منتفى بودن گزينه نظامى و امكان اعمال تحريمهايى عليه ايران از سوى اتحاديه اروپا
۱۳۸۵ فروردین ۲۱, دوشنبه
آنگونه كه كاخ سفيد ديروز يكشنبه (۹ آوريل) تاكيد كرد، دولت آمريكا كماكان در رابطه با مناقشه هسته‌اى ايران، بى‌آنكه گزينه نظامى را منتفى بداند، براى يافتن يك راه حل ديپلماتيك تلاش مى‌كند. كاخ سفيد بدين شكل، نسبت به گزارش سيمور هرش روزنامهنگار سرشناس آمريكايى از خود واكنش نشان داد كه در آن ادعا شده بود، آمريكا برنامه حمله نظامى عليه ايران را تدارك مى‌بيند.
به نقل از خبرگزارى دانشجويان ايران (ايسنا)، على لاريجانى دبير شوراى عالى امنيت ملى ايران، شب گذشته (يكشنبه) در يك كنفرانس مطبوعاتى، پيش از ترك دوحه پايتخت قطر، در واكنش به خبر حمله احتمالى آمريكا به ايران، از جمله گفت: ”تهديدها مبنى بر حمله‌ى نظامى به راكتورهاى هسته‌اى ايران، چيزى جز جنگ روانى عليه كشورمان نيست“. وى اين تهديدها را غيرعملى خواند و افزود: ”ايران آمادگى هر گونه واكنش را به اين قبيل حملات دارد“ .
اين در حالى‌ست كه «دن بارت‌لت» مشاور جرج دبليو بوش رييس جمهور ايالات متحده در واكنش به گزارش «نيويوركر» گفت، از آنجا كه پرزيدنت بوش تمايل به يافتن راه حلهاى ديپلماتيك دارد، دولت آمريكا فقط «برنامه‌هاى عادى دفاعى و امنيتى» را دنبال مى‌كند. وى همزمان نسبت به نتيجه‌گيريهاى شتابزده هشدار داد و گفت، كسانى كه از برنامه‌هاى عمومى و متعارف برداشتهايى فراتر از آنچه واقعا هست مى‌كنند، اطلاعات درستى ندارند.
جك استرا وزير خارجه انگلستان نيز، در مصاحبه‌اى با «بى بى سى»، ايده استفاده از سلاحهاى هسته‌اى را «مطلقا احمقانه» خواند و گفت، بريتانيا حمله پيشگيرانه به ايران را نخواهد پذيرفت و تصور هم نمى‌كند كه ايالات متحده چنين برنامهاى را ريخته باشد.
در همين حال، رييس پيشين فرماندهى مركزى آمريكا به دولت اين كشور در رابطه با حمله به ايران هشدار داد. «آنتونى زينى» ژنرال بازنشسته، ديروز يكشنبه در تلويزيون آمريكا گفت، هر اقدام نظامى‌يى عليه ايران «بسيار دشوار» خواهد بود. وى افزود: ”ما نبايستى خود را فريب دهيم و فكر كنيم كه مسئله فقط به يك حمله نظامى محدود شده و سپس موضوع پايان مى‌يابد“.
آنتونى زينى گفت، ايران در جريان يك حمله نظامى از خود دفاع مى‌كند. اين ژنرال پيشين ارتش آمريكا در ادامه افزود، ايران ”امكانات بسيارى را در عرصه‌هايى دارد كه ما در آن عرصه‌ها ضربه‌پذيريم“. زينى از جمله در صورت وقوع يك جنگ احتمالى، به تاثير آن بر بازار نفت و گاز اشاره كرد. البته زينى اعلام كرد كه هيچ اطلاعى از برنامهاى كه حاكى از قصد دولت آمريكا براى حمله نظامى به ايران باشد ندارد.
اتحاديه اروپا نيز به نقل از خبرگزارى آلمان، حمله نظامى عليه ايران را رد كرد. خاوير سولانا مسئول سياست خارجى اتحاديه اروپا امروز در حاشيه نشست وزيران خارجه اين اتحاديه در لوكزامبورگ گفت: ”هر شكلى از اقدام نظامى (عليه ايران) از نظر ما منتفى‌ست“. سولانا افزود: ”موضوع در دست شوراى امنيت سازمان ملل متحد است و امكان ازسرگيرى مذاكرات وجود دارد“.
البته سولانا بررسى اعمال مجازاتهايى را عليه ايران در رابطه با مناقشه هسته‌اى جمهورى اسلامى منتفى ندانست. وى گفت: ”ما بايد درباره اين امكان فكر كنيم“. خاوير سولانا در مورد مجازاتهاى احتمالى، به‌عنوان مثال از ايجاد محدوديت براى نمايندگان دولت ايران در رابطه با سفر آنها به كشورهاى خارجى نام برد. مسئول سياست خارجى اتحاديه اروپا گفت، بايد ابتدا منتظر پاسخ رسمى دولت ايران بود. اما وى در عين حال تاكيد كرد، چنانچه ايران به خواستهاى جامعه جهانى پاسخ نگويد، اتحاديه اروپا بايد آماده باشد.
بهنام باوندپور
* * *
تفسيرى در باره طرحهاى نظامى دولت بوش در رابطه با ايران
طبق اطلاعات روزنامهنگار سرشناس امريكايى سيمور هرش دولت رييس جمهور امريكا جورج دبليو بوش طرحهايى براى حمله نظامى عليه ايران در دست دارد، كه در آن استفاده از اسلحه اتمى نيز مد نظر است. در گزارشى كه سيمور هرش در اين زمينه در مجله ”نيويوركر“ منتشر كرده است، آمده كه امريكا درصدد نابود كردن تاسيسات اتمى زيرزمينى ايران است. كاخ سفيد امريكا اين گزارش را تكذيب كرد و اعلام نمود كه دولت امريكا تنها بر روى طرحهاى معمولى دفاعى و امنيتى كار مى‌كند.
تفسيرى از پتر فيليپ (Peter Philipp) مفسر دويچه وله:
كسى كه تهديد مى‌كند يا درخواست‌هايى را مطرح مى‌كند و همراه با آن اولتيماتوم هم مى‌دهد، دير يا زود بايد ثابت كند، كه حرفى كه مى‌زند جدى است، وگرنه او را به عنوان پهلوان پنبه مسخره خواهند كرد. و اين قاعده‌اى است كه بخصوص در مورد ابرقدرتها صدق مى‌كند، در مورد تنها ابرقدرتى كه باقى مانده است: بيش از سه سال است كه امريكا ايران را تهديد مى‌كند كه اگر برنامه اتمى‌اش را متوقف نكند بايد در انتظار پيامدهايى ناگوار باشد. ايران به اين تهديدها توجهى نشان نداده و اينك گزارش‌هايى در رسانه‌هاى امريكا منتشر شده است كه خبر از برنامه امريكا براى جنگى احتمالى مى‌دهند، گزارش‌هايى عينى با جزيياتى در باره واحدهاى ويژه‌اى كه هم اكنون مشغول انجام ماموريت‌اند و نيز در باره طرح بكارگيرى اسلحه اتمى تاكتيكى عليه ايران.
آيا اين همه تنها سناريويى ساختگى و جنگى روانى است براى تهديد و زير فشار گذاشتن ايران؟ يا شايد تلاشى است ديوانه‌وار از جانب دولت بوش تا در ايران با نيروى اسلحه به چيزى برسد كه در عراق ممكن نشد و در افغانستان نيز تنها با موفقيتى نصفه نيمه همراه بود؟
پاسخى روشن براى اين پرسش‌ها وجود ندارد. اما گمان مى‌توان برد كه در اينجا تنها تهديد كارساز نيست. چون منابع اصلى گزارش‌هاى روزنامهنگار امريكايى سيمور هرش بدون شك كارمندان دولت بوش هستند. و هرش با كلامى عارى از چاپلوسى مى‌نويسد كه اطرافيان سياستمدار بوش با چه هيجانى از امكان بكارگيرى بمب‌هاى اتمى تاكتيكى سخن مى‌گويند و اينكه مهم براى آنان نه مسأله اتمى ايران، بلكه تغيير رژيم در ايران است.
چه طرح ساده‌لوحانه‌اى: انگار چند حمله هوايى به ايران مى‌تواند رژيم را بى‌ثبات كند و مردم را به شورش عليه رژيم برانگيزد. اما عراق را از ياد نبريم: به نظر مى‌رسد كه كاخ سفيد چيزى از تجربه عراق نياموخته باشد. موضوع جدى‌تر مى‌شود وقتى توجه كنيم به اينكه ايران و عراق را نمى‌توان با هم مقايسه كرد: بسيارى از ايرانيان از نظام سياسى حاكم بر كشورشان ناخشنودند، اما در دوره سختى از رژيم حمايت خواهند كرد. بنابراين فشارى كه امريكا سعى مى‌كند بر ايران وارد كند نتيجه عكس خود خواهد داد: حمله امريكا به ايران موجب برپايى شورش مردم نخواهد شد. تهديدهاى امريكا نيز عزم رژيم ايران را جزم‌تر خواهد كرد تا سياست اتمى خود را ادامه دهد، آن هم با سرعت هر چه بيشتر.
دولت بوش به منطقه‌اى كه ايران در آن واقع است با ساده‌لوحى نگاه مى‌كند. اگر برنامه دولت بوش اين است كه با سياست خود اين منطقه را دمكراتيزه كند، اين سياست برعكس موجب راديكاليزه شدن منطقه مى‌شود. اگر چه كشورهاى اسلامى منطقه تاكنون حس همبستگى چندانى با ايران نداشته‌اند، اما حمله امريكا به اين كشور را نيز نخواهند پذيرفت و اين آتشى خواهد شد كه به سرعت دامن خواهد گسترد.
دولت امريكا مى‌تواند جلوى چنين روندى را از طريق برقرارى ارتباط مستقيم با دولت ايران بگيرد. اما در آستانه برقرارى چنين ارتباطى امريكا خود را عقب مى‌كشد. چنانچه هم اكنون در مورد گفتگوى ايران و امريكا در باره عراق شاهد آن هستيم. نمى‌خواهند با دولت ايران گفتگو كنند، بلكه به دنبال تغيير رژيم در ايران‌اند و نيز به دنبال كنترل منابع نفت و گاز ايران. و اين موقعيتى خطرناك براى اروپاييان هم هست كه در حال حاضر مخلصانه پيرو امريكا هستند. اگر اتحاديه اروپا هم اينك مرز خود را به روشنى نشان ندهد، در كنار امريكا مسؤول هر چيزى خواهد بود كه پيش خواهد آمد.