نگاهى به وضعيت بيمارى ايدز در ايران

رى در ايران.

مصاحبه گر: شهرام احدی

دكتر گويا: الان ما ۷۵۱۰ نفر آلوده به اين ويروس را در کشور شناسايی کرده ايم. از اين ۷۵۱۰ نفر ۸۴۹ نفر جان خود را از دست داده اند و در حال حاضر نيز ۲۳۷ نفر که مبتلا به بيماری ايدز هستند و مرحله ی نهايی عفونت را می گذرانند، که تحت درمان می باشند.

دويچه وله: در گزارشها در مورد رقم واقعی اين افراد تا چه اندازه اختلاف نظر وجود دارد؟ شما خودتان چه تخمينی می زنيد؟

دكتر گويا: روش تخمين ما همان روشی است که سازمان جهانی بهداشت به همه ی کشورها توصيه می کند. روشی مشخص و کاملا آزمون شده. اگر الان سازمان جهانی بهداشت می گويد که تعداد مبتلايان به اين عفونت در دنيا ۳۹/۴۰۰۰۰۰ نفر است، بر اساس آن ما برآورد می کنيم که تعداد آلوده شدگان در کشور بايد ما بين ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر باشد. اين روش تخمينی يک روش علمی ست، چنين نيست که کسی به ميل شخصی خود قضاوت کند که اين ارقام کم هستند يا زياد هستند. اين روشی ست که سازمان جهانی بهداشت برای همه ی کشورهای دنيا بکار می برد.

دويچه وله: شيوع ايدز در مناطق مختلف ایران به چه صورت است؟ مثلا در بعضی استانها موارد بيشتری ثبت شده است؟

دكتر گويا: بله، همينطور است. در مناطق مرزی ما بيشتر احتمال آلودگی وجود دارد. يک دليل آن اين است که تردد ميان کشور ما با کشورهای ديگر در اين مناطق بيشتر است.

دويچه وله: در چه استانهايی عملا اين موارد بيشتر به چشم می خورد؟

دكتر گويا: هم استانهای شمالی و هم استانهای جنوبی کشور شامل چنين وضعيتی هستند.

دويچه وله: در صحبتی که ما قبلا داشته ايم مسئله ی انتقال بيماری ايدز مطرح شده بود و اينکه معتادان تزريقی بزرگترين و مهمترين خطر هستند. به گزارش ايسنا دکتر شهرياری، نماينده ی سيستان و بلوچستان گفته اند که به نظر می آيد راه آميزشی اکنون سهم بيشتری در انتقال بيماری ايدز در ایران دارد. آيا شما با نظر ايشان هم عقيده ايد؟

دكتر گويا: هنوز بيشترين مواردی که ما می یابيم و مبتلا به اين عفونت هستند، شامل کسانی می شود که اعتياد تزريقی داشته و از سرنگ و سوزن مشترک استفاده کرده اند. اما اين مسئله به هيچ وجه ما را قانع نمی کند. ما مشاهده می کنيم که رفته رفته موارد ابتلا به عفونت از طريق تماس جنسی و خصوصا در ميان جوانان در حال ازدياد است. اما اين مسئله به اين معنا نيست که موارد ابتلا به عفونت در ميان کسانی که اعتياد به تزريق دارند کم شده باشد، بلکه اين موارد همزمان با همديگر سير فزاينده ای را پيدا می کنند.

دويچه وله: در همه ی دنيا، همینطور در آلمان بدين صورت است که جوانها بيشتر از همه در خطر هستند و کلا در سراسر جهان سعی می کنند به گونه ای اطلاع رسانی کنند و جوانان را نسبت به اين مسئله روشن کنند. حالا می تواند راههای پيشگيری از ابتلا به آلودگی اچ آى وى باشد. فکر می کنيد جوانهای ايران تا چه اندازه تصوير درستی از بيماری ايدز دارند؟

دكتر گويا: اين موضوع که تا چه اندازه اين جوانان تصوير درستی از بيماری ايدز دارند نيازمند مطالعه است. ما اين مطالعه را در مناطق مختلف کشور به صورت محدود انجام داده ايم. که بتوانيم قضاوت صحيحی داشته باشیم که ميزان اطلاعات و آگاهی جوانانمان تا چه اندازه است. اما من فکر می کنم با اقداماتی که در چندساله ی اخير صورت گرفته، ميزان آگاهی ها بسيار بيشتر از سالهای قبل شده است. توجه کنيد، اکنون آموزش و پرورش برنامه ی آموزش آچ آى وى را به برنامه آموزشی دوره ی دبيرستان برده است. ما در حال مذاکره کردن و تعامل کردن هستيم که اين برنامه ها را در مقطع راهنمايی نيز فراگير کرده و بصورت وسيع در کشور آموزش داده شود.

دويچه وله:‌ در سطح دانشگاهها چطور؟

دكتر گويا: در سطح دانشگاهها تا بحال بسيار محدودتر از آموزش و پرورش بوده، و بيشتر بصورت پراکنده بوده است. البته اين سطح در بعضی دانشگاهها بسيار گسترده، فوق العاده چشمگير بوده و در بعضی از دانشگاهها کمتر بوده است. نيت ما اين است که مانند وزارت آموزش و پرورش آموزشهای ايدز در داخل دانشگاهها بصورت فراگير باشد نه اينکه در رابطه با موردی کاری انجام شود.

دويچه وله:‌ علت چه بوده است؟ آیا فکر می کنند فرضا کسانی که دانشجو هستند و مرز ۲۰ سال را گذرانده اند، به اندازه ی کافی در مورد ايدز مطلع هستند؟

دكتر گويا: نه، من فکر نمی کنم که به اين صورت بوده باشد. فکر می کنم شايد زمان مناسبی را پيدا نکرده اند که بخواهند اطلاع رسانی کنند. بهرحال اين موضوعی ست که در وزارت علوم گستره ی بسيار عظيمی در کشور دارد. با اين گستره ی عظيم خيلی کارها بايد صورت بگيرد و آن چيزی که اکنون صورت می گيرد کارهايی پراکنده و جدا از هم هست. بايد اين کار سازمان يافته شود.

دويچه وله: در مورد کمک به بيمارانی که آلوده به ويروس اچ آى وى و يا مبتلا به ايدز هستند، چه بيمارستان و چند مرکز درمانی در اين زمينه می تواند واقعا به بيماران کمک کند؟

دكتر گويا: کسانی که آلوده هستند و مورد شناسايی ما واقع شده اند و خودشان نيز تمايل داشته اند در مراکز ما تحت مراقبت قرار دارند. ما ۶۵ مرکز مراقبت سرپايی در کشور داريم که کسانی که آلوده هستند و بصورت معمول به اين مراکز مراجعه می کنند، خدمات خودشان را اعم از خدمات مشاوره ای، آزمايشی دريافت می کنند و حتا خانواده های اين بيماران نيز به اين مراکز مراجعه می کنند. بسيار هم استقبال شده، چون تمام خدماتی که در اين مراکز ارائه می شود کاملا محرمانه است و مبتلايان يا خانواده هايشان با خیالی آسوده و راحت می توانند به اين مراکز مراجعه کنند. کسانی هم که نياز به بستری شدن دارند در بيمارستانهايی که برای اين منظور تدارک ديده شده است، بستری می شوند و در هر استان که بيمارستانی مجهز به بخش عفونی داشته باشد، برای اين منظور در نظر گرفته شده است که مخصوص کسانی ست که نيازمند درمان هستند. در خود تهران نيز چندين مرکز هست که اين بيماران را می پذيرد، از جمله بيمارستان امام خمينی. اين بيمارستانها مراکزی هستند که بيماران می توانند به آنجا مراجعه کنند و بستری شوند.

دويچه وله:‌ در گزارشهايی که در زمينه ی ايدز در جهان خوانده می شود و اخباری که شنيده می شود، کارشناسان صحبت از اين مسئله می کنند که بخصوص زنان و دختران جوان بيش از همه خطر ابتلا به ايدز يا آلودگی به ويروس اچ آى وى تهديدشان می کند. اين مورد در ايران به چه صورتی ست؟

دكتر گويا: در ايران نيز به همين گونه است. بيشترين خطر متوجه ی زنان جوان و دخترها هست. اگر ما می بينيم در آماری که ثبت شده است بيشترين موارد را مربوط به مردها می باشد، به دليل اين است که دسترسی ما به مردها بيشتر است. اکثر مراکز مراقبت ديده ور ما که اين آزمايشها را انجام می دهند، بيشتر مراکزی هستند که مردها را پذيرش می کنند. تا بحال چون بيشتر برنامه های مراکز ديده ور ما در داخل زندانها بوده است، برنامه ی ما برای آموزش و اطلاع رسانی به بانوان اکنون اين است که مراکز مراقبت ديده ورمان را در خارج از زندانها گسترش بدهيم. مراکز مراقبت ديده ور که اسم برده ام مراکزی هستند که با انسانهايی که رفتارهای پرخطر دارند سرويس می دهد، يعنی کسانی که اعتياد تزريقی دارند و کسانی که رفتارهای جنسی پرخطر دارند و در هرجايی که ما بتوانيم اين افراد را پيدا کنيم. مثلا اگر ما اکنون ببينيم که دسترسی مان به اين افراد در داخل زندانها بيشتر است، مراکزمان را در آنجا افزایش می دهيم. اما اگر جای ديگری را پيدا کنيم که دسترسی به ساير گروههای پرخطر داشته باشيم، در آنجا سرمايه گذاری می کنيم.