مهمترین فیلمهای کارگردان بزرگ لهستانی آندره وایدا
آندره وایدا معروفترین کارگردان سینمای لهستان بود؛ کارگردانی که هرچند یکبار به تاریخ کشورش میپرداخت. وایدا روحی مستقل داشت و فیلمهایش موفق و بحثبرانگیز بودند. این فیلمساز روز یکشنبه (۱۸ مهر) در سن ۹۰ سالگی درگذشت.
"یک نسل"
فیلم "یک نسل" که در سال ۱۹۵۵ ساخته شده، اشغال لهستان را توسط ارتش آلمان در جنگ جهانی دوم به تصویر کشیده است. این نخستین فیلم آندره وایدا بود. "یک نسل" زندگی جوانانی را ترسیم میکند که چون آندره وایدا در دوران خشونت رشد میکنند و شرایط عادی رشد جوانان را نمیشناسند.
موفقیت بزرگ با "خاکسترها و الماس"
سومین فیلم آندره وایدا به نام "خاکسترها و الماس" موفقیت جهانی او را به همراه آورد. این فیلم در سال ۱۹۵۸ اکران شد و وقایع هشتم ماه مه سال ۱۹۴۵ در لهستان را به نمایش درآورده است. در این روز آلمان در جنگ جهانی دوم تسلیم شد. وایدا این سوال را مطرح میکند که این روز در تاریخ آلمان چه اهمیتی داشته است. فیلمی که به خوبی به موضوع قدرت در رژیمی کمونیستی و علاقه مردم به استقلال میپردازد.
کارگردانی برجسته در دهه ۱۹۷۰
آندره وایدا پس از چندفیلم مهماش در دهه ۱۹۶۰، دیگر در اواسط دهه ۱۹۷۰ کارگردانی در سراسر جهان مورد احترام بود و هنردوستان آثار او را به رسمیت میشناختند. او در سال ۱۹۷۴ کار فیلمبرداری فیلم خود "سرزمین موعود" را آغاز کرد. فیلمبرداری در شهر لودز انجام شد؛ شهری که آندره وایدا در آن به مدرسهی مشهور فیلم رفته و تحصیلات خود را در این زمینه به پایان رسانده بود.
نگاهی به زمان حال
فیلم "مرد مرمرین" مرحله دیگری در پیشرفتهای آندره وایدا را به نمایش میگذارد. این فیلم که در سال ۱۹۷۷ تهیه شد، زندگی مردی را به نمایش درمیآورد که گرفتار اقتصاد برنامهریزی شده سوسیالیستی است. کارگردان بخصوص در چینش بخشهای مستند در کنار بخشهای بازی شده بسیار موفق است.
"رهبر ارکستر"
آندره وایدا سه سال بعد فیلم "رهبر ارکستر" را ساخت. رهبر ارکستر فیلمی شخصی بود که درونمایهاش رابطهی میان هنر و واقعیت بود. آندره وایدا (سمت راست) شخصیت اصلی فیلم را به جان گیلگد، ستاره بریتانیایی واگذار کرده بود.
"مرد آهنین"
آندره وایدا در سال ۱۹۸۱ فیلم بعدی خود "مرد آهنین" را ساخت. این فیلم به جنبشهای سندیکایی در لهستان آن زمان پرداخته بود. لخ والسا، رهبر جنبش سندیکایی موسوم به "سولیدارنوش" نیز در جریان فیلمبرداری حضور یافت. این فیلم در سال ۱۹۸۱ برنده نخل طلای جشنواره فیلم کن شد.
فیلمسازی در خارج از کشور
آندره وایدا به خاطر نگرش انتقادی خود به سیاست موجود در کشورش دیگر نمیتوانست در لهستان فعالیتهای هنری خود را ادامه دهد و مجبور شد فعالیتهایش را به خارج از کشور منتقل کند. وایدا دور از وطن نیز موفق بود. فیلم "دانتون" او فیلمی است در باره دسیسههای پشت پرده در انقلاب فرانسه. این فیلم در ارتباط با سیاست است و ترور و عشق و شور و آرمان گرایی. ژرار دوپاردیوی جوان در نقش اصلی فیلم به خوبی درخشید.
"یک عشق در آلمان"
پروژه بعدی آندره وایدا نیز در خارج از کشور تهیه شد. فیلم "یک عشق در آلمان" در سال ۱۹۸۳ در غرب برلین و همچنین در ایالت بادن وورتمبرگ آلمان تهیه شد. این فیلم هم به روابط گذشته آلمان و لهستان میپردازد. آرمین مولر-اشتال هنرپیشه بنام آلمان در این فیلم ایفای نقش کرده است.
فعالیت مجدد در لهستان
آندره وایدا با پایان جنگ سرد به کشورش لهستان بازگشت و فعالیتهایش را بار دیگر از سرگرفت. او در سال ۱۹۹۵ فیلم "هفته مقدس" را تهیه کرد. درامی در باره یک زن لهستانی یهود در جنگ جهانی دوم. کارگردان در این فیلم به احساس زنی یهودی در جریان اشغال کشورش به دست نازیها در جنگ جهانی دوم میپردازد؛ زنی که اعتقادات دینی شدیدی نیز ندارد.
"والسا، مرد امید"
آندره وایدا در آخرین فیلم خود که در سال ۲۰۱۳ ساخته شد و "والسا، مرد امید" نام گرفت، بار دیگر به تاریخ میهن خود بازگشت. او در این فیلم زندگی لخ والسا، یک برقکار ساده را نشان میدهد که در کارخانه لنین به رهبری کارگران میرسد و بعدها رئیس جمهوری لهستان میشود.
کارگردان بزرگ اروپا
آندره وایدا با بیش از شش دهه آفرینش در هنر فیلم به مورخی در وقایع کشور خود لهستان تبدیل شده است. او در جشنوارههای بزرگ جوایز متعددی را به خود اختصاص داده است. وایدا در سال ۲۰۰۰ جایزه افتخاری اسکار را برای پنجدهه کارگردانی درخشان خود دریافت کرد. او با جشنوارههای مختلف فیلم نیز همکاری میکرد. آندره وایدا فیلم خود "کاتین" را در سال ۲۰۰۸ میلادی به جشنواره برلین برد.