نگاهی به ساختار و تاريخچه ی دويچه وله، صداى آلمان

۵۲ سال پيش يعنی در روز ۳ ماه مه ی ۱۹۵۳ فرستنده صدای آلمان دويچه وِلِه، برای نخستين بار در تاريخ آلمان فدرال، كار خود را با پيام رئيس جمهور وقت اين كشور تِئودور هويس آغاز كرد. اين نخستين بار بود كه آلمان اجازه مييافت پس از شكست نازيها يك فرستنده بين المللی مستقل، برپا كند و آلمانی زبانان خارج از كشور خود را زير پوشش برنامه هایش درآورد. در آغاز كار، صدای آلمان تنها به زبان آلماني، هر روز به مدت ۳ ساعت برنامه پخش ميكرد و همانطور كه رئيس جمهور وقت در پيام آغازينش گفته بود، در از ميان بردن پيشداوری های مردم نسبت به آلمانيها و همچنين در كاهش تنشهای گذشته، ميكوشيد. امروزه اين راديو، تنها يكی از پايه های اصلی اين نهاد عظيم است. اين فرستنده در چند فركانس موج كوتاه و گاه اِف اِم، موج متوسط و از طريق ماهواره، در ۲۴ ساعت، به ۳۰ زبان گوناگون برنامه پخش ميكند.

صدای آلمان برنامه های خود را بر پايه وظيفه ای كه در اساسنامه اين نهاد تعريف شده، طوری تنظيم و توليد ميكند كه شنونده بتواند از آن به عنوان صدای آزاد و منبع اطلاعاتی درست و بی غرض، بهره مند شود. بدين ترتيب در دهه ی ۱۹۷۰ برنامه های اين فرستنده در ياد ميليونها يونانی و مردم چكوسلواكی مانده است كه هركدام به گونه اي، گرفتار ديكتاتوری بودند و از گزارشهای بی طرف محروم. فرستنده ما بر حسب شدت و قلت تنش و آرامش در مناطق گوناگون جهان، برنامه های خود را تنظيم و حتی ايجاد ميكند و گاه كه نيازی به شنيدن صدای آن در سرزمينهايی احساس نشود، برنامه هايش را متوقف ميسازد. برای نمونه در سال ۱۹۹۲ كه بحران شبه جزيره بالكان بالا گرفت، بخش آلبانيايی دويچه وِلِه كار خود را آغاز كرد. به همين ترتيب در سال ۱۹۹۸ برنامه های زبانهای ايتاليايي، هلندي، دانماركی و نروژي، كار خود را متوقف ساختند. در اين ميان، برنامه هايی هم هستند كه از مدت پخش آنها كاسته ميشود، يا مدت زمان آنها بر حسب وجود تنش يا آرامش در آن منطقه، افزايش مييابد. به همين ترتيب است كه از سال پيش، برنامه های ما به زبان فارسي، از يك ساعت و نيم به دو ساعت در روز افزايش يافته و زمان پخش آن نيز، طبق خواست و امكانات موجود، تغيير كرده است.

از سال ۱۹۸۰ تا كنون بيش از ۳۰۰ بررسی آماری در سراسر جهان از سوی نهاد دويچه وِلِه انجام گرفته، تا برنامه گذاران بدانند چگونه بايد برنامه ها را تنظيم كنند. بر پايه اين آمارها، در سال گذشته ۷۰۰ هزار نامه به دويچه وِلِه رسيده كه بسياری از آنها به صورت پست الكترونيكی email بوده اند. طبق اين آمارها در هفته، ۹۰ ميليون نفر در سراسر جهان از برنامه های DW استفاده ميكنند كه ۶۵ ميليون نفر از آنها كسانی هستند كه پيوسته به راديو صدای آلمان گوش ميدهند. از ميان اين تعداد آخري، تنها ۲۵ ميليون شنونده به زبانهای انگليسی و آلمانی از اوضاع جهان باخبر ميشوند و بقيه به زبان مادری خود از برنامه های ما بهره ميگيرند. طبيعی است كه بر حسب دگرگونيهای اجتماعی شدت و قلت علاقه مردم در مناطق گوناگون جهان، به شنيدن راديو كاهش و افزايش دارد. برای نمونه در حالی كه در تانزانيا و نيجريا حدود ۲۰ ميليون نفر به برنامه های ما به زبانهای سواحلى و هاوسا Hausa گوش ميدهند، شنوندگان ما به زبان اردو در پاكستان ۷۰۰ هزار نفرند.

همانطور كه گفتيم، راديو يكی از پايه های اصلی كار دويچه وله است. يكی ديگر از بخشهای مهم اين نهاد بزرگ، اينترنت و سايتهای ما است كه كاركنان ما توسط آنها هر روز جدا از كار راديويی، جديدترين گزارشها و آخرين اخبار جهان را در اختيار علاقه مندان ميگذارند. بد نيست بدانيد در اين بخش، از نظر مراجعه به صفحه ی اينترنتی ما، ايران و فارسی زبانان پس از زبان افريقايی امهاري، در مقام دوم جای گرفته اند و سايت فارسی ما هر ماه بيش از ۳۰۰ هزار مراجعه كننده دارد. پيش از آنكه در باره بخش فارسی بيشتر توضيح دهيم، بايد به شاخه ی سوم كار DW هم اشاره ای داشته باشيم. در اين نهاد همه ساله كورسهای متعددی در زمينه روزنامه نگاری و گزارشگری برگزار ميشوند و دانشپژوهان ميتوانند در دوره های يك ساله و دوساله ی آكادمی ما كار برای راديو و تلويزيون را بياموزند. آكادمی دويچه وله همه ساله از اقصا نقاط جهان دانشپژوه ميپذيرد و كارشناسانی هم به فرستنده های راديويی و تلويزيونی گوناگون در جهان، برای تعليم در محل، ميفرستد. به طور كلی حدود ۲ هزار نفر، از ۶۰ ملت و مليت مختلف، در ۴ بخش DW يعنی راديو، تلويزيون، اينترنِت و آكادمي، كار ميكنند كه از اين تعداد، بخشی استخدامی و بخش ديگری به صورت آزاد با اين نهاد در ارتباطند. سه بخش راديو، اينترنِت و آكادمی در شهر بن قرار دارند، همان شهری كه پيش از اينها پايتخت آلمان بود و محل پخش صدای ما برای شماست، اما بخش تلويزيونی DW در برلين مستقر است.

و اما بخش فارسی DW

در اين بخش ما حدود ۴۰ همكار هستيم كه ۲۴ نفرمان به طور پيوسته به سرپرستی دكتر جمشيد فاروقی برای برنامه فارسی DW فعاليت ميكنيم. گرچه هركدام از ما عملاً و به طور تجربی شاخه ويژه ای را در دست داريم، ولی برنامه های ما طوری تنظيم شده كه محصول كار هميشه يك كار گروهی باشد.

نخستين باری كه از آلمان برنامه ای به زبان فارسی پخش شد، در دهه ۱۹۳۰ بود. در آن موقع بهرام شاهرخ پيامهايی از آلمان به ايران ميفرستاد. اما اين برنامه ها كه آلوده به رهبری آلمان نازی بود، متوقف شد و تازه در سال ۱۹۶۲ بود كه فارسی به عنوان هفتمين زبان در فرستنده دويچه وله جای خود را باز كرد. در آن زمان چهار ايرانی و دو آلمانی بخش فارسی را اداره و هر روز به مدت ۲۵ دقيقه برنامه پخش ميكردند. طولی نكشيد كه به علت علاقه بسيار و توجه شنوندگان ايرانی به بخش فارسی مدت برنامه ها افزايش يافت. در سال ۱۹۷۰ به كمك دويچه وله يك بخش آلمانی زبان در فرستنده راديو تهران ايجاد شد.

گفتنی است كه بخش فارسی در آغاز تنها ترجمانی از بخش آلمانی دويچه وله به فارسی بود، اما رفته رفته مسئولان امر به استقلال اين بخش افزودند، به طوری كه امروز ما طبق نياز شنوندگان راديويی و خوانندگان اينترنتي، برنامه های خود ر تنظيم ميكنيم. اگر بخش اينترنتی ما به ترتيبی كه هم اكنون مورد توجه شما شنوندگان و خوانندگان عزيز است پيشرفت كند، بعيد نيست كه در آينده نزديك ما با وجود كاهش بودجه DW در سالهای اخير، اين موقعيت را پيدا كنيم كه سايت اينترنتيمان را كاملاً مستقل كنيم و صفحه ی پربارتری به شما عرضه كنيم. هرچند ما برای يك نهاد آلمانی كار ميكنيم، اما خواست مسئولان ما هم مانند خودمان اين است كه برنامه هايی همخوان با خواسته های شما شنوندگان عزيز تهيه، تنظيم و اجرا كنيم. پس با ما تماس بگيريد و ما را در انجام اين مهم ياری دهيد.