موضع نسبیت فرهنگی و استقلال‌خواهی در بحث مجازات اعدام

بیش از ۷۰کشور جهان در تلاش‌اند تا از طریق سازمان ملل به هدف لغو مجازات اعدام در سرتاسر جهان برسند. کمیته‌ی حقوق بشر سازمان ملل در روز چهارشنبه ۱۴ نوامبر به شور در مورد قطعنامه‌ای پرداخت که در آن به عنوان گام نخست تقاضا شده است از اجرای حکمهای صادرشده برای اعدام، درهمه‌ی کشورهایی که در نظام قضایی خود این نحوه‌ی کیفردهی را دارند، خودداری شود. از طرح قطعنامه، همه‌ی کشورهای اتحادیه‌ی اروپا پشتیبانی می‌کنند. مطرح‌کننده‌ی رسمی قطعنامه کشور گابون است.

با این که برخلاف تلاش‌های پیشین در دهه‌ی ۱۹۹۰ این بار از لغو یکباره‌ی مجازات اعدام سخن در میان نیست، باز قطعنامه با مخالفت شدید کشورهای طرفدار این مجازات مواجه است. بحثهای مخالفان را تا کنون عمدتا سنگاپور، مصر و باربادوس پیش برده‌اند. جمهوری اسلامی ایران نیز در زمره‌ی طرفداران اعدام است. چین و آمریکا نیز از تداوم این نوع کیفردهی پشتیبانی می‌کنند.

استدلال مخالفان قطعنامه

مخالفان، در آسیا عمدتا از موضوع نسبیت فرهنگی به نفع مجازات اعدام استدلال می‌‌کنند. بر اساس این موضع هر فرهنگی ارزش‌ها و در نتیجه نظام پاداش‌دهی و کیفردهی خود را دارد و نبایستی به چیزی به نام یک ارزش جهانی تن دردهد. آنان ارزش‌های جهان‌روا در زمینه‌ی حقوق انسانی را در اصل "اروپایی" و "تحمیل‌شده" می‌دانند. کوین چئوک (Kevin Cheok) نماینده‌ی سنگاپور در بحثهای جاری در کمیته‌ی حقوق بشر سازمان ملل دقیقا بر این مبنا استدلال کرده است. او گفته است که اروپا از موضعی استعماری می‌خواهد، ارزشهای حقوقی خود را به دیگران تحمیل کند. نماینده‌ی بوتسوآنا نیز در این جهت سخن گفته و از این که "برخی کشورها تصور می‌کنند نظام‌های سیاسی، فرهنگی و سیاسی‌ای دارند که بهتر از دیگران است" ابراز نگرانی کرده است. مخالفان معتقدند بر مبنای حق استقلال، هر کشوری خود تصمیم‌گیرنده در ارزش‌های قضایی خویش است.

استدلال موافقان

موافقان قطعنامه در برابر استدلال می‌کنند که مجازات اعدام با ارج انسانی ناسازگار است و این ارج، مستقل از تعلق فرهنگی افراد است. آنان همچنین تأکید می‌کنند که مجازات اعدام اولا آن تأثیر ترساننده و بازدارنده‌ای را که بدان نسبت می‌دهند، ندارد، ثانیا تا کنون ای بسا با اشتباه همراه بوده و چون حکم اشتباهی در این مورد خاص به اجرا درآید، دیگر راه برگشت و جبران مافات وجود ندارد.

در بحث تندی که نماینده‌ی ایتالیا، مارچلــو اسپـــاتافورا (Marcelo Spatafora) با کوین چئوک داشت، اتهام نماینده‌ی سنگاپور پس زده شد. اسپاتافورا قطعنامه را نافی استقلال قضایی کشورها ندانست و بر این نکته تأکید کرد که کشورهای مختلفی از نواحی مختلف جهان پشتیبان آن‌اند و نمی‌توان آن را به فرهنگ خاصی نسبت داد.

ر / رویترز، خبرگزاری آلمان