محدودیت در سوگوارى‌هاى ماه محرم
۱۳۸۵ بهمن ۶, جمعه
ديروز در برخی از مناطق تهران، در حالی كه شب از نيمه نيز گذشته بود همچنان جمع‌های كوچك و پراكنده‌ای در خيابانها به عزاداری مشغول بودند. صدای طبل و نوحه‌خوانی در حالی به گوش می‌رسيد كه نيروی انتظامی از هيات‌های مذهبی خواسته تا برنامه‌های خود را تا ساعت ۱۲ شب خاتمه دهند. سردار احمدرضا رادان رئيس پليس تهران بزرگ در آستانه‌ی ماه محرم با اشاره به اين مسئله به خبرنگاران گفته است «اگر هياتی اين كار را انجام ندهد نيروهای پليس با حضور در محل از آنها خواهند خواست تا برنامه‌های خود را پايان دهند.»
محدوديت‌هايی كه نيروی انتطامی درصدد اعمال آن است تنها به ساعات برگزاری عزاداری مربوط نمی‌شود. به گفته‌ی رادان، در جلسات توجيهی با مسئولان هيات‌های مذهبی به آنها اعلام شده كه «نصب هرگونه تصوير از ائمه ممنوع است.» به گفته‌ی او «شمايل عبارت است از موضوع، عكس و تصويری كه از ائمه كشيده می‌شود.» رادان می‌افزايد «هر چيزی كه اين مشخصات را داشته باشد شمايل محسوب می‌شود و از نظر شرعی اشكال دارد.»
مخالفت بسياری از مراجع تقليد با آنچه خرافه‌گرايی و بدعت ناميده می‌شود باعث شده كه نه تنها در تهران كه در اغلب استانها تدابيری برای كنترل نحوه‌ی اجرای مراسم عزاداری انجام شود. با اين همه نيروی انتظامی جز در مورد قمه‌زنی كه اقدامی غيرقانونی محسوب می‌شود و می‌تواند مورد پيگرد قضايی قرار گيرد، در ساير موارد با احتياط و مدارا رفتار می‌كند و قصد دارد از برخورد تند بپرهيزد. سردار حسين ذوالفقاری، جانشين فرمانده نيروی انتظامی، در حاشيه اولين همايش تخصصی پليس پيشگيری در جمع خبرنگاران گفته است «پليس نبايد به شكل انتظامی و فيزيكی با نصب شمايل و تصاوير ائمه اطهار (ع) برخورد كند؛ اگرچه برخی از تصاوير و تمثيل‌ها به نوعی بسيار زننده و مغاير با شأن و اعتقادات مردم است.»
در تهران ۸ هزار هيات مذهبی ثبت شده وجود دارد. اما ظاهرا نيروی انتظامی هنوز برنامه‌ی همه‌جانبه‌ای برای كنترل مراسم سوگواری ندارد. ذوالفقاری می‌گويد «در سال آينده برای ساماندهی در اين خصوص، نظام‌مندتر وارد می‌شويم.» او می‌افزايد «مهمترين نگرانی در اين بخش، موضوع رواج خرافه‌گری در برنامه‌های دينی مردم است، از اين رو با اقدامات صورت گرفته، ساماندهی اين بخش در دستور كار جدی است.»
فرمانده‌ی پليس تهران بزرگ نيز در مورد ديگر تصميم‌های نيروهای انتظامی تاكيد دارد «موضوع علم‌كشی به سال آينده موكول شده است چون لازم است با ارشاد، سازمان تبليغات و علما مشورت شود و بعد تصميم‌گيری كنيم.»
تغييراتی كه به ويژه در سالهای اخير در نحوه‌ی عزاداريها مشاهده می‌شود با انتقاد بسياری از مراجع تقليد روبرو شده است. روز سه شنبه آيت‌الله مكارم شيرازی در ديدار با مسئولان ايسنا اظهار داشت «طبق دلايل مستندی كه در دست است، فرهنگ عاشورا به وسيله‌ی دشمنان و همچنين دوستان ناآگاه، مبتلا به آفت شده است كه لازم است با تدبير كامل آنها را شناسايی و بزداييم.» او تاكيد دارد «نبايد عزاداریهای محرم آميخته با خرافات و يا موجب وهن اسلام شود تا اينكه اين مساله در منظر ديگران منظر خوبی يابد.»
آيت‌الله يوسف صانعی نيز معتقد است «بايد در عزاداری دروغ اضافه نكنيم و حيله‌های سياسی در آن به كار نبريم و عزاداریهای سنتی و واقعی را به اجرا بگذاريم؛ همان‌طور كه در همه جای دنيا انجام می‌شود.»
گذتشه از بدعتها و اغراق‌هايی كه به شدت رواج گرفته، عده‌ای نيز معتقدند كه با توجه به اوضاع كنونی منطقه و تبليغاتی كه عليه شيعيان صورت می‌گيرد بايد از ارايه‌ی چهره‌ای خشن، غيرمنطقی و افراطی از مذهب شيعه پرهيز كرد. آيت‌الله صانعی در اين مورد می‌گويد «به نظر من اگر بتوانيم تشيع را آن‌چنان كه هست معرفی كنيم و آن هم اينكه بگوييم كه تشيع دين عدل و انصاف و عقل و احسان است و نه دين خشونت، ارعاب، ترور و آن را دين آزادی بحث، سخن و آزادی عمل بدانيم، دنيا كاملا طرفدار شيعه خواهد بود.» [ايسنا، ۳ بهمن]
رادان فرمانده پليس نيز تاكيد دارد «محرم بايد به عنوان يك فرصت مورد توجه قرار گيرد و نبايد آن را به تهديد تبديل كنيم.» به اين ترتيب نيروی انتظامی قصد دارد با كار توجيهی و حضور ملموس‌تر كنترل بيشتری بر سوگواريهای ماه محرم اعمال كند.
بهزاد كشميری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران