همايش "زن و زندان"
۱۳۸۵ اسفند ۱۰, پنجشنبه
درباره وضعيت زنان زندانى در ساير كشورها بدهند. اما "چرا زن و زندان"؟
در ايران خيلى چيزها مردانه است، از جمله زندان. زندان براى مردها ساخته شده، زيرا زنها تنها اقليتى ناچيز يعنى ۳/۸ درصد كل زندانيان را تشكيل می‌دهند. ولى اين به معناى پوئن مثبت براى زنان نيست. زنانى كه در اسارت بسر می‌برند محكوم به تحمل رنجى بيشتر از مردان هستند. ساختمان زندان، مقررات آن و نحوه برخورد با زندانيان همه از روحى مردانه تاثير گرفته‌اند و همين موضوع نيز انجمن دفاع از حقوق زندانيان را بر آن داشته تا در آستانه روز جهانى زن همايشى برگزار كند و به شرايط و نيازهاى زندانى بپردازد.
اكبر جعفرى مسئول كميته پژوهش و آموزش انجمن دفاع از حقوق زندانيان در اين زمينه می‌گويد:
" با توجه به اينكه دفاع از حقوق زندانيان بطور اعم از اهداف و وظايف انجمن دفاع از حقوق زندانيان هست، در واقع اين موضوع را انتخاب كرديم و ثانيا با عنايت به اينكه بيشتر زندانيان در دنيا مرد هستند و به اندازه‌ى كافى از حقوق آنها دفاع مى‌شود ولى از حقوق زنان زندانى كمتر صحبت به ميان آمده، لذا ما خواستيم توجه افكار عمومى را به اين مسئله معطوف بكنيم كه توجه خاصى به حقوق زنان زندانى بشود، به عنوان افرادى كه از حقوق اجتماعى محروم شدهاند و به اندازه‌ى كافى هم در دفاع از حقوق آنها بحث و صحبت و فعاليت نشده."
يكى ديگر از سازماندهند‌گان اين همايش مينو مرتاضى است كه معتقد است:
"در ايران نگاه به زندانى زن، نگاه مردانه است. كليه‌ى قوانين و مجازات‌ها و اصولا مكان زندان چه به لحاظ فضاى روحى‌اش و فضاى جسمى و فيزيكى‌اش مردانه است و رويه‌هاى برخورد با زندانيان هم اصولا مردانه است. من فكر مى‌كنم، به اين ترتيب مجازاتهايى كه براى زنان زندانى در نظر گرفته مى‌شود، چون تناسبى با جسم و روح آنها ندارد، در واقع مجازاتهايى مضاعف براى زنان است."
مجازات مضاعف تنها به درون زندان محدود نمی‌شود. مينو مرتاضى:
" زنها وقتى زندانى مى‌شوند، معمولا همسرانشان در واقع در كنار آنها قرار ندارند و زندگى خانوادگى كه معطوف به محبت مادرى است به طور كامل به هم مى‌پاشد. در حاليكه زندانى مرد وقتى در زندان قرار مى‌گيرد، اين زن هست كه ضمن اينكه به تمامى خانه را حفظ مى‌كند، دنبال كار مرد هست. اما به گزارش زندانيان زن، مردان كمترى را مى‌بينيم كه دنبال كار آنها را بگيرند. گويى كه زندانيان زن در زندان مطرود و فراموش مى‌شوند."
همايش "زن و زندان" به پرسشهاى متعددى می‌پردازد. اينكه:
آيا زن زندانى زندانبان نطامى لازم دارد يا يك روان‌شناس يا مددكار؟ ارتباط زن با محيط خارج از زندان از طريق ملاقات‌ها يا مرخصى‌ها چگونه بايد باشد و آيا به همان شكل و روشى بايد به اجرا درآيد كه براى مردان مقرر شده. دراين صورت تكليف مادران زندانى چيست؟
به گفته اكبر جعفرى مسئول كميته پژوهش و آموزش انجمن دفاع از حقوق زندانيان:
"زنها روحيه‌ى عاطفى دارند، ارتباط اينها با خانواده‌هايشان، فرزندانشان، اينها مواردى است كه مى‌تواند نسبت به مردان زندانى متمايز باشد."
خانم مينو مرتاضى اضافه می‌كند:
"روانشناسى داريم كه قرار است روانشناسى زن زندانى را بررسى كند. جرايم زنان زندانى و فراوانى اين جرايم، مديريت زندان زنان و سئوال اساسى كه مطرح كرديم، چرايى نپرداختن به مسائل زن زندانى است. درست است كه زنان زندانى به لحاظ كميت، آمار كمى دارند ولى همين قدر كه به آنها پرداخته نمى‌شود، اين را بصورت يك معضل و مشكل اجتماعى درآورده."
مسئله‌ى ديگرى كه در سمينار مورد بحث قرار می‌گيرد اين هست كه چرا زنان زندانى از جامعه طرد مى‌شوند؟ مينو مرتاضى:
"اگر قرار است كه مجازات باعث پاك‌شوندگى انسان بشود، چرا با آنها برخورد مناسب و انسانى پس از خروج از زندان صورت نمى‌گيرد."
بحث ديگرى كه قرار است در سمينار بشود، "زندان و فيزيولوژى زنان" هست. اينكه زنان به كدام امكانات بهداشتى، تغزيه و غيره نياز دارند.
خانم مرتاضى می‌گويد كه قوانين آيين‌نامه‌ى سازمان زندان‌ها در ايران از مترقى‌ترين قوانين آيين‌نامه‌‌هاى سازمان زندان‌ها در جهان است. اما اجراى اين قوانين مطابق آنچه كه در آيين‌نامه‌ى سازمان زندان‌ها آمده مشكل اصلى است:
"خود اصل قوانين زندان در مورد زن و مرد در ايران، بد نيست، اين قوانين حتى مترقى هستند، منتهى بدليل نگاه مردانه به زندانى زن، فيزيك زندان با فيزيك زن تناسب ندارد."
و آقاى جعفرى می‌افزايد:
" به نظر ما مبرمترين موضوعى كه در مورد حقوق زنان زندانى و بطور اعم، كلا زندانى‌ها بايد انجام شود، اعم از زندانيان سياسى و غير سياسى، اجراى قانون است. يعنى ما مى‌گوييم كه زندانى چه بى‌گناه و چه گناهكار بايد از حقوقى برخوردار باشد و اين حقوق بايد بطور قانونى و دقيق براى زندانى اجرا شود. مبرمترين خواست ما اين است."
آيا همايش "زن و زندان" بر خواستهايى فورى نيز تاكيد دارد؟ خانم مرتاضى معتقد است فورى ترين چيزى كه در اين سمينار بايد مطرح بشود اين است كه از شدت مجازات‌ها بكاهيم.
"واقعيتش اين است كه خود محيط زندان در واقع رنج مضاعفى را براى زنان زندانى فراهم مى‌كند. بحث ما در مورد زنان بيش از اينكه در مورد قوانين باشد، بحث رويه‌ى برخورد، نوع برخورد و مكان زندان هست كه بايد به نفع زنان و نيازهايشان تغيير كند و متناسب با نيازهاى زنان طراحى بشود."
مريم انصارى