نگاهى به پروژه‌هاى تحقيقاتى در آلمان
۱۳۸۵ آذر ۲, پنجشنبه
ملکولها الکترونهایشان را با هم مبادله مى‌کنند. يكى از اولين قوانين علم شيمى! واكنشى كه الفباى شيمى با آن آغاز مى‌شود اما هنوز تصوير و تعريف دقيقى ندارد. اين تبادل الكترونى آنقدر سريع اتفاق مى‌افتد كه نمى‌توان آنرا با واحد زمانى دقيقه يا ثانيه آن را تعريف كرد. دنبال کردن رد الكترونى كه از يك ملكول به ملكول ديگرى منتقل مى‌شود، آن هم با اين سرعت و اينكه اين الكترون در چه مدار اربيتالى مى‌نشيند و يا چه مقدار انرژى در اين تبادل الكترونى جابه‌جا مى‌شود سوالات ابتدايى هستند كه هنوز پاسخ قطعى ندارند.
دانشمندان آلمانی در حال طراحى دستگاهی هستند که درست هنگام تبادل الکترون میان دو ملکول، از الكترون در حال انتقال با اشعه ایکس تصويربردارى مى‌كند. تهیه تصویر از این لحظه دریچه تازه‌اى به روی علم شیمی خواهد گشود، تصویرى از دنیای ملکولها! دستگاهى كه دانشمندان آلمانى طراحى كرده‌اند در مدت زمانى کمتر از چند فمتو ثانیه (فمتوثانيه: یک میلیونیوم از یک میلیاردم ثانیه) با تابش اشعه ايكس به فضای بين ملکولی، از اين لحظه تصوير بردارى مى‌كند. در اين تصوير كه درست زمان انتقال الکترون تهيه مى‌شود نه تنها اطلاعات تازه‌اى از نحوه انتقال الكترون در اختيار دانشمندان قرار مى‌دهد بلكه مدار اربیتالی كه الكترون در آن مى‌نشيند هم مشخص مى‌كند.
هدف از ساخت اين دستگاه و طرح اين پروژه كه حدود نهصدميليون يورو هزينه خواهد داشت، بالا بردن سطح تحقيق در مرحله ملکولی است.
شصت درصد کل هزینه توسط وزارت تحقيق و پژوهش آلمان پرداخت خواهد شد و سیزده کشور اروپایی که در اجرای این طرح با آلمان همکاری مى‌کنند چهل درصد باقى هزينه را مى‌پردازند. قبل از به پایان رسیدن طرح ، موسسه ماکس پلانک که مدیریت طرحهای بزرگ تحقیقاتی در تمامی شاخه‌های علمی در آلمان را بر عهده دارد از دانشجویان دوره دکترا و فوق دکتراى رشته‌های شیمی و فیزیک دعوت به همکاری کرده است. دو تیم پژوهشى که از دو سال دیگر مشغول کار با اين دستگاه خواهند شد در حال گذراندن دورهای عملی و تئوری هستند.
***
به زودی در شمال روسيه و در جنگل‌هاى سیبری بلندترين دکل تحقيقاتى دنيا نصب خواهد شد. اين دكل فلزى سه گوش كه با سیصد متر ارتفاع تقريبأ به بلندى برج ايفل پاريس است توسط پژوهشگران آلمانى و به منظور بررسى تغييرات جوى كره زمين در اين منطقه دور افتاده نصب خواهد شد. منطقه جنگلى كه اين دكل در آن نصب مى‌شود بخشى از خاك روسيه است كه به سرزمين هيچ‌كس معروف است.
جنگل‌های سیبری از مهمترین مناطق جنگلی کره زمین هستند که درتبدیل گاز دی‌‌اکسیدکربن به اکسیژن در جو زمين، نقش مهمی بازی مى‌کنند. نکته جالب اینجاست که درختان برگ سوزنى جنگل‌هاى سيبرى تنها در پوسته نازک سطح زمین ريشه دارند. چند متر پایین‌تر از این سطح، زمین یخ زده است. چنانچه تغييرات جوى و گرم شدن کره زمین با همين روند ادامه پيدا كند، خاك یخ زده اين منطقه هم گرم خواهد شد و اين تغيير امكان رشد ساير گیاهان جنگلى را فراهم خواهد كرد. اين گياهان هر چند در کوتاه مدت درصد گاز دى‌اكسید کربن اتمسفر زمين را کاهش خواهد داد اما پس از مدت كوتاهى طبیعت جنگل‌هاى سوزنى سيبرى را بر هم خواهند زد. از سوی دیگر تغيير دما در اين نقطه جغرافيايى امكان فعاليت باكتريهاى خاكزى را فراهم مى‌كند. با فعاليت اين باكتريها توليد گاز متان افزايش پيدا مى‌كند و افزايش درصد گاز متان در اتمسفر زمين دگرگونى است كه حيات بسيارى از موجودات زنده را با خطر نابودى مواجه خواهد كرد.
این دکل اطلاعات مهمی را از این منطقه جغرافیایی جمع آوری كرده و در اختیار محققان قرار خواهد داد. از آنجایی که طبق قوانين روسيه خارجیان اجازه خرید زمین در روسیه را ندارند پژوهشگران آلمانى از دانشگاه روسیه براى اجراى اين طرح دعوت به همکاری کرده‌اند.
شبنم نوريان