هواپيماها آلايندهتر از اتومبيلهاى فرسوده
۱۳۸۶ فروردین ۳, جمعهشش سال پيش برای اولین بار سازمان هواشناسی آمریکا گزارشی در مورد نقش هواپیماها در افزایش گرمای کره زمین و افزایش اثر گازهاى گل خانهای منتشر کرد. علاوه بر دىاكسيد كربنى كه از سوخت بنزين هواپيما در هوا آزاد مى شود وسايل نقليه هوايى به طور غیر مستقیم جو كره زمين را تحت تأثير قرار مىدهند.
نكتهاى كه براى نخستين بار توسط ایوار ایساکسن كارشناس سوئدى ژئوفیزیک مطرح شد دودى بود كه در اثر سوخت بنزين هواپيما، در هوا آزاد مىشود: ” دودى كه ناشى از سوخت هواپيماها در جو آزاد مىشود در آینده نزدیک یکی از فاکتورهای مهم تاثیرگذار بر آب و هوا خواهند بود. اينطور كه ما تخمين مىزنيم تأثير منفى اين دود در جو مىتواند از افزايش درصد دیاسیدکربن، بيشتر باشد البته اطلاعات ما در اين مورد هنوز كامل نيست.“
پس از انتشار اين گزارش بررسىهاى دقيقترى صورت گرفته است. روبرت زاوزن يكى از كارشناسان هواشناسى مرکز هوا و فضا در آلمان و طراح نقشههای هواشناسی در این مورد مىگوید: ” تأثير منفى اين دود بيشتر از آنی که است كه گزراش مىشود. ما فکر مىکنیم اين تأثير حدود یک سوم بیشتر از چیزی است که تا کنون تصور مىشد. اطلاعاتى كه ما در حال حاضر در اختيار داريم كاملتر از گذشته است.“
در حال حاضر كارشناسان نقشه مشخصترى از پراکندگی اين دود در مسيرهاى هوايى در اختيار دارند و اينطور كه تخمين زده مىشود سه درصد از افزايش گرماى کره زمین ناشی از پرواز هواپیماهاست. البته مقدار بين دو درصد یا هشت درصد متغيير است. دلیل این عدم دقت تأثير چند جانبه هواپیماها روی شرايط اقليمى است. مثلأ اینکه دود ناشى از سوخت بنزين هواپيما به راحتی در هوا پراکنده نمى شود بلکه به تودههای نازک ابر تبدیل مىشود که در هواشناسى ”ابر دوده“ نامیده مىشوند.
زاوزن در اين مورد مىگويد:” اینها ابرهایی هستند که در نگاه اول مثل ابرهای طبیعی به نظر مىرسند. اما اگر با كمى دقت نگاه کنیم مىبينيم که این ابرهاى هستند كه از دود هواپيما بوجود آمدهاند. البته با وجود اينكه اطلاعات ما در مورد اين ابرها بيشتر از گذشته است مشخص کردن اينكه اين ابرها تا چه حد موجب افزايش گرما مىشوند و يا چه تأثيرى بر تابش نور خورشید دارند هنوز مشكل است. “
در حال حاضر بیش از دوازده هزار هواپیمای مسافربری که در خطوط مختلف هواپیمای در رفت و آمدند. كارشناسان هواشناسى در یک مورد نكته با اطمینان بیشتری صحبت مىکنند، اينكه با تغيير ارتفاع پرواز مىتوان توليد دودهابرها را كاهش داد. گروه تحقیقاتی سازمان هواوفضاشناسى آلمان با در نظر گرفتن این تغییر ارتفاع، مدل گرافیکی تشكيل ”دودهابرها“ را شبيهسازى كرده است. زاوزن كه يكى ازافراد اين تيم تحقيقاتى است مىگوید:” البته این تغییر ارتفاع هم باید حساب شده باشد. وقتی ارتفاع پرواز شش هزار پا کمتر شود که تقریبا کمتر از دو کیلیومتر است، مىتوانیم بگوييم اثر منفى دودهابرها تا ضريب دو کاهش پيدا مىكند. یعنی این شانس را داريم كه با كمى تغيير ارتفاع با همین هواپیماهای امروزی درصد بالاى از آلودگى را كم كنيم.“
سازمان هوا-فضاشناسی آلمان در حال بررسى عملى تأثير اين تغيير ارتفاع است. مشكل عملى اين طرح اينجاست كه هر چه ارتفاع کمتر شود هوا فشردهتر و سنگینتر مىشود به همين دليل مصرف سوخت مورد نياز براى پرواز هم افزایش پیدا مىکند كه نتيجهاش تولید بيشتر گاز دیاکسیدکربن است. بر اساس پيشبينى ”كميته بین المللی آب و هوا“ اثر مخرب گاز دی اکسید کربن سالانه سه تا چهار درصد بیشتر مىشود. كارشناسان هواشناسى معتقدند تأثير جتهای مسافربری در اين روند به مراتب مخربتر از اتومبیلهاى فرسوده است.