نشست هنگ كنگ و اختلاف نظرهاى اساسى اروپا و آمريكا

مهمترين اختلاف نظر ميان اروپا و آمريكا مربوط به حذف كاهش عوارض گمركى و يارانه محصولات كشاورزى بود. در عين حال، كشورهاى در حال توسعه عضو سازمان تجارت جهانى كوشيدند راه هائى براى تسهيل ورود محصولات خود به بازارهاى كشورهاى صنعتى بيابند.

در نخستين روز همايش هنگ كنگ، نماينده ايالات متحده آمريكا خطاب به حاضران گفت: ”اگر نشست تا روز يكشنبه به نتيجه قطعى نرسد، همايش بعدى مى بايست در آغاز سال ۲۰۰۶ برپا شود. سازمان تجارت جهانى در موقعيتى نيست كه بتواند شانس از ميان برداشتن موانع تجارت آزاد بين المللى را بيش از اين از دست بدهد”.

در كنار اختلاف نظرهاى آمريكا و اروپا بر سر كاهش عوارض گمركى و يارانه محصولات كشاورزى، ميان كشورهاى صنعتى و در حال توسعه نيز، اختلاف نظرهائى وجود داشت. در حالى كه كشورهاى در حال توسعه خواستار تسهيلاتى جدى در راه ورود محصولات خود به كشورهاى اروپائى بودند، كشورهاى صنعتى بر اين نكته پافشارى مى كردند كه كشورهاى درحال توسعه مى بايست دروازه هاى خود را بيش از پيش به روى كالاهاى صنعتى و خدماتى خارجى بگشايند.

به موجب گزارش خبرگزارى‌ها، اختلاف آمريكا و اروپا روز چهارشنبه تشديد شد. نمايندگان آمريكا از اتحاديه اروپا خواستند كه پيشنهاد خود را در زمينه كاهش عوارض گمركى و يارانه محصولات كشاورزى بهبود بخشد. در مقابل، كميسر امور تجارى اتحاديه اروپا آمريكا را متهم كرد كه با سياستى كه به افزايش قيمت ها منتهى مى شود، مانع دستيابى به توافق هاى اصولى مى شود. منظور وى، كمك هائى بود كه آمريكا به صورت مواد غذائى در اختيار مناطق قحطى زده جهان قرار مى دهد. از ديد اروپائى ها، اين نوعى تامين يارانه پنهان براى محصولات كشاورزى آمريكا است. اما رئيس سازمان كمك هاى عمرانى ايالات متحده آمريكا اين انتقاد را رد كرد. وى گفت: ”مجموعه كمك هائى كه به صورت مواد غذائى براى گرسنگان ارسال مى شود، برابر با هفت دهم درصد تجارت محصولات كشاورزى جهان است و نمى تواند بر قيمت محصولات كشاورزى اثر بگذارد”.

نماينده اتحاديه اروپا خواستار آن شد كه مذاكرات سازمان تجارت جهانى صرفا روى سياست هاى كشاورزى متمركز نشود، اما آمريكائى ها با اين پيشنهاد نيز مخالفت كردند. در اين زمينه، نماينده آمريكا ضمن سخنرانى خود گفت: ”عقد يك پيمان كشاورزى، براى توافق هاى تازه روى آزادسازى تجارت جهانى داراى اهميتى تعيين كننده است. من معتقدم كه ما يا به پيش خواهيم رفت و يا با خطر بازگشت به دوران قيموميت روبرو خواهيم شد كه رشد اقتصادى جهان را مختل مى كند و بيش از همه به كشورهاى درحال توسعه ضرر مى‌زند”.

مثبت‌ترين جنبه نشست هنگ كنگ، اعلام اين مطلب بود كه ايالات متحده آمريكا حاضر شده است كمك هاى عمرانى خود را تا سال ۲۰۱۰ به سالانه ۲ ميليارد و ۷۰۰ ميليون دلار افزايش دهد. حجم اين كمك ها، در حال حاضر، تنها يك ميليارد و ۳۰۰ ميليون دلار است. نمايندگان اتحاديه اروپا نيز اعلام كردند كه ميزان كمك هاى عمرانى خود براى كشورهاى درحال توسعه را، در همين زمان، به سالانه ۲ ميليارد يورو افزايش خواهند داد.

كشورهاى آفريقائى خواستار آن شدند كه براى حذف كامل يارانه هائى كه كشورهاى صنعتى به محصولات كشاورزى صادراتى خود اختصاص داده اند، تاريخ مشخصى تعيين شود. رشيد محمد رشيد وزير بازرگانى مصر و سخنگوى كشورهاى آفريقائى در مذاكرات سازمان تجارت جهانى گفت: ”تعيين اين تاريخ مى بايست جزئى از پيمان كشاورزى باشد كه قرار است از تصويب سازمان بگذرد”.

سازمان تجارت جهانى، كه جمهورى اسلامى ايران نيز از سال ها پيش براى پيوستن به آن مى كوشد، در نشست سال ۲۰۰۱ خود، كه در دوحه پايتخت قطر تشكيل شد، تصميم به مذاكره بر سر آزادسازى بيشتر مبادله محصولات كشاورزى، كالاهاى صنعتى و خدماتى گرفت. در همان نشست اعلام شد كه مذاكرات به ويژه مى بايست تامين كننده منافع كشورهاى در حال توسعه باشد. اما اين مذاكرات از يك سو در نتيجه اختلاف نظر ميان آمريكا و اروپا و از سوى ديگر به علت وجود اختلافات اساسى ميان كشورهاى در حال توسعه و صنعتى، تاكنون پيشرفت چندانى نداشته است.

نشست هاى سازمان تجارت جهانى، از آغاز، همواره مورد اعتراض گروه هاى مخالف روند جهانى سازى سرمايه بوده است. اين بار نيز، گشايش نشست هنگ كنگ، با اعتراض گروه هاى مخالف روبرو شد كه دخالت پليس و دستگيرى گروهى از تظاهركنندگان را به همراه داشت.