«همايش اجتماعى جهانى» بيش از يك جمع «انسان هاى خوب» است

انتقاد كردن از مخالفان جهانى شدن خيلى ساده است. اغلب مواضعى يك جانبه مطرح مى شوند و اگر كسى بدنبال راه هاى بديل و عملى ديگر در روند كنونى جهانى شدن باشد، اغلب مأيوس خواهد شد.

با اين حال اين انتقادهاى معمول به «همايش اجتماعى جهانى» اشتباه است. شعار “جهانى ديگر امكانپذير است” را نبايد يك خيالپردازى مشخص فهميد، بلكه اين شعار را بيشتر بايد در تقابل با اسطوره هاى سياسى و اقتصادى مسلط بر جهان دريافت.

برخى مى خواهند تلقين كنند كه روند جهانى شدن را مى توان متوقف كرد. پيش از جنگ جهانى اول همگرايى جهانشمول بازار اقتصادى رشد بسيار يافته بود، ولى پس از آن بدان ضربه سختى وارد آمد. هم اكنون اين ضربه مى تواند بزودى تكرار شود. شايد كه مزرعه داران آمريكايى و يا متخصصان نرم افزار كامپيوتر روزى خود به مخالفان سرسخت جهانى شدن بدل شوند.

وقتى كه سياستمداران در سراسر جهان از امكان تصميم هاى گوناگون صرفنظر كنند و خود را تابع منافع شركت هاى بزرگ نمايند، در اينصورت ديگر از هيچ قانون طبيعت پيروى نخواهند كرد. و يا اينكه در اثر فشار رقابت ها كاهش خدمات اجتماعى را كاهش دهند و براى پركردن شكاف هاى مالياتى به سود صاحبان سرمايه حركت كنند.

در عين حال نبايد بدان باور داشت، وقتى كه جرج دبليو بوش مى خواهد به دنيا تلقين كند كه اين تروريسم اسلامى است كه بزرگترين مسئله كره خاكى ماست و نه مسائلى چون فقر، بيمارى «ايدز» و نابودى محيط زيست. و نيز نبايد موافق اين بود كه جرج بوش تحت پوشش «جنگ عليه تروريسم»، اساسى ترين حقوق بشرى را پايمال مى كند و دست به اشغال عراق مى زند.

در واقع هميشه يك بديل وجود دارد: “جهانى ديگر امكانپذير است”، نه بيشتر و نه كمتر.

ممكن است كه دلايل خوبى به نفع «جهانى شدن» و به سود باز شدن دروازه هاى بازار جهانى داشته باشيم، ولى آن نظم نوين جهانى كه براى قرن بيست ويكم رقم خورده است، و بيش از هر عصر تاريخى ديگرى براستى تمامى انسان ها را در بر مى گيرد، بايد كه درباره اش دستكم در افكار عمومى بحث شود. و اينكه قواعد بازى آن در پشت درهاى بسته كنفرانس هاى وزرا تعيين نگردد.

براستى اين همه انسان از سراسر جهان گردهم مى آيند تا درباره اين فرايند به گفتگو بنشينند؟

طبيعى است كه گاه اين امر به موقعيت هاى شگفت آورى منجر مى شود، وقتى مى بينيم كه كشاورز هندى و پژوهشگردانشگاهى كه از آمده در كنار يكديگر قرار مى گيرند. ولى تماس هاى ثمربخشى هم وجود دارد. در عين حال كه فرهنگ گفتمان در «همايش اجتماعى جهانى» هنوز رشد كافى نيافته است. از يكسو گاه جلساتى هست كه محتوايش از خواندن يك طرح فراتر نمى رود. ولى نشست هاى ديگرى هست كه بسيار پرهيجانند.

در كشور هند، كه از بزرگترين دمكراسى در جهان برخوردار است، از طيف بشدت چندپاره Dalits (كه در گذشته نمى شد به آنها دست زد)، فمينيست ها، فعالان سنديكاها و اتحاديه ها و جنبش هاى حفظ محيط زيست براى نخستين مرتبه زير يك سقف دور هم گرد آمده اند. گرايش بسوى ايجاد «شبكه» است، يعنى يك شكل سازمانى كه بطور عملى تأكيد بر نقاط اشتراك دارد و نگرانى از استكاك ها را مى شناسد.

«همايش اجتماعى جهانى» در واقع نوعى آزمايشگاه رشد و نمو يك جامعه مدنى بين المللى است كه بطورى كه تا كنون نظيرش را سراغ نداريم، با سرعت زياد، چنين خلاق و با اين چنين مشاركت گسترده در حال رشد است. شايد مواردى را بتوان يافت كه لبخند بر لب انسان بنشانند، ولى بايد پذيرفت كه اين همايش جلوه گر يك رشد تاريخى است.