همكارى‌هاى ايران و تركيه در سركوب ”پ.ک.ک” / گفتگويى با صلاح‌الدين مهتدى
۱۳۸۵ تیر ۳۰, جمعه
فتگويى با صلاح‌الدين مهتدى كارشناس مسائل منطقه در كردستان عراق.
گفتگو: مریم انصاری
آقای مهتدی، عبداله گل در دیدارش با رهبران ایران به توافقاتی بر سر مقابله با حزب کارگران کردستان ترکیه رسید. آیا ترکیه قصد دارد از نمونه اسراییل پیروی بکند و به بهانه دفاع از خود کردهای ترکیه را سرکوب کند و اگر این طور است، ایران چه همکاریی با ترکیه در این زمینه می‌کند؟
مهتدی: به نظر می‌رسد که ایران و ترکیه در رابطه با کردها در سطح خاورمیانه منافع مشترکی دارند. هر دوی آنها دارای یک اقلیت نیرومند کرد در کشورشان هستند. چه در کردستان ترکیه و چه در کردستان ایران مبارزه برای کسب حقوق ملی خیلی زیاد و شدید است و هر دو دولت نگرانند. این یکطرف قضیه. از طرف دیگر ایران می‌خواهد به ترکیه امتیاز بدهد تا ترکیه در مورد پرونده اتمی ایران و احتمال اقدامات آینده آمریکا به آمریکا نپیوندد و این خیلی مهم است برای ایران که ترکیه را بیطرف بکند. راهی که ایران در پیش روی دارد، یکی وسوسه‌های اقتصادی و امتیازات اقتصادی‌ست که می‌خواهد به ترکیه بدهد، دیگری همکاری در سرکوب کردهای ترکیه. منتها ایران نمی‌خواهد احتیاط را از دست بدهد و بنابراین بطور جدی هم وارد سرکوب کردهای ترکیه نمی‌شود. چون توپ بارانها و خمپاره بارانهای ایران اکثرا تلفات جدی ندارد و این نشان می‌دهد که ایران می‌خواهد هم کردهای (پ.ک.ک)، حزب كارگران كردستان را از خودش ناراضی نکند و هم در عین حال دل دولت ترکیه را هم بدست بیاورد.
اين حزب از چه موقعیتی در کردستان ترکیه برخوردار است و آیا مورد حمایت کردهای سایر کشورها هم هست؟ آیا این خود دلیلی است برای همکاری مشترک ترکیه و ایران برای مقابله با این نیرو؟
مهتدی: اینکه ایران و ترکیه بخواهند مشترکا کردها را در خاورمیانه تحت فشار قرار بدهند مسئله تازه‌ای نیست، همیشه اینکار را کرده‌اند. کهن‌ترین پیمانهای مشترک بین دو دولت مثل «پیمان سعدآباد»، «پیمان سنتو» و «پیمان بغداد» است. منتها مسئله پ.ک.ک مسئله جداگانه‌ای‌ست. چون مسئله پ.کا.کا مسئله تمام کردهای ترکیه نیست. ترکیه ممکن است بتواند فشاری از نظر نظامی بر پ.کا.کا وارد بکند، ولی نمی‌تواند راه فعالیت کردهای ترکیه را به طریق مسالمت آمیز و سیاسی بگیرد. چون ترکیه می‌خواهد وارد اتحادیه اروپا بشود. اتحادیه اروپا فشار و ستم ملی بر کردها، بر ۲۰ میلیون کرد ترکیه را نمی‌تواند تحمل بکند و به ترکیه اجازه بدهد عضویت اتحادیه اروپا را داشته باشد. به نظر من آینده کردهای ترکیه تا حد زیادی در گروه نزدیکی ترکیه به اروپا قرار گرفته است.
آقای مهتدی گفتید که پ.ک.ک نماینده همه کردهای ترکیه نیست. سوالم را تکرار می‌کنم، نماینده چه بخشی هست و کلا از چه نفوذی برخوردار است در بین کردهای ترکیه؟
مهتدی: تردیدی نیست که نماینده بخش بزرگی از کردهای ترکیه هست، خصوصا که فعالیت مسلحانه می‌کند و فعالیت مسلحانه تا حال حاضر در کردستان ترکیه تنها راهی‌ست که کردها از این طریق می‌توانند مطالبات خودشان را جلو ببرند. ترکیه هیچ نوع فعالیت سیاسی، مسالمت‌آمیز، فرهنگی و اجتماعی را به کردها اجازه نداده است و این باعث شده که کردها هیچ راه دیگری جز فعالیت نظامی نداشته باشند و این امر پ.کا.کا را تقویت می‌کند. اگر ترکیه سیاست خودش را عوض بکند، و اگر به جامعه مدنی کردها در ترکیه اجازه فعالیت سیاسی و فرهنگی داده بشود، به نظر من تنها در آنصورت پ.کا.کا تنها نماینده یک گروه پارتیزانی کوچک خواهد شد. اما در حال حاضر چنین نیست، زیرا سیاست ترکیه همه کردها را سوق می‌دهد به زیر چتر پ.ک.ک.
کردهای عراق تا چه اندازه از جنبش سیاسی کردهای ترکیه حمایت می‌کنند؟
مهتدی: از جنبش سیاسی زیاد حمایت می‌کنند، ولی طبعا از جنبش نظامی نخیر. جنبش نظامی به خود کردهای ترکیه مربوط است. کردهای عراق اصرار دارند که از خاک آنها لشگرکشی نظامی به خاک ترکیه انجام نگیرد و تا حد توان خود هم می‌کوشند. گرچه توانایی‌شان در این قسمت تا اندازه‌ای محدود است. ولی از جنبش سیاسی کردستان ترکیه زیاد پشتیبانی می‌شود و بخش بزرگی از احزاب سیاسی کردستان ترکیه در کردستان عراق دفتر نمایندگی دارند، فعالیت دارند و در مطبوعات، رادیو و روزنامه‌های اینجا اهداف و نظرات خودشان را منتشر می‌کنند و مورد حمایت مردم کردستان عراق هستند. ولی فقط از آن بخش از فعالیت کردهای ترکیه که صرفا جنبه سیاسی و فرهنگی دارد.
اخبار رسیده حاکی از این است که دولت ایران فعالیت‌ها و آمد و شدهای کردهای عراق را هم تحت کنترل دارد. آیا دلیلش این است که چنین حمایتی از سوی کردهای عراق در قبال کردهای ایران هم صورت می‌گیرد؟
مهتدی: در عراق چه کسی از جنبش کردستان ایران حمایت بکند. در حال حاضر دولت عراق توسط اکثریت شیعه مذهب عراق اداره می‌شود که آنها بهیچوجه نمی‌خواهند اپوزیسیون ایران، اعم از کرد و غیرکرد، را در خاک عراق فعال ببینند. از این یکسو. از سوی دیگر کشورهای خارجی و در راس آنها آمریکا و بعد هم اروپا هنوز سیاست مشخصی در قبال کردستان ایران اتخاذ نکرده‌اند، چون سیاست مشخصی در مورد خود ایران اتخاذ نکرده‌اند. ولی بدون تردید دولت ایران یکی از خطرهایی را که متوجه آینده خودش می‌بینید، این است که جنبش کردستان ایران هم روزی برسد که از حمایت بین‌المللی برخوردار بشود. آیا این روز خواهد رسید یا نه، این را آینده باید تعیین بکند.
این ترس از حمایت است یا اینکه فکر می‌کنید این ایده که کردها تجزیه‌طلب هستند هم بنوعی خطر بحساب می‌آید؟
مهتدی: بهیچوجه! کردها در هیچ بخش از میهن خود خواهان تجزیه نیستند و این امر را کردستان عراق به اثبات رساند. سالهای سال گفته می‌شد که اگر کردها اختیار و اقتدار داشته باشند و کنترل سرزمین خودشان را بدست بگیرند، از کشور مادر جدا می‌شوند و استقلال ملی اعلام می‌کنند. کردهای عراق درست برعکس. در بحرانی‌ترین لحظات عراق را تنها نگذاشتند، به وحدت و یکپارچگی عراق کمک کردند و در بازسازی و تحکیم دولت تازه عراق نقش موثری ایفا کردند. این نمونه‌ای‌ست برای سایر بخش‌های کردستان. کردها تجزیه را بعنوان برنامه سیاسی خودشان تعیین نکرده‌اند، ولی ایقای حقوق ملی را در هر بخش دولتها بعنوان تجزیه تلقی می‌کنند. دولتها از سلاح تجزیه‌طلبی برای سرکوب مبارزات حق‌طلبانه مردم کردستان استفاده می‌کنند. وگرنه هیچ بخش تاکنون اعلام استقلال، جدایی یا تجزیه نکرده است. و این تهمتی‌ست که هربار در هر یک از کشورهای همسایه علیه جنبش کردها بکار گرفته می‌شود.