نویسندگان و منتقدان مطبوعات امسال هم برگزیده‌ای ندارند
۱۳۸۴ آبان ۸, یکشنبه
ششمين دوره‌ی جایزه‌ی ادبی نویسندگان و منتقدان مطبوعات، همچون پنجمین دوره، برگزیده‌ای نداشت و داوران (احمد غلامي، اسدالله امرايي، علي‌اصغر سيدآبادي، محمدرضا رستمي، حسن محمودي، مهدي يزداني خرم و محمدحسن شهسواري) بر سر انتخاب برترینهای سال ۱۳۸۳ به توافق نرسیدند. ظاهرا کیفیت آثار ادبی همپای کمیت آنها رشد نمی‌کند. سال گذشته بیش از ۳۱۰ رمان و ۱۶۹ مجموعه داستان منتشر شده اما برای بسیاری از داوران جایزه‌های ادبی برگزیدن یکی از میان آنها کار ساده‌ای نیست.
مدتی است بحث بر سر گزینش برترینهای ادبیات سال به یکی از موضوعهای محافل ادبی تبدیل شده است. اهدا کنندگان جایزه‌های ادبی از سویی اعلام کرده‌اند که کتابهای هر سال را با هم مقایسه می‌کنند و انتخابشان با توجه به کیفیت اثار ارائه شده در سال گذشته است، و از طرفی در غیاب آثار با کیفیت خود را ملزم به انتخاب کتابی کرده‌اند که کیفیت مورد نظرشان را دارا نیست.
داوران جایزه‌ی ادبی نویسندگان و منتقدان مطبوعات سال گذشته اعلام کردند که هیچ یک از کتابهای راه یافته به مرحله نهایی را شایسته‌ی عنوان بهترین کتاب سال نمی‌دانند. احمد غلامی دبیر جایزه‌ی منتقدان چندی پیش در گفتگویی برای دویچه‌وله، رادیو صدای آلمان، اعلام کرد که نظر او، مبنی بر ندادن جایزه درصورت نبودن کتابی با کیفیت مطلوب، در میان داوران رای کافی را به دست نیاورده و نظر اکثریت بر اهدای جایزه است:
«امسال در نظرسنجی شورای داوری ما نظر من مطرح شد اما رای اکثریت را نیاورد و داوران ما تصمیم گرفتند که به هر حال جایزه‌ای داشته باشیم. آنها تحلیل‌شان این بود که نفس یک مسابقه و برگزاری یک جشنواره زمانی معنا پیدا می‌کند که به کتابی جایزه داده بشود. یا یک نویسنده‌ای، به قول خودشان «خیرالموجودین» باشد. یعنی بین اینهایی که هستند از بقیه بهتر است. این تفکر هم بین داوران ما وجود دارد و در رای‌گیری که امسال کردیم تفکر و بینش من رای نیاورد ولی پارسال رای آورد و بچه‌ها هم از این که ما پارسال جایزه ندادیم احساس ناخرسندی نمی‌کردند. اما امسال تصورشان این بود که باید از میان کتابهای موجودی کتابی انتخاب بشود.»
اما اکنون ظاهرا کیفیت آثاری که به مرحله‌ی نهایی راه یافته‌اند داوران را قانع کرده که برگزیدن یکی از آنها به عنوان بهترین کتاب سال کار ممکن یا درستی نیست.
داوران امسال که ۶ رمان(وقت تقصير ـ محمدرضا كاتب، ماهي‌ها در شب مي‌خوابند ـ سودابه اشرفي، نقطه گريز ـ فرزانه كرم‌پور، آداب بي‌قراري ـ يعقوب يادعلي، مرده كه حالش خوب است ـ احمد آرام، استخوان خوك و دست جذامي ـ مصطفي مستور) و ۵ مجموعه داستان(مكث آخر ـ يونس تراكمه، عاشقيت در پاورقي ـ مهسا محب‌علي، هتل ماركوپولو ـ خسرو دوامي، من قاتل پسرتان هستم ـ احمد دهقان، ما اينجا هستيم ـ به‌روژ ئاكره‌يي) را برای داوری نهایی برگزیده بودند پس از شور و مشورتهای بسیار بر سر انتخاب کتاب برتر به توافق نرسیدند و امسال نیز از اهدای جایزه صرف نظر کردند.
در بیانیه‌ی داوران آمده است: «هيات داوران نويسندگان و منتقدان مطبوعات با آگاهي از اين شرايط، بي‌مهري با هر اثر درخورد و شايسته را كاري ناصواب و نسجنيده مي‌داند. از سوي ديگر اين گروه داوري همواره اصرار داشته به اصول خود يعني ديدگاه و سليقه‌اش به ادبيات وفادار بماند و اين نكته كار را براي هيات داوران دشوار كرده است. از يك سو هيات داوران به آثار ارزشمندي كه در اين شرايط متولد شده‌اند واقف است و برخود مسلم مي‌داند آنها را ارج نهد و از سوي ديگر بايد به ديدگاه و اصول خود نيز وفادار بماند.»
نویسندگان و منتقدان مطبوعات اما با اکثریت آراء جایزه‌ی ویژه‌ای به کتابی از یک زن مهاجر اهداء کردند که، به گفته‌ی نویسنده‌اش، بدون اجازه‌ی او در ایران منتشر شده است. در این بیانیه آمده که «اين جايزه به پاسداشت از حقوق مؤلف در ايران و در اعتراض به حقوق پايمال شده نويسنده از سوي ناشر» به کتاب «شالی به درازای جاده ابریشم» مهستی شاهرخی تعلق می‌گیرد. این کتاب پیش از این به وسیله‌ی نشر باران در سوئد منتشر شده است.