نگاهى به وضعيت شهر زلزله زده بم و مشكلهاى موجود در آن
۱۳۸۳ تیر ۱, دوشنبه
در حدود ۱۴ سال پيش ۸ تن از پزشكان مقيم آلمان تصميم به تشكيل انجمنى گرفتند تا به مردمان جنگ زده ى ايران كمك كنند. طى مرور زمان اين انجمن گسترش يافته و از بعد اوليه اش كه فقط عرضه كمك هاى پزشكى و خيريه در زمان جنگ بود، تبديل به انجمنى شده است كه علاوه بر كمك هاى پزشكى در عرصه هاى ديگرى از قبيل علمى، فرهنگى و اجتماعى نيز فعاليت مى كند. اين انجمن “جامعه استادان و متخصصين مقيم آلمان” نام دارد.
بعد از وقوع زمين لرزه در بم هياتى متشكل از ۱۰ نفر از اين انجمن به منظور كمك به زلزله زدگان عازم شهر بم شد. خانم دكتر ماندانا سلطانى، جراح عمومى و جراح دست، يكى از اعضاى اين هيات بوده و شرايط بم را از نزديك مشاهده كرده است و همچنان براى حل مشكلات مصيبت ديدگان بم با همكارى ساير اعضاى انجمن تلاش و فعاليت مى كند. با دكتر ماندانا سلطانى مصاحبه اى در مورد موقعيت كنونى بم داشته ايم. اكنون بيش از ۱۲۰هزار نفر در چادرها به سر مى برند، كه با گرم شدن هوا با مشكلات بهداشتى زيادى مواجه هستند. خانم ماندانا سلطانى در مورد وضعيت فاضلاب و زباله در بم مى گويد:
«ماشين هايى براى جمع كردن زباله وجود دارد، ولى سرويس بسيار نامرتب است و واقعا امكان اين هست كه ماشين زباله دو سه هفته اى نيايد، فاضلاب هم به همين ترتيب. جوى هاى روباز در تمام شهر روان است، بسيارى اوقات آب فاضلاب و آب شستشوى در اين جوى ها همينطور به طور باز در تمام شهر در گردش است. چون هم به خاطر آوار و هم به خاطر آواربردارى بسيارى از اين لوله ها لطمه ديده اند.»
مسئله ى مهم ديگر اعتياد است. بم سالهاست كه به علت موقعيت جغرافيايى اش مسير قاچاقچيان مواد مخدر مى باشد. در نتيجه اعتياد هميشه يكى از مشكلات مهم اين منطقه به شمار مى آمده است. بعد از وقوع زلزله فشارهاى روانى، نااميدى و نابسامانى مزيد بر علت شده و اعتياد هم اكنون ميان ساكنان كنونى بم و حتا ميان جوانان و كودكان چندين برابر شده است.
«چندين پزشكى كه از بم آمده اند، بسيار در بيمارستان تعجب كرده بودند. چون زمانى كه در بيمارستان عملى داشتند و مى خواستند بچه اى را بيهوش بكنند، مشاهده مى كردند كه بچه بيهوش نمى شود. تازه متوجه شدند كه اين به خاطر اعتياد است، مستقيم يا غيرمستقيم، يعنى اين كودكان يا خود موادى مصرف كرده اند يا در معرض دود آن واقع شده اند و علائم اعتياد در بدن آنها يافت مى شود. مسئله در معرض دود واقع شدن شايد در مورد اطفال صدق كند، چون خود آنها از مواد مخدر استفاده نمى كنند. اما درصد بسيار بالايى از نوجوانان ۱۳، ۱۴، ۱۵ يا ۱۶ ساله خود مستقيما به مصرف مواد مخدر مى پردازند.»
در حدود ۱۰ هزار مامور امنيتى در منطقه ى بم براى برقرارى و حفظ امنيت مى كوشند. اما همچنان دزدى و ناامنى ساكنان بم را به شدت تهديد مى كند. پراكندگى شهر، زندگى در چادر و مشخص نبودن مرز شهرى شرايط مناسبى براى شرارت بسيارى از گروههاى دزد و ياغى فراهم آورده است.
«به طور مرتب گروههاى ياغى و دزد در شهر وجود دارند. تيراندازى در شبها وجود دارد، اين گروهها خود به جان خود مى افتند. گروههاى مسلح ياغى بسيار وجود دارند كه از شهر بم نيستند ولى چون مى دانند در بم امكان اين بسيار است كه غارت بكنند و ببرند، شبانه به بم حمله مى كنند، جمع مى كنند، مى برند و مردم را مورد ضرب و شتم قرار مى دهند. از سر دوشى و توالتها گرفته تا اجناس مردم را مى برند، خود مردم را كتك مى زنند و اموال مردم را غارت مى كنند.»
طى ۵ ماه گذشته نه تنها سازمانهاى دولتى بلكه بسيارى از سازمانهاى غيردولتى براى بازسازى و رفع مشكلات بم دست به اقدامات متعددى زده اند. با اينهمه ضعف مديريت و مشكلات در هماهنگ كردن پروژه هاى گروههاى مختلف بازسازى بم را به تعويق انداخته است. دكتر سلطانى يكى از علل پيشرفت نكردن كارها در بم را عنوان مى كند:
«نابسامانيهاى بسيار زيادى در قسمتهاى مختلف و همينطور از جهات مختلف وجود دارد. فرض كنيد سازمانهاى ساختمان سازى كه مى خواهند در بم به ساختن بناهايى بپردازند، در درجه ى اول بايد بدانند كه نقشه بندى و شهرسازى بايد چگونه باشد. اين كارى ست كه به دولت ربط دارد و در درجه ى اول دولت بايد اين مسئله را تعيين كند و نقشه ى شهر را به طور رسمى در اختيار سازمانها قرار بدهد تا آنها بتوانند كار بكنند. و اين چيزى ست كه هنوز صورت نگرفته است و نقشه ى رسمى هنوز بعد از ۵ ماه وجود ندارد.»
ابعاد و عمق فاجعه ى بم بسيار وسيع است و بديهى ست كه بازسازى آن به زمان نياز دارد. مشكلات بسيار فراوانند. خانم دكتر سلطانى تاكيد مى كند كه در درجه ى اول رفع برخى از مشكلات بسيار ضرورى مى باشد:
«آخرين بارى كه من كه با هلال احمر صحبت كردم، هفته ى پيش بود. به علت گرم شدن هوا تا ميزان ۴۰ ، ۴۵ درجه، نياز شديد آنها به دستگاههاى خنك كننده و كولر بود، چه براى خود بيمارستان و چه براى دستگاهها، به طور مثال براى داروها و سرم ها. همچنين به دستگاه تصفيه آب و تبديل به آب شيرين نياز دارند. اين خود مشكلى ست. شايد ميليونها تن آوار در همه جا ريخته است و شايد به طور متوسط بتوان گفت، ۱۵ يا حداكثر ٪۲۰ بيشتر آواربردارى نشده است. تا زمانى كه آوار بردارى نشده است، امكان بازسازى وجود ندارد و به مردم تنها زمانى مى توان مسكنى داد كه شهر از اين وضعيت بيرون بيايد و بتوان خانه سازى كرد.».