مبارزه زنان عربستان سعودی برای حق آموزش
۱۳۸۷ دی ۱۰, سه‌شنبه
ابرار، دختر دانش آموز کلاس چهارم دبستان باید توجه داشته باشد که در موقع بالا رفتن از پله‌ها به پایین نلغزد. او در مدرسه علاوه بر روسری و مانتو باید روبنده نیز بگذارد. در غیر این صورت از نمرات درسی‌اش کاسته خواهد شد. ابرار با خانواده‌اش در جنوب عربستان زندگی می‌کند.
در آنجا در مدارس، دختران دانش آموز موظف هستند که تنها از لابلای روزنه‌های کوچک روبنده به جهان پیرامون بنگرند. استان‌های جنوبی عربستان از محافظه‌کارترین مناطق این کشور محسوب می‌شوند. حتی در استان‌های دیگر هم آموزش دختران مراحل اولیه را طی می‌کند. فائزه بوخالد، استاد زبان و ادبیات عرب، در دوران کودکی در دهه شصت میلادی از اولین دخترانی بود که اجازه یافت در این کشور به مدرسه برود.
او از خاطراتش چنین یاد می‌کند: «مادرم همیشه می‌گفت، اگرمن صاحب دختر بشوم و او اجازه نداشته باشد به مدرسه برود، دخترم را به خارج می‌فرستم. بدین گونه بود که من در اینجا به مدرسه رفتم. مادرم همزمان کتاب‌های درسی مرا برداشت و با من مشغول یادگیری شد. حالا او کارفرمای موفقی است. طبیعی است در کشور ما این یک مورد استثناست. او تصوری را که از آموزش دختران در جامعه وجود داشت تغییر داد و این مانند سوراخ کردن یک سنگ بسیار طاقت فرسا بود.»
هنوز هم در جامعه مردسالار عربستان سعودی سوراخ کردن سنگی این چنینی، بسیار سخت است. ماها، که به عنوان معلم در وزارت آموزش و پرورش کار می کند، شدیدا به برنامه تبعیض آمیز مدارس دختران اعتراض می‌کند:
«در دروسی مثل مذهب یا زبان عربی متن‌ها طوری انتخاب شده‌اند که در آن‌ها زن‌ها کلا کنار گذاشته می‌شوند. موضوع دوم حذف درس ورزش برای دختران است. در اینجا هیچ امکانی برای پرورش بدنی دختران دانش آموز وجود ندارد.»
وضعیت دانشجویان دختر بهتر می‌شود
برای اولین بار سال گذشته در مدرسه عالی دخترانه‌ای در ریاض رسما ورزش به عنوان ماده درسی گنجانده شد. انستیتوهای خصوصی نیز در عربستان وجود دارند که در آن‌ها در کلاس درس دختران و پسران بطور مختلط شرکت می‌کنند. از سال گذشته در ”دانشگاه ملک عبدالله“ در رشته علوم و تکنولوژی در بخش تحقیقات در کنار دریای سرخ دختران و پسران دانشجو همزمان و در کنار هم کار می‌کنند. حتی امکان استفاده از لباس‌های اروپایی و اجازه رانندگی نیز به آنان داده شده است.
این دانشگاه از کنترل معمول در وزارت آموزش عالی خارج شده و به یک بنیاد عربستان سعودی متعلق است. جمیل داندانی، مسئول بخش روابط عمومی ”دانشگاه ملک عبدالله“ می‌گوید، تا به حال دانشجویانی که مخالف اجرای این نوع قوانین در مراکز آموزش عالی بودند، برای ادامه تحصیل به خارج می‌رفتند:
«اگر به دانشگاه‌های کشورهای آمریکا، کشورهای حوزه خلیج یا به کشورهای اروپایی بروید، اگرچه کلاس‌های درس مختلط تشکیل می‌شوند، اما حتما دانشجویان زیادی را از عربستان سعودی در آنجا می‌بینید. برای خانواده‌ها این مسئله‌ای نیست. خود پادشاه عربستان به حدود هفت هزار دانشجوی دختر و پسر کمک هزینه تحصیلی برای تحصیل در خارج از کشور را پرداخت می‌کند. این دانشجویان عمدتا در دانشگاه‌های آمریکا و در کلاس‌های مختلط درس می‌خوانند.»
دو نسل زنان و دختران عربستان سعودی برای بدست آوردن امکانات آموزش عالی مبارزه کردند. امروزه خواست آن‌ها این است که امکان تحصیل در همه رشته‌ها را نیز بدست آورند و مهمتر این که دانش خود را بتوانند در کار مورد استفاده قرار دهند.
هنوز هم در عربستان سعودی گرفتن مدرک پایان تحصیلی دانشگاه، آخرین حد پیشرفت برای بسیاری از زنان محسوب می‌شود.