مناقشه ایران و آمریکا؛ نگرانی‌های روزافزون
۱۳۸۶ مهر ۹, دوشنبه
همزمان با بالاگرفتن حدس و گمان‌ها در باره‌ی امکان حمله نظامی به ایران، طبیعی است که مردم عادی کوچه و بازار هم به این موضوع بی‌اعتنا نباشند و نگرانی‌ها و تب و تاب‌های ناشی از امکان چنین حمله‌ای در درون جامعه تأثیرات کم و بیش مشهودی داشته باشد. محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسلامی ایران کماکان در اظهارات رسمی خود تهدیدات آمریکا را نوعی جنگ روانی تلقی می‌کند و معتقد است که جنگی پیش نخواهد آمد. دیگر رهبران جمهوری اسلامی ایران اگر به این صراحت هم خطر جنگ را منتفی ندانند، آن را در صحبت‌های عمومی چندان محتمل ارزیابی نمی‌کنند. در ا ین میان مردم کوچه و بازار هم به رغم متأثرشدن از تبلیغات رسمی، کم و بیش نظر خاص خود را دارند و کارشناسان مستقل و نسبتاَ مستقل داخل کشور نیز همین طور.
"آنها به اندازه کافی مشکل دارند"
رسانه‌های داخل کشور به دلایلی دغدغه‌ها و درنگ‌های مردم در باره‌ی چشم‌انداز چالش هسته‌ای و بحران‌های منطقه‌ای را بازتاب نمی‌دهند، اما خبرنگاران خارجی در این زمینه دست بازتری دارند. از جمله مارتین ابینگ، خبرنگار رادیو سراسری آلمان (دویچلند فونک) در تازه‌ترین گزارش خود از ایران به بازتاب خطر حمله آمریکا به ایران در میان مردم پرداخته است و در این رابطه با چند تن از مردم عادی و کارشناس صحبت کرده است.
ابینگ در ابتدای گزارش خود حرف‌های حمید بروندی، فروشنده وسایل الکترونیکی در جنوب تهران را نقل می‌کند: « من ترسی ندارم. جنگی در کار نخواهد بود. حرف‌ها و صحبت‌هایی که میشود همه‌اش جنگ روانی است.» بروندی در ادامه می‌گوید که دلیلی برای جنگ وجود ندارد، چون ایران در برنامه اتمی خودش طبق مقررات عمل کرده است و اگر هم مشکلی پیش بیاید، اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها می‌دانند که کل خاورمیانه و نزدیک ناامن خواهد شد.آنها همین حالا هم به اندازه کافی در افغانستان و عراق مشکل دارند.
من استقبال می‌کنم!
یک سبزی‌فروش به نام علی که نمی‌خواهد فامیل خود را فاش کند، در مصاحبه با خبرنگار آلمانی نظر متقاوتی را مطرح می‌کند: « من از بروز جنگ خوشحال می‌شوم. شما نگاه کنید به وضعیت ما، همه ناراضی‌اند. کسب و کار ما رونفی نداره. این رژیم باید گورش را گم کند."
علی البته به رغم اظهارات بالا و به رغم سرخوردگی از وضعیت بد اقتصادی، زمانی که متوجه میشود خبرنگار میکروفونش را خاموش کرده، می‌گوید: « البته بدیهی است که از ممکلتم در برابر تجاوز, از طرف هر کسی که باشد، دفاع می‌کنم.»
خبرنگار دویچلندفونک، در ادامه گزارش خود می‌نویسد:« به رغم افزایش نارضایتی از وضع اقتصادی، تبلیغات رژیم بدون تأثیر هم نمانده است، چرا که برنامه هسته‌ای در میان مردم حق مسلم کشورشان تلقی میشود و خوب، کسی که کار ناحقی نکرده باشد، نباید ترسی هم از دشمنان داشته باشد.»
در تایید این نکته، مارتین ابینگ سپس حرف‌های یک کارمند بازنشسته را می‌آورد که بر روی صندلی پارک ملی تهران نشسته است: «ما خواهان جنگ نیستیم، آمریکا و اسرائیل می‌خواهند جنگ را به ما تحمیل کنند، ولی قادر نخواهند شد، چرا که ما کار اشتباهی انجام نداده‌ایم.»
دو گزینه‌ای که می‌تواند مانع جنگ شود
گزارشگر آلمانی در ادامه با استناد به این نکته که احمدی‌نژاد هم در سخنان اخیرش دائم خطر بروز جنگ را منتفی دانسته، می‌نویسد که قصد از گفتن چنین حرف‌هایی این است که به جهان خارج نشان داده شود که حکومت ترسی از تهدیدها ندارد و در عرصه داخلی نیز دغدغه را از ذهن مردم دور کنند.
با این همه در پشت صحنه سیاسی در ایران حرف و حدیث‌های دیگری جریان دارد. ابینگ در اینجا به سراغ سعید لیلاز، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی مقیم تهران رفته و نظر او را این گونه نقل می‌کند: « متآسفانه امکان حل دیپلماتیک بحران پیوسته در حال محدودترشدن است. آمریکا حاضر نیست به ایران در برابر توقف غنی‌سازی تضمین‌های امنیتی بدهد و از طرفی هم این توقف به خط قرمز واشنگتن بدل شده است. ما گام به گام به جنگ نزدیک می‌شویم.» لیلاز در ادامه می‌گوید که اجتناب از جنگ در دو صورت ممکن است: ایران بپذیرد تضمین امنیتی از آمریکا دریافت نخواهد کرد یا آمریکا با توانایی ایران برای غنی‌سازی اورانیوم کنار بیاید.این هر دو گزینه در حال حاضر ناممکن به نظر می‌رسند. از این رو ما در فاز حساسی به سر می‌بریم و مسئله باز هم جدی‌تر خواهد شد، اگر معلوم بشود که تحریم‌ها تغییری در موضع ایران نمی‌دهند.
بهانه‌ها برای آمادگی
داود هرمیداس باوند، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه تهران دومین تحلیل‌گری است که خبرنگار آلمانی برای تشریح موقعیت کنونی پرونده هسته‌ای ایران به سراغ وی رفته است. باوند می‌گوید که آمریکا به رغم آن که یک استراتژی (تبلیغی) تهاجمی علیه ایران را دنبال می‌کند ولی در عین حال به موازات آن کوشیده است از طریق مذاکره به یک راه حل دست یابد. تا حالا اما نتیجه قابل اعتنایی از این مذاکرات به دست نیامده است. از همین رو به گفته باوند ما در حال نزدیک‌شدن به یک جنگ و مالاَ یک فاجعه هستیم.
این که نتایج یک جنگ احتمالی برای ایران چه خواهد بود به عقیده سعید لیلاز به ابعاد حمله بستگی خواهد داشت. اگر جنگ به حملات تاکتیکی و موضعی علیه تأسیسات اتمی و نظامی محدود شود، و واکنشی از سوی حکومت ایران برنیانگیزد، طبیعی است که از اقتدار رژیم می‌کاهد، اما این برای تغییر رژیم کافی نخواهد بود. ناآرامی‌ها و اغتشاشاتی درخواهد گرفت، ولی رژیم کماکان در شرایطی هست که اوضاع را کنترل کند.
خبرنگار رادیو سراسری آلمان در انتهای گزارش خود به تمرین آماده باش جنگی در تهران در مراسم سالگرد جنگ با عراق (۳۰ شهریور) اشاره می‌کند و می‌نویسد: « در تهران هنوز مناسبت‌هایی وجود دارند که بتوان به بهانه‌ی آنها برای حملات هوایی احتمالی آماده شد.»