد به يك حملهى نظامى تلاش خواهد شد. براى خروج از اين بنبست بايد به ابزارهايى غير از تهديد به تحريم اقتصادى و حملهى نظامى روى آورد. بنابراين بايد تأسيسات هستهاى را بر اساس قرارداد منع توليد و گسترش سلاحهاى كشتار جمعى بطور مداوم مورد نظارت قرار داد و به موازات آن با تهران مذاكره كرد. فقط پرسش اينجاست كه آيا اصلا يك آمريكاى ضعيف شده و يك اروپاى فلج قادر به اين كار خواهند بود.”
روزنامهى De Morgen چاپ بروكسل طى تفسيرى به بازى قدرت ميان جرج دبليو بوش، رئيس جمهور آمريكا و احمدىنژاد، رئيس جمهورى ايران پرداخته و مىنويسد:
”بر همگان روشن است كه پرزيدنت جرج دبليو بوش، برغم تجربهى ناگوار از افغانستان و عراق، گزينهى نظامى عليه ايران را منتفى نمىداند. بدليل همين دو تجربه است كه كارشناسان راهبردهاى نظامى حول كاخ سفيد او را به احتياط فرامىخوانند و مىكوشند جرج دبليو بوش را از درگير شدن در يك ماجراجويى نظامى سوم حفظ كنند. ولى رئيس جمهورى آمريكا همچنان بر اين اعتقاد راسخ خود باقى است كه به ”هيتلر جديد”، احمدىنژادى بايد ادب آموخت كه بدنبال فنآورى نظامى هستهاى است.”
روزنامهى Neue Zürcher Zeitung چاپ ژنو در شمارهى امروز خود به نيروى ناسيوناليسم ايرانى پرداخته و مىنويسد:
”آيا جلوى ايران را مىتوان گرفت؟ از قرار معلوم با اين شيوهى تاكنونى خير! همه چيز بستگى به كلمهى ”نپذيرفتى” دارد. اگر ايران رژيمى از نوع ديگر مىداشت، آنگاه معضل را بهتر مىشد تحمل كرد و راه حلى براى آن يافت. ولى يك تغيير رژيم ديگر آنهم به ضرب قدرت نظامى و ابزار سرويسهاى مخفى شايد كه تمايلات درونى را برآورده كند، ولى در اين لحظه صلاح به نظر نمىرسد. و در اين ميان نيروى ناسيوناليسم ايرانى را نبايد دستكم گرفت.“
روزنامهى Nordbayerischer Kurier از ايالت باوارياى آلمان در زمينهى تحريكات محمود احمدىنژاد مىنويسد:
”محمود احمدىنژاد مكتب واقعى ديپلماسى را تنها از بيرون ديده است. رئيس جمهورى ايران پى در پى جهانيان را مورد تحريك قرار مىدهد. ولى جهان به ايران درس داده و راه را نشان خواهد داد. يك ضربهى نظامى آمريكا هنوز گزينهى است كه منتفى باشد. احمدىنژاد بايد به بازرسان بينالمللى استدلال و براهين خوبى ارائه دهد، زيرا كه بازى او با آتش شعلههايش مىتواند ابعاد دهشتناكى به خود گيرد.”