ناشران برون‌مرزی در نمايشگاه بی‌سانسور
۱۳۹۶ اردیبهشت ۲۲, جمعه
بهار سال گذشته در اعتراض به نمايشگاه كتاب تهران كه در آن تنها "كتابهای مجاز" به نمايش درمی‌آيند، ۸ ناشر در لندن، نمايشگاه كوچكی برگزار كردند و طی آن كتاب‌هايی كه در ايران مجوز چاپ نگرفته‌اند و نمی‌گيرند را عرضه كردند.
در پی استقبال گرم ناشران و ديداركنندگان، امسال ۱۸ ناشر مقيم اروپا و آمريكا و كانادا گرد هم آمدند و اين نمايشگاه را در شهرهای استكهلم، پاريس، لندن و كلن برپا كردند. اين رويداد فرهنگی در روزهای پنجشنبه و جمعه ۱۱ و ۱۲ مه ۲۰۱۷ در محل كتابفروشی انتشاراتی فروغ در شهر كلن در غرب آلمان به انجام رسيد.
حميد مهدی‌پور به عنوان خوشآمدگويی و گشایش برنامه در نمايشگاه كلن گفت: "تيراژ كتاب به ويژه كتابهای كاغذی در همه جا پايين آمده و متأسفانه ايران در اين كاهش دست بسيار بالايی داشته است. شايد بخشی از كاهش تيراژ كتابهای چاپی به خاطر كتابهای الكترونيكی يا سرگرم شدن مردم با شبكه‌های اجتماعی باشد ولی بی‌گمان يك بخش از آن در مورد ايران به خاطر سانسور هم هست. ما با برپايی اين نمايشگاه به سانسور، خودسانسوری و تأخيرهای بلندمدت در دادن مجوز به كتابهای درون‌مرزی، اعتراض می‌كنيم".
در نمايشگاه شهر كلن افزون بر ناشران فعال برون‌مرزی، از دكتر جعفر مهرگانی كه نخستين ناشر برون‌مرزی پس از انقلاب و باقر مرتضوی كه در همكاری با مهرگانی چاپخانه خود را در اختيار ناشران برون‌مرزی گذاشته بود هم به عنوان نمادهای ديرپای نشر بي‌سانسور دعوت شده بودند.
اين دو خدمتگزار فرهنگ كه دستی به قلم نیز دارند، كتابهای خود را به نمايش گذاشته بودند. خانم مينو گلبهار از مسئولان نشر فروغ گفت: "من به عنوان ناشر و كتابفروش اولين كتاب خود در خارج از كشور را از آقای دكتر مهرگانی خريدم".
حضور نويسندگان در نمايشگاه
در نمايشگاه كلن چند نويسنده كه كتابهای تازه خود را به نمايش گذاشته بودند به معرفی کارهای تازه خود پرداختند.
ناهيد كشاورز درباره مجموعه داستان خود "كافه پناهندگان" گفت: «گرچه داستانهای من اكثرا پايان خوشی دارند، ولی در لابلای رويدادهای داستان دردها و نارسايی‌های زندگی مهاجران كه همه ما هستيم هم بيان شده‌اند".
محمود صباحی نويسنده كتاب پژوهشی "ايران جامعه تعزيه" در پاسخ به اين پرسش كه آيا دوست‌تر نميداشت در نمايشگاه بزرگ تهران شركت كند تا اينجا به "دويچه وله" گفت: «از آنجا كه من اينجا ميتوانم احساسات و نوشته‌هايم را بی‌هيچ سانسوری ابراز كنم، قدر اين نمايشگاه را خوب مي‌دانم. اين درست همان تصويری است كه بايد در آينده در مقياس بزرگ در ايران هم شكل بگيرد. نمايشگاه كتاب بدون سانسور و خودسانسوری و واهمه. از من چند كتاب در ايران منتشر شده و در نمايشگاه تهران هم خوب عرضه شده بود اما با به اصطلاح اصلاحيه‌های فراوان."
بیشتر بخوانید: محرومیت ۲۹ ناشر "متخلف" در نمایشگاه کتاب تهران
شبنم آذر سراينده مقيم آلمان يك سالی هست "نشر ديد" را در شهر كلن برپا كرده كه توليدهای آن محدود به كتاب نمی‌شود و در زمينه‌های ديداری و شنيداری هم فعاليت می‌كند، به دويچه وله گفت: "از ايران به من اطلاع داده‌اند كه نام شما در فهرست كسانی است كه از آنها در ايران كتابی منتشر نمی‌شود. با اين وصف طبيعی است كه من از برگزاری چنين نمايشگاه‌هايی در برونمرز خوشحال باشم. من فكر می‌كنم يكی از علت‌های بی‌ميلی مردم به كتابخوانی در ايران، سانسور است. حالا ما اينجا كتابها را بدون سانسور منتشر می‌كنيم و به نمايش و عرضه می‌گذاريم".
اميد كشتكار از نشر ناكجا در پاريس كه رمان تازه‌اش با عنوان "يك نفر كه عضو پينك‌فلويد نبود" را به خاطر شرکت در همين نمايشگاه زودتر به چاپ و نشر سپرده و با خود آورده درباره نمايشگاه تهران می‌گويد: «آنجا بيشتر وقتها به تفريحگاه شبيه ميشود. محل عظيمی كه خيلی‌ها برای خوردن و آشاميدن و ديدار آشنايان به آنجا سر می‌زنند و در ضمن عنوان می‌كنند كه كار فرهنگی كرده‌اند؛ وگرنه اگر ناشر كوچك و مستقل باشد در آنجا جای عرض اندام پيدا نمی‌كند و اگر بزرگ باشد آنقدر محدوديت دارد كه باز معنای حقيقی خود را از دست می‌دهد. در صورتی كه اگر رويداد فرهنگی ما يعنی همين نمايشگاه در سالهای آينده طوری گسترش پيدا كند كه ما حتا در همسايگی ايران هم نمايشگاه داشته باشيم و هم‌ميهنان از داخل هم به نوعی در نمايشگاه بی‌سانسور شركت كنند، تأثير ژرفی بر نشر داخل هم گذاشته‌ايم".
بیشتر بخوانید: روحانی: نباید نقاد را زندانی و آزادی مولف را سلب کرد
نويسنده پركار و قديمی حسين دولت‌آبادی كه مجموعه آثار چاپ‌شده در داخل و خارج از ايران او متجاوز از ۱۰ هزار صفحه است، با ۵ كار تازه يا نوچاپ به نمايشگاه آمده بود. او ارزیابی خود از نمایشگاه را چنین بازگو کرد: «من ۳۲ سال است كه در خارج زندگی می‌كنم. البته ما افسوس می‌خوريم چرا كتابهامان نبايد در ايران چاپ شوند و افسوس از اينكه اينجا هم بيشتر از كتابها عكس و فيلم تهيه میشود تا اينكه آنها را خريداری كنند، اما اين نمايشگاه يك پديده مغتنم فرهنگی است و بايد قدرش را دانست».
هادی خوجينيان سرپرست انتشاراتی مهری از لندن درباره تفاوت این نمايشگاه برون‌مرزی با نمايشگاه كتاب تهران گفت: «يكی از فرق‌های عمده ما با داخل كشور، توجه ما به حق مولف و مصنف و به اصطلاح كاپی‌رايت است. در ايران به اين بهانه كه كشور ما عضو كاپی‌رايت نيست، حقوق بسياری پايمال ميشود ولی ما در برونمرز چنين اجازه‌ای را به خود نمی‌دهيم. ويژگی بزرگ نمايشگاه ما در اروپا برخورد گرم با ايرانيان كتابخوان است كه ما را چنان به ادامه كار سختمان در تبعيد دلگرم می‌كند كه سال آينده حتما اين نمايشگاه را بزرگتر و مفصلتر برگزار كنيم".
بیشتر بخوانید: نمایشگاه کتاب ناشران مستقل برون مرز برای مبارزه با سانسور
در طول نمايشگاه كلن سخنرانی‌های كوتاهی توسط نويسندگان درباره آثارشان ايراد شد و چند شاعر از جمله پگاه احمدی، شبنم آذر و محمود صباحی سروده‌های تازه‌شان را برای علاقه‌مندان خواندند.