واتسلاو هاول درگذشت

واتسلاو هاول، رئیس جمهوری پیشین جمهوری چک در سن ۷۵ سالگی در پراگ درگذشت. سخنگوی هاول به رسانه‌های چک گفته است که هاول در بامداد یکشنبه (۱۸ دسامبر / ۲۷ آذر) چشم از دنیا فروبسته است.

هاول یکی از ادیبان سرشناس چکسلواکی سابق بود که در انقلاب مسالمت‌آمیز یا مخملین این کشور در سال ۱۹۸۹ رهبری جنبش اعتراضی علیه رژیم کمونیستی را بر عهده داشت.

آلبوم عکس: زندگی واتسلاو هاول از دریچه دوربین

واتسلاو هاول در سال ۱۹۳۶ در خانواده‌ای سرشناس و پرنفوذ در پراگ به دنیا آمد، اما در پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۸ اموال خانواده‌ی او از سوی کمونیست‌ها مصادره شد.

او پیش از سال‌۱۹۸۰ نیز یکی از چهره‌های اصلی مخالفان در چکسلواکی بود که بیشتر نزد دانشجویان و هنرمندان شناخته شده بود. با شروع چرخش در سیاست‌های اتحاد جماهیر شوروی و برآمد جنبش‌های اعتراضی در کشورهای اقمار آن به زودی نقش "فروم شهروندان" که تشکلی دمکراتیک بود در چکسلواکی برجسته شد.

این تشکل سیاسی در دسامبر ۱۹۸۹ واتسلاو هاول را به عنوان نامزد ریاست جمهوری به پارلمان فدرال چکسلواکی معرفی کرد. در این زمان هنوز انتخابات آزاد در چکسلواکی برگزار نشده بود و نمایندگان هنوز از کمونیست‌ها و یا حامیان آنان بودند.

هاول چند ماهی با پذیرش این سمت، چکسلواکی را به سوی نخستین انتخابات آزاد در ژوئن ۱۹۹۰ رهبری کرد و پس از انتخابات آزاد، ریاست جمهوری وی از سوی نمایندگان منتخب مردم تایید شد.

هاول در سال ۱۹۹۲ نتوانست آرای اکثریت نمایندگان پارلمان را کسب کند و از سمت خود کناره‌گیری کرد. این اتفاق در زمانی رخ داد که روند جدایی میان جمهوری چک و اسلواکی به اوج خود رسیده بود و نمایندگان اسلواکی‌تبار از دادن رای به هاول خودداری کردند. جالب اینکه هاول یکی از مخالفان سرسخت جدایی چک و اسلواکی بود.

با تجزیه چکسلواکی در ژانویه ۱۹۹۳ تنها پس از گذشت چند روز بار دیگر هاول با رای اکثریت قاطع نمایندگان به مقام ریاست جمهوری جمهوری چک رسید. ریاست جمهوری هاول در سال ۱۹۹۸ بار دیگر تایید شد و وی تا دوم فوریه ۲۰۰۳ میلادی رئیس جمهور کشور چک بود.

هاول نویسنده و فعال حقوق بشر

واتسلاو هاول از همان دوران جوانی تبعیض را در کشور خود تجربه کرد. پس از پایان تحصیلات ابتدایی به دلیل پیشینه خانوادگی‌اش در سال ۱۹۵۱ از ادامه تحصیل به طور عادی محروم شد. او نخست به عنوان دستیار در یک آزمایشگاه شیمی مشغول به کار شد و تنها در دبیرستان شبانه فرصت یافت تا دیپلم خود را دریافت کند.

هاول از بیست‌سالگی شروع به نوشتن نمایشنامه و مقالات ادبی کرد. بیشتر نمایشنامه‌های هاول در دوران نخستین متاثر از "تئاتر آبسورد" بود. این گرایش ادبی به بهترین نحو فضای اجتماعی- سیاسی چکسلواکی را به نمایش می‌گذاشت. دو اثر مهم هاول در این دوران "خاطرات" (۱۹۶۵) و "شرایط دشوار تمرکز" (۱۹۶۸) هستند.

در طی سال‌های ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۶ موفق شد در دانشگاهی از راه دور به تحصیل بپردازد و سرانجام مدرک پایانی خود را در رشته تئاتر به دست آورد. وی نخستین بار در سال ۱۹۶۷ با انتقاد علنی از سانسور در چهارمین کنگره سراسری نویسندگان در پراگ توجه‌ها را به خود جلب کرد. پس از سرکوب "بهار پراگ" توسط نیروهای پیمان ورشو، انتشار مقالات و اجرای نمایش‌های هاول نیز ممنوع شد.

واتسلاو هاول چندین جایزه ادبی و سیاسی را در کشورهای مختلف جهان به دست آورد که از میان آن‌ها می‌توان به "جایزه صلح ناشران آلمان"، و "جایزه کارل" از شهر آخن که به نخبگان اروپایی اهدا می‌شود، اشاره کرد. هاول جوایزی نیز از آمریکا، اتریش و هند کسب کرد. وی بارها نیز نامزد جایزه نوبل صلح بود که موفق به دریافت آن نشد.

هاول حتی پس از کناره‌گیری از مقام ریاست جمهوری چک از پشتیبانی از فعالان حقوق بشر دست برنداشت. وی در یک گردهمایی بین‌المللی در پراگ در سال ۲۰۱۰ ضمن حمایت از نسرین ستوده، وکیل محبوس ایرانی، از مسئولان جمهوری اسلامی ایران خواست که خانم ستوده را هرچه زودتر از زندان آزاد کنند.

SI/BB