واكسن: نوشداروى جديد

بيش از چهل ميليون نفر سالانه در آلمان در مقابل بيمارى هاى مختلف واكسن مى شوند. بيش از ۹۵ درصد خانواده هاى آلمانى براى كودكان خود از واكسن هاى پايه اى و استاندارد (نظير آبله مرغان، سرخك، فلج كودكان و...) به منظور پيشگيرى از بيماری‌ها استفاده مى كنند. گرچه پيشداورى‌هايى بطور كلى در زمينه استفاده از واكسن ها براى بزرگسالان ديده مى شود، اما در مورد نتايج بسيار رضايتبخش واكسن هاى پايه اى شكى نمى توان داشت. حال متخصصان خبر از واكسن هاى جديدى مى دهند كه ظاهراً قادر به درمان بيمارهاى مختلف، براى تمام گروه هاى سنى هستند.

شركت هاى داروسازى بيش از گذشته به تهيه و توليد واكسن هاى جديد مبادرت مى كنند. در حال حاضر بازار مملو از واكسن هاى جديد است تنها در سال گذشته در آلمان هفت تركيب دارويى به عنوان واكسن اجازه مصرف و فروش گرفته است. هم اكنون در جهان بيش چهار صد واكسن مختلف در مرحله توليد قرار دارند.

ولفگانگ رنر مسئول شركت بيوتك در سويس در اين زمينه مى گويد: اين نسل جديد از واكسن ها برخلاف گذشته تنها وظيفه مقابله با بيمارى هاى عفونى و مسرى را بر عهده ندارند، بلكه آنها را براى مبارزه عليه بيمارهاى غير عفونى و حتا عليه برخى از تركيب هايى كه بدن انسان آنها را ساخته است، نيز مى توان بكار بست. از اين طريق در آينده اى نزديك قادر به تغيير سيستم دفاعى بدن انسان خواهيم شد.

ازاين واكسن ها حتا مى توان عليه بيمارى هاى عصر جديد مانند ازدياد وزن، انسداد شريان و اعتياد نيز استفاده كرد. يكى از عارضه هاى هميشگى بشر دردهاى مزمن هستند. در اين مورد نيز، واكسنى تهيه شده كه در مرحله آزمايشى بسر مى برد. اين نوع واكسن وظيفه از بين بردن موادى را برعهده دارد كه به عنوان عوامل توليد درد در سيستم دفاعى بدن مى باشند.

از ده سال پيش شركت سويسى سايتوس(Cytos) براى توليد واكسن ها روش جديدى را انتخاب كرده است. اين روش در اصل سيستم دفاعى را به منظور توليد موادى در دورن بدن انسان براى مقابله با حاملان بيمارى تحريك مى كند. اين امر از طريق پيوند ميان ملكول ها بيمارى زا با ويروس هاى دروغين است كه سيستم دفاعى بدن آنها را به عنوان خطر قلمداد مى كند وبراى مقابله دست به توليد پادتن ها مى زند. پادتن ها وظيفه مقابله با مواد بيمارىزا را در بدن بر عهده دارند.

در يك سلسله از آزمايشها به ۷۲ فرد مبتلا به فشار خون واكسنى عليه آنگيوتنسين(Angiotensin) ، داده شد. آنگيوتنسين هورمونى است كه سبب انسداد رگ ها و بدنبال آن باعث ازدياد فشار خون مى شود. فشار خون تمام اين افراد پس از دريافت واكسن كاهش يافت و متعاقب آن خطر حمله قلبى نيز كمتر شد. البته اين افراد هر چهار تا شش ماه بايد از اين واكسن مصرف كنند. ولى جنبه مثبت در اين روش، رهايى از قرص هاى روزانه است.

ترک سیگار از طریق واکسن

سيگارى ها نيز از طريق واكسن قادر به ترك اعتياد خود هستند. پادتن ها با كاهش مواد اعتيادزا در خون سبب مى شوند كه اين مواد به سيستم مغزى وارد نشوند، چرا كه بخشى در مغز وظيفه پاسخ دهى مثبت و تشويق به اعتياد را برعهده دارد. از اينراه نيكوتين جذابيت خود را براى فرد معتاد از دست مى دهد و ترك سيگار آسان تر مى شود. بنا به تخمين متخصصان، اين واكسن از سال ۲۰۱۰ به بازار خواهد آمد.

تاكنون راه درمان براى بيمارهاى مختلف مانند روماتيسم و يا سرطان استفاده از دارو و از اين طريق توليد پادتن مصنوعى بوده است، اما به نظر پژوهشگران درمان از طريق واكسن ها و توليد طبيعى پادتن ها نيز امكان پذير است. دو دليل اصلى در اين زمينه يكى پايين آوردن هزينه درمان است. دليل ديگر كاهش چشمگير مدت درمان مى باشد.

امید به تهیه واکسنی برای مقابله با آلزهايمر

دانشمندان بيش از همه در زمينه درمان بيمارى هاى فراگير مانند آلزهايمر به كاراآيى واكسن ها نظر بسيار مثبتى دارند. دليل اين بيمارى رسوب پروتئين سمى در مغز است كه سبب اختلال در حافظه مى شود. واكسن موثر در اين باره وظيفه زدودن اين لايه رسوبى در مغز را بر عهده دارد. آزمايشها در اين زمينه در سال ۲۰۰۲ قطع شد زيرا متخصصان شاهد نتايج كاملاً متضادى بودند. برخى از بيماران، مبتلا به ورم ها مغزى شدند. اما در بخش ديگرى از بيماران علايم بيمارى آلزهايمر كاهش جدى پيدا كرد. اين مسئله سبب اميدوارى پژوهشگران براى تهيه واكسن موثرترى در اين زمينه شده است.

درمورد برخى از بيمارى ها نظير بيمار عصبى (Muliple Sklerose) و بيمارى قند، برخلاف معمول بايد ميزان پادتن كاهش يابند، زيرا سلول هاى دفاعى در اين موارد به صورت تهاجمى عمل مى كنند. در كانادا ۳۰ بيمار عصبى از طريق واكسن مورد معالجه قرار گرفتند كه نتايج مثبت در ايبناره متخصصان مغز و اعصاب را به آزمايش ديگرى با ۲۹۰ بيمار ترغيب كرده است.

ایدز، سل و مالاریا

بيش از ۴۰ ميليون نفر در جهان از بيمارى ايدز رنج مى برند. تمام خبرها در زمينه تهيه داروهاى معجزه آسا براى مقابله با ايدز به حقيقت نپيوسته است.

جلو گيرى از بيمارى سل از طريق واكسن تنها در مورد كودكان نتيجه بخش است. عوامل اين بيمارى مى توانند سالها در بدن باقى بمانند، و در صورت ضعف سيستم دفاعى بدن، ديگرباره سر برآورند. براى مقابله با اين بيمارى آنتى بيوتيك ها نيز نتايج مثبتى را به همراه نداشته اند.

در افريقا در هر ساعت ۲۰۰ نفر در اثر بيمارى مالاريا از پاى مى افتند. بدليل تغيير سطح خارجى محرك اين بيمارى نمى توان به واكسن هاى متداول اميد زيادى داشت. برخى از متخصصان اميدوارند كه واكسن هاى جديد پاسخى موثر در زمينه اينگونه بيمارى ها خواهند بود.

اشتفان كافمن مدير انستيتوى ماكس پلانك در بخش زيست شناسى عنوان مى كند كه در سال هاى گذشته در زمينه پيشگيرى از بيمارى ها و رابطه آن با سلول هاى دفاعى بدن پيشرفت هاى زيادى حاصل شده است.

ترديد هاى مخالفان در زمينه استفاده از واكسن ها به منظور پيشگيرى از بيمارى ها در آلمان بطرز استثنايى بيش از ديگر كشورهاى غربى است. در زمينه اين پيشداورى ها نيز تحقيقات مستندى صورت گرفته است. متخصصان انستيتوى روبرت كخ در آلمان دليل اصلى در اينزمينه را در باورهاى مذهبى و اعتقادات علم ستيزانه مخالفان عنوان مى كنند.

شهرام اسلامی (رادیو دویچه وله)