نظرى كوتاه به تاريخچه لويه جرگه
۱۳۸۲ آذر ۲۱, جمعه
شوراى بزرگ قبايل و اقوام افغانستان يا لويه جرگه در ميان مردم هندوكش سابقه اى بسيار طولانى دارد. گفته مى شود كه اقوام اوليه اين منطقه جغرافيايي، از دير باز در نشست هايى اين گونه، به حل و فصل مشكلات خود مى پرداختند. تايخ دانان بر اين نظرند كه در همايش هاى لويه جرگه، مسايل داخلى و روابط خارجى هر گروه با گروه هاى ديگر، مورد بحث و تبادل نظر قرار مى گرفت. حتى در دورانى كه قدرتمندان سفاك و بى رحم بر اقوام هندوكش فرمانروايى مى كردند هم، تصميم گيرى هاى اصلى در رابطه با كل منطقه ، در همايش شوراى بزرگ اقوام و قبايل گرفته مى شد. گفته مى شود كه اين شيوه تصميم گيرى اولين جوانه هاى آشنايى با دمكراسى بوده است.
در اين جلسات، تصميم گيرى ها يا مستقيما گرفته مى شدند و يا اين كه از طرف هيئيتى با نام “ ريشى” كه از معتمدان بودند گرفته شده و براى تصميم گيرى نهايى در اختيار نمايندگان قرار داده مى شدند. بعد از بحث پيرامون نظرات مطروحه ، هيئتى به نام “جرگه ماران “ به شور مى پرداختند و به نتيجه اى مى رسيدند كه بايد مورد پذيرش همه شركت كنندگان قرار مى گرفت.
يكى از مهم ترين نشست هاى لويه جرگه در سال ۱۷۴۷ در منطقه شير سرخ، در حومه قندهار برگزار شد و به تاسيس افغانستان، تحت رهبرى احمد خان، كه به احمد شاه بابا معروف بود، منجر شد. اما بايد اذعان داشت كه از ده نشستى كه در قرن بيستم در منطقه برگزار شد ، دست كم هفت مورد آن به اسقرار حكومت هاى زور گو و جبار در منطقه انجاميد. از ده سال پيش تا كنون نيروهايى گوناگون و بخصوص اسلام گرايان منطقه مخالفت خود را با اين گونه همايش اعلام كرده اند و به جاى آن خواهان تجمع روحانيون و رهبران دينى منطقه در يك شوراى تصميم گيرى شده اند.
در حال حاضر لويه جرگه به عنوان بالاترين ارگان تصميم گيرنده در افغانستان در اصل ۱۱۰ پيش نويس قانون اساسى اين كشور تثبيت شده است و تصميم گيرى هاى گرفته شده در صورتى مى توانند در سراسر كشور به اجرا در آيند و مورد قبول واقع شوند كه افراد شركت كننده نمايندگان واقعى اقوام و طوايف موجود در اين كشور باشند و بتوانند در محل زندگى خود اين تصميم گيرى ها را جامه عمل بپوشانند.