نگاهى به كنفرانس بررسى مسايل درياى خزر در مسكو

اکثر کارشناسان شرکت کننده در اين کنفرانس در اين امر اتفاق نظر داشتند که عدم اتخاذ يک سياست حقوقى واحد مانع بزرگى براى ارتقا سطح همکارى هاى چند جانبه بين کشورهاى حوزه درياى خزر است و براى حل مسائلى همچون تروريسم، قاچاق مواد مخدر، موج آورگان، بزهكارى سازمان يافته و استفاده مناسب از منابع درياى خزر بايد هر چه زودتر به اين توافقات دست پيدا کرد.

يکى از نتيجه گيريهاى کلى اين کفرانس آن بود که منطقه درياى خزر در آينده ميتواند به يکى از نقاط تشنج و نا آرامى ها نه تنها در منطقه بلکه در جهان تبديل شود.

به عقيده کارشناسان شرکت کننده دراين کنفرانس، دليل اين ناآرامى ها نه در قابليت هاى درياى خزر از لحاظ منابع نفتى آن است بلکه در حال حاضر اهميت اين منطقه ازلحاظ استراتژيک بسيار مهم شده است، جائى که علائق تجارى اقتصادى، نظامى سياسى و فرهنگى آسيا و اروپا، شرق و غرب و شمال و جنوب روى در روى يکديگر قرار گرفته اند.

دراين همايش کشور ايران جاى بخصوصى داشت و اکثر صاحب نظران در سخنرانى هاى خود به نقش ويژه ايران اشاره کردند. روابط ايران با اکثر کشورهاى حوزه درياى خزر در سطح مطلوبى قرار دارد ولى اختلافات جدى نيز در روابط آنها وجود دارد که ميتواند بسيار خطرناک باشد.

اين کارشناسان با اشاره به استفاده از نيروى نظامى توسط ايران و تهديد جمهورى آذربايجان، عقيده دارند که در آينده بر سرتقسيم منابع اين دريا و راه هاى انتقال انرژى نيز درگيرى هايى ميتواند رخ دهد.

در قسمت دوم اين کنفرانس کارشناسان و صاحب نظران در باره مشکلات کنونى زيست محيطى، کشتيرانى و بهره بردارى از منابع درياى خزر سخنرانى کردند. از جمله رئيس گروه تحقيقات ماهيان خاويارى آکادمى علوم روسيه اظهار داشت، پنج کشور حاشيه خزر هم اکنون برنامه حفظ ذخاير ژنتيکى ماهيان خاويارى در خزر، شامل ارزيابى ذخاير و پرورش ماهى خاويارى در آبهاى داخلى را در دست اجرا دارند.

نسل ماهيان خاويارى در درياى خزر هم اکنون در معرض تهديد قرار گرفته است. بطورى که صيد اين ماهى به کمتر از يک بيستم در سالهاى اخير کاهش يافته است. متخصصان، عامل تهديدکننده نسل ماهيان خاويارى را صيد غيرمجاز و قاچاق خاويار براى مصرف داخلى بويژه در کشورهاى تازه استقلال يافته مى دانند.

در کنفرانس مسکو اعلام شد که بررسيهاى دانشمندان روس نشانگر سير نزولى در صيد ماهيان خاويارى به غير از گونه “تاس ماهى ايرانى” است. ماهيان خاويارى خزر ذخيره ژنتيکى با ارزشى هستند که قدمت تکاملى آنها به ۲۰۰ ميليون سال قبل و زمان دايناسورها مى رسد و از آنها به عنوان فسيل زنده ياد مى شود.

بررسيهاى فيزيولوژيک و اثرات آلودگى بر روى ماهيان خاويارى نشان ميدهد، ميزان آلودگى در گوشت ماهيان خاويارى کمتر از استاندارد جهانى است ، ولى ميزان اين آلودگى در ساير اندامها نظير کبد، کليه و طحال هنوز در دست بررسى است.

به عقيده رئيس گروه تحقيقات ماهيان خاويارى آکادمى علوم روسيه، آلودگيهاى نفتى و صنعتى ، کشاورزى و شهرى، عمده آلاينده هاى خزر را تشکيل مى دهد که لازم است نظام قانونمندى بين کشورهاى ساحلى براى جلوگيرى از اين آلودگيها تدوين شود.

آرش تهرانى، گزارشگر صداى آلمان در مسكو