نگاهی به سابقه تحریم بازی‌های المپیک
۱۳۸۷ مرداد ۶, یکشنبه
تحریم بازی‌های المپیک سابقه‌ای قدیمی دارد و نخستین مورد آن، سالیان سال پیش از برگزاری المپیک ۱۹۸۰ در مسکو بوده است. در حالیکه تحریم بازی‌ها در نیم قرن اخیر، بیشتر انگیزه سیاسی داشته، نخستین موارد تحریم رقابت‌های المپیک به دلایل ورزشی انجام گرفت.
اعتراض زنان ورزشکار و نخستین تحریم
در سال ۱۹۲۸، زنان ورزشکار بریتانیا برای اعتراض به عملکرد فدراسیون بین المللی دو و میدانی از شرکت در بازی‌های المپیک آمستردام خودداری کردند. فدراسیون مزبور پیش از بازی‌ها اعلام کرده بود که زنان فعال در رشته دو و میدانی می‌توانند در ۱۰ ماده مختلف به پیکار هم بروند. در بازی‌های المپیک آن دوره اما، زنان تنها در ۵ رشته دو و میدانی اجازه حضور یافتند.
در المپیک زمستانی سال ۱۹۳۶، دو کشور اتریش و سوییس از شرکت در رقابت‌های اسکی خودداری کردند، چرا که ورزشکارانی که معلم اسکی نیز بودند، حرفه‌ای تلقی شده و از حضور در بازی‌ها محروم گشته بودند.
اولین تحریم المپیک با انگیزه سیاسی
نخستین باری که ابر سیاست بر مسابقات المپیک سایه افکند و شماری از کشورها به دلایل سیاسی این بازی‌های جهانی را تحریم کردند، به سال ۱۹۵۶ برمی‌گردد. در آن سال سه کشور هلند، سوئیس و اسپانیا برای اعتراض به سرکوب شور‌ش‌های مردمی در مجارستان، ورزشکاران خود را به المپیک ۱۹۵۶ در ملبورن استرالیا نفرستادند و کشورهای مصر، عراق، کامبوج و لبنان به خاطر بحران کانال سوئز، از اعزام ورزشکاران خود به بازی‌ها چشم پوشیدند.
در سال ۱۹۷۶، نوبت به کشورهای آفریقایی رسید که چند روزی پس از آغاز رقابتها، به ورزشکارانشان دستور بستن چمدان‌ها و بازگشت به وطن را دادند. در آن روزها، تیم راگبی زلاند نو، علیرغم تمامی تحریمات بین‌المللی علیه آفریقای جنوبی، دیداری با تیم ملی راگبی این کشور برگزار کرد. این اقدام به معنی شکستن دیوار تحریمات علیه رژیم آپارتید در آفریقای جنوبی بود و از این رو انتقادات گسترده جامعه بین‌الملل را به دنبال داشت.
از آنجایی که ورزش راگپی، جزو رشته‌های المپیک نبود، کمیته بین‌المللی المپیک نیز از محروم کردن ورزشکاران زلاند نو در بازی‌های ۱۹۷۶ مونترال خودداری کرد. در پی این جریان، ۲۸ کشور آفریقایی برای اعتراض به ادامه حضور زلاند نو در رقابتها، دست به تحریم بازی‌ها زدند و ورزشکاران خود را به وطن فراخواندند.
المپیک مسکو و تحریم گسترده از سوی غرب
نخستین تحریم بزرگ در تاریخ بازی‌های المپیک به سال ۱۹۸۰ میلادی برمی‌گردد. ایالات متحده آمریکا، آلمان و ۶۳ کشور غربی در اعتراض به اشغال افعانستان توسط ارتش اتحاد شوروی سابق، بازی‌های المپیک ۱۹۸۰ مسکو را تحریم کردند و از اعزام ورزشکاران خود به این پیکارها خودداری ورزیدند. البته ۱۶ کشور غربی، از جمله بریتانیا و ایتالیا به صف تحریم‌کنندگان غربی نپیوستند و در بازی‌ها شرکت جستند.
چهار سال بعد، اتحاد جماهیر شوروی و ۱۴ کشور عضو بلوک شرق درصدد انتقام برآمدند و به تحریم بازی‌های المپیک ۱۹۸۴ لس آنجلس دست زدند.
درخور توجه آنکه رومانی از جمله کشورهای اروپای شرقی بود که ورزشکاران خود را به آمریکا اعزام کرد و در پایان رقابتها نیز پس از آمریکا، بیشترین مدال را به دست آورد و در رده دوم جدول پایانی مدال‌ها قرار گرفت. در کنار رومانی، کشورهای کمونیستی یوگسلاوی سابق و جمهوری خلق چین نیز در المپیک لس آنجلس شرکت کردند.
آخرین سایه تحریم بر المپیک
آخرین بار در سال ۱۹۸۸ بود که بازی‌های المپیک با تحریم روبرو شد. پیکارهای آن دوره در سئول پایتخت کره جنوبی برگزار می‌شد و کره شمالی از حضور در مسابقات خودداری کرد. سه کشور اتیوپی، کوبا و نیکارگوئه نیز با کره شمالی همصدا شدند و در پی اعلام همبستگی خود با کره شمالی، ورزشکارانشان را به سئول نفرستادند.
تمامی تحریمات بازی‌های المپیک وجه مشترکی دارد و آن اینکه چه در کوتاه‌مدت و چه در درازمدت، نتوانسته، واقعیت‌های سیاسی را دگرگون کند. این در حالیست که خود بازی‌های المپیک بعد از تحریم‌های سختی که در اواسط دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد میلادی انجام گرفت، در معرض خطر قرار داشتند.
ناگفته نماند که بحث تحریم بیست و نهمین دوره از بازی‌های المپیک که در ماه اوت ۲۰۰۸ در پکن برگزار می‌شود نیز در ماه‌های اخیر بر سر زبان‌ها بوده است. مهمترین دلایل مطرح شدن بحث تحریم بازی‌های المپیک پکن، ناآرامی‌های تبت و نیز مسئله نقض حقوق بشر در چین بوده است.