محمدعلى دادخواه / آزادى اراده: حق بنيادين انسان

ان»

مصاحبه گر: بهنام باوندپور

دويچه وله: آقاى محمدعلى دادخواه، پس از گذشت پنج سال از وقوع قتلهاى سياسى موسوم به قتلهاى زنجيره اى، اعضاى کانون نويسندگان ايران و خانواده هاى نويسندگان قربانى هنوز حق برگزاری مراسم بزرگداشتى را براى هم صنفان و يا از دست رفتگان خود ندارند و به آنها براى برگزارى چنين مراسمى در يک محل مناسب مجوز داده نمى شود، به گونه اى که آنها مجبور شده اند عصر جمعه ۱۴ آذرماه، در امامزاده طاهر کرج بر مزار اين قربانيان مراسم بزرگداشت را برگزار کنند. نظر و يا موضع کانون مدافعان حقوق بشر در اين مورد چيست؟

محمدعلى دادخواه: اصولا با توجه به اينکه مبناى حقوق بشر آزادى اعمال فارغ از هرگونه فشار است، نهايتا بايد با توجه بر اصل حاکميت اراده ى ملتها که ناشى از اراده ى انسانى است و آزادى اراده جزء لاينفک وجود انسان است و يک قانون فطرى محسوب مى شود، بايد آنها بتوانند مراسمى که هيچ تهاجمى با ساير افراد ندارد، به راحتى برگزار کنند. بايد فضا و مهلت و فرجه مناسب در اختيار آنها قرار بگيرد.

دويچه وله: کانون مدافعان حقوق بشر براى آزادى دو عضو کانون نويسندگان ايران يعنى آقايان ناصر زرافشان و عليرضا جبارى چه اقداماتى را انجام داده است؟

محمدعلى دادخواه: با عنايت به اينکه آقاى زرافشان وکيل دادگسترى بوده اند، در طى اعلاميه هايى که سابقا در خصوص ساير وکلاى دادگسترى که در بند بوده اند، در اوين بوده اند، کانون اعلاميه داده است. در خصوص آقاى جبارى هم با توجه به اينکه مستقيما نامه اى به کانون نوشته بوده اند، گزارشى تهيه گرديد و به مقامات ذيربط ارسال گرديد. و نهايتا در خصوص درخواستهاى آنان تقاضا شد که توجه شايسته قانونى بشود.

دويچه وله: آيا کانون مدافعان حقوق بشر از وضعيت اين دو زندانى که فقط به خاطر ابراز عقيده شان به زندان افتاده اند اطلاعى دارد؟

محمدعلى دادخواه: در هفته قبل آقاى دکتر شريف که يکى از اعضاى کانون مدافعان حقوق بشر هستند و وکالت آقاى زرافشان را برعهده دارند، از ايشان در زندان اوين ملاقات کرده اند.

دويچه وله: آيا مى توانيد اطلاعى در مورد وضع جسمانى آقاى زرافشان بدهيد؟

محمدعلى دادخواه: تا آنجايى که در گزارش بوده، در اين خصوص گزارش خاصى آقاى شريف اعلام نکرده اند.

دويچه وله: آقاى دادخواه پس از اعطاى جايزه ى صلح نوبل و از پس آن جايزه ى «لورا سال ۲۰۰۳» ميلادى به خانم شيرين عبادى، رييس کانون مدافعان حقوق بشر در ايران، آيا شما تغيير محسوسى را در رعايت بيشتر حقوق بشر در ايران مى بينيد؟

محمدعلى دادخواه: ما تغييرى، نه کمتر و نه بيشتر، در اين مورد نمى بينيم. البته اميد و آرزويمان اين است که با وسعت و قوت حقوق بشر در ايران اجرا بشود و اميدواريم بخصوص با توجه به بند سوم از اصل ۲۱ اعلاميه حقوق بشر که مى گويد اساس و منشا قدرت حکومت اراده مردم است و اين اراده بايد به وسيله انتخاباتى ابراز گردد که از روى صداقت و بطور ادوارى صورت گيرد، انتخاباتى که بايستى عمومى و با رعايت مساوات باشد و با راى مخفى يا طريقه اى نظير آن انجام شود که آزادى راى را تامين نمايد، نظام جمهورى اسلامى حتما در انتخاباتى که در پيش است رعايت اين موارد را بکند که مردم خودشان مناسبترين نماينده را انتخاب کنند. وکيل مردم را خود مردم بايد انتخاب کنند، نه اينکه براى آنها تعيين بشود چه کسى باشد. ما اميدواريم اين طليعه اى باشد که در بستر تفاهم و تعامل اجتماعى اين آزادى انتخابات فراهم بشود.

دويچه وله: کانون مدافعان حقوق بشر در ارتباط با سيستم قضايى کشور در حال حاضر چه نظرى دارد، با توجه به صحبتهاى مثلا آقاى شمس الواعظين که خواهان الغاى قوه ى قضاييه شده اند و در واقع تجديد سازماندهى اين قوه؟

محمدعلى دادخواه: واقعيت اين است که ما باصطلاح دچار دو بليه ى بزرگ هستيم. يکى بدقانونى و ديگرى عدم رعايت قانون. مثلا در بسيارى از موارد ما مى بينيم که اصلا به اصول غير قابل انکارى که جهت محاکمات از طريق قانون اعلام شده، اصلا دادگاهها توجهى به آن نمى کنند. مثلا به استناد اصل ۱۶۸ قانون اساسى جمهورى اسلامى بايد محاکمات سياسى با حضور هيات منصفه و بطور علنى و در دادگاههاى عمومى انجام بگيرد. ما مى بينيم متاسفانه بسيارى از اين دادگاهها در دادگاه انقلاب که يک دادگاه اختصاصى است و بطور غيرعلنى و بدون حضور هيات منصفه انجام مى شود و اسفبارتر از اينها اينکه در برخى از اين دادگاهها وکيلى وجود ندارد و در برخى از آنها حتا وکيل را از دادگاه اخراج کرده اند. و اين مواردى است که حتما بايد به آنها توجه شايسته کرد، ضمن اينکه برخى اوقات مسئولين قوه قضاييه صراحتا اعلام مى کنند که اين ويرانه باصطلاح اشکالات عديده اى دارد.

دويچه وله: الان جناب آقاى دادخواه امکانات کانون مدافعان حقوق بشر براى پيگيرى قتلهاى سياسى تا چه حدودى ست؟

محمدعلى دادخواه: متاسفانه امکانات خاصى در اختيار ما نيست. حتا پرونده ى خانم زهرا کاظمى هم هنوز در اختيار ما قرار نگرفته است که بتوانيم آن را مطالعه بکنيم.

دويچه وله: آيا کانون مدافعان حقوق بشر اصولا در اين راه تلاش مى کند که از زندانهاى ايران بازديد بکند و يا چنين چشم اندازى را مى بيند؟

محمدعلى دادخواه: چشم اندازش را نمى توانم اعلام نظر بکنم، يعنى هيچ باصطلاح دريچه ى مثبت و يا منفى يى در مقابل چشمانم نيست. اما ما با توجه به اينکه دادستان تهران اعلام کرده بودند که هرکسى مى تواند از زندانها بازديد کند، ما تقاضا داشتيم به عنوان يک نهاد قانونى که اهداف آن در رعايت حقوق بشر خلاصه شده است، فرصت آن را داشته باشيم که از زندانها بازديد کنيم، که متاسفانه مواجه با پاسخ مثبتى تا کنون نشده ايم.

دويچه وله: آيا اصولا پاسخى گرفته ايد؟

محمدعلى دادخواه: هيچ پاسخى به ما نداده اند.