نگاهى به بحران آب در خاورميانه

در این میانه اگرچه اسراییل دیگر یک کشور کشاورزی نیست، اما با سنت کشاورزی پیوندی عمیق دارد، چنانچه پیشگامان این کشور از یک بیابان خشک گلزاری پدید آوردند و طبیعتا اسراییل برای حفظ آن دست به همه کاری خواهد زد تا منابع آبی منطقه را تضمین کند.

رود اردن با شعبات فرعی آن و منابع آبی زیرزمینی در مناطق اشغالی فلسطین در کانون کوشش‌های اسراییل برای تضمین آب قرار گرفته‌اند. پیش از جنگ ۶ روزه در سال ۱۹۶۷ سوریه می‌کوشید تا با منحرف کردن مسیر «بانیه»، یکی از مهمترین شعبات رود اردن، اسراییل را به تنگنا بکشاند. بدنبال آن اسراییل با حمله‌ی نظامی خود از این هدف جلوگیری کرد، چنانچه در پایان جنگ ۶ روزه بانیه بطور کامل زیر نظارت اسراییل قرار گرفت.

از سوی دیگر لبنان از اسراییل ایراد می‌گیرد که می‌کوشد با انحراف دادن مسیر رودخانه‌ی «لیتانی» آن را به رود اردن پیوند زند که در اینصورت بخش بزرگی از جنوب لبنان می‌خشکد. اما تاکنون هیچ دلیلی یافت نشده است که ثابت کند که اسراییل چنین هدفی را دنبال می‌کند، اما یک شایعه در خاور نزدیک می‌تواند به تشنج و جنگ خونینی بیانجامد.

مشاجرات در پیوند با رود اردن به برنامه آبرسانی اسراییل بازمی‌گردد که آن را در سال ۱۹۵۶ طراحی کرده بود و ۹ سال پس از آن به‌پایان رسانید. با دخالت سازمان ملل طرح به اصطلاح «جان استون»‌ پیاده شد که تقسیم آب شیرین را میان کشورهای همجوار رود اردن تضمین می‌کند.

اسراییل همیشه خود را پایبند به این قرارداد می‌داند. سوریه‌ای‌ها بارها تهدید کرده‌اند که با بستن سدهایی چند جریان آب را کاهش خواهند داد و اردنی‌ها نیز، قصد دارند تا کانالی بسازند که آب یرموک را در جنوب بلندی‌های جولان تقسیم می‌کند و بدینگونه بخشهایی از مناطق پست کشور اردن را آبیاری می‌کند.

این سیستم اما تا هنگامی کارآیی خواهد داشت که هیچکدام از کشورهای همجوار به آب زیادی نیاز نداشته باشند. اما در دوران بحران تقسیم آب وسیله‌ای خواهد بود برای فشار و دلیلی برای نگرانی از درگیری‌های آینده. از همین روی، تامین آب شیرین بخشی از قرارداد صلح میان اسراییل و فلسطین است، زیرا همه‌ی رویاهای دسترسی به آب از راههای دیگر خیالی خام بیش نخواهد بود.