لوموند ديپلماتيك به زبان فارسى
۱۳۸۳ بهمن ۱۶, جمعه
لوموند ديپلماتيك نشريه اى است پنجاه ساله كه تحليل هاى ژرف نگر در مورد مسائل اقتصادى و سياسى و روابط بين المللى دارد. مطالب اين نشريه به ۴۲ زبان ديگر غير از فرانسه نيز برگردانده ميشود كه يا بصورت كلاسيك چاپ ميشوند يا از طريق اينترنت در دسترس قرار ميگيرند. لوموند ديپلماتيك در آلمان بصورت ضميمه روزنامه وزين و چپگراى ” تاگس سايتونگ” منتشر ميشود. اما همين نشريه مرجع و معتبر قديمى تنها دو سال است به زبان فارسى ترجمه ميشود.
براى آشنايى بيشتر با نحوه كار و چگونگى شكل گيرى طرح ترجمه ”لوموند ديپلماتيك” فارسى، پاى صحبت دو تن از مترجمان ايرانى اين نشريه، آقايان بهروز عارفى و شروين احمدى نشستيم كه ساكن پاريس اند. ناگفته نماند كه گروه مترجمان تنها مقيم فرانسه نيست بلكه از بلژيك، سوييس، كانادا، آمريكا و ايران نيز علاقمندان دست به برگرداندن مقالات به زبان فارسى ميزنند.
شروين احمدى در توضيح اين كه چطور ايده لوموند ديپلماتيك فارسى شكل گرفت ميگويد:
”ميدانيد كه لوموند ديپلماتيك انجمن هاى مختلف دوستداران خودش را دارد و در فرانسه تعداد زيادي از ايرانيان كه سالهاست در اين كشور هستند، بدون اينكه يكديگر را بشناسند عضو اين انجمن ها هستند. بخشى از اعضاى اين انجمن ها در فرانسه و بلژيك گرد هم آمدند و با يك ابتكار شخصى شروع به ترجمه لوموند ديپلماتيك به فارسى كردند. هيات تحريريه اين نشريه هم به اين افراد اطمينان كرد و حمايت اوليه را بعمل آورد. اول هم كار خيلى محدود بود و اگر دوران اينترنت و علاقمند‌ى به آن نبود، كار با اين وسعت انجام نمى شد. گروه اوليه دو سه نفرى با اولين تبليغى كه روى اينترنت شد به سى چهل نفر افزايش يافت. البته عده اى رفتند و عده اى آمدند و الان ما يك هسته ۲۰ نفرى مترجم داريم.”
بهروز عارفى در مورد نحوه كار مترجمان و اينكه آيا دفتر يا هيات تحريريه دارند ميگويد:
” نه. ما در سال يكبار همديكر را مى بينيم ولى عمدتا مقاله ها به صورت ايميل قبل از انتشار به دست ما ميرسند و هر كس در حيطه اى كه كار ميكند مقاله مورد نظر خود را انتخاب ميكند و بعد از ترجمه به مسئول بخش فارسى ميفرستد و ترجمه نهايى پس از بازخوانى و نظر خواهــى از مترجم بر روى سايت مى آيد.”
لوموند ديپلماتيك از بدو انتشار در سال ۵۴ ميلادى همواره جهت گيرى جهان سومى خود را حفظ كرده و سرسختانه در قبال حفظ مواضع اصولى و مستقل ماهنامه كوشيده است. عمده ترين روحيه در ميان مديران و نويسندگان اين نشريه تن ندادن به وضعيت موجود است. لوموند ديپلماتيك با اركستر دستگاههاى ارتباط جمعى كه مبلغ تفكر واحدند همنوازى نميكند و ميكوشد وزن اخبار و بررسى هاى بين المللى را در مجموعه خبرى خود كاهش ندهد.
استقبال از لوموند ديپلماتيك طى دو سالى كه از انتشارش به فارسي ميگذرد سيرى جهشى داشته است. ميزان مراجعه كنندگان به اين سايت تا چهار ماه گذشته ماهانه ۸ هزار نفر بود اما از اين زمان به بعد هر ماه حدود ۲۰ درصد به خوانندگان اضافه شده و در ماه ژانويه به رقم ۲۱ هزار نفر رسيده است. علت چيست؟
شروين احمدى ميگويد:
” دو دليل اصلى وجود دارد. يكى اينكه سايت به طور جدى مطرح شده. قبلا عده اى لوموند و لوموند ديپلماتيك را با هم يكى ميگرفتند. در حاليكه لوموند جزو نشريات روز است و كارى به زير سوال بردن سيستم موجود ندارد اما ” لوموند ديپلماتيك” صداى نقد وضع موجود است. ارزش” لوموند ديپلماتيك” به اين است كه بحث هاى به فراموشى سپرده شده را از نو باز ميكند و اين براى كشور ما كه در آن نوعى شيفتگى كور نسبت به مجموعه دنياى غرب و بخصوص امپراطورى آمريكا وجود دارد، حتما مفيد است.”
بهروز عارفى در مورد چاپ لوموند ديپلماتيك در ايران به صورت مجله مي افزايد:
”در مجموع هفت شماره از اين نشريه در ايران چاپ شده كه آنطور كه من شنيده ام در محافل روشنفكرى و دانشجويى از آن استقبال خوبى ميشود.”
پرسشى كه به ذهن بسيارى ايرانيان ميرسد اينست كه آيا مترجمان لوموند ديپلماتيك به اين فكر افتاده اند كه به برگردان فرانسه به فارسى مقاله ها و نوشته هاى جامعه شناسان و انديشمندان جوامع ديگر بسنده نكنند و تاليف ها و نظرات انديشمندان ايرانى را نيز به فرانسه برگردانند تا در لوموند ديپلماتيك چاپ فرانسه به نظر همه برسند؟
پاسخ شروين احمدى مثبت است و ميگويد:
” ما در اينمورد فكر كرده ايم. با عده اى از دوستانمان كه صاحبنظرند و بحث هايى دارند كه تنها در ايران مصرف ندارد بلكه شامل منطقه و قلمرو وسيعترى ميشود صحبت كرده و از آنها دعوت كرده ايم كه به ما مقاله بدهند و از طرف لوموند ديپلماتيك هم اجازه داريم كه تا حد سه مقاله در ماه از نوشته هاى نظريه پردازان ايرانـى استفاده كنيم”.
شروين احمدى مى افزايد: ”از جمله موضوع هايي كه بطور جدى در ايران مطرحند و لازمند كه انعكاس واقعى داشته باشند، يكى بحث مواضع ليبرالـى است. دولتهاى ما حدود ۱۳ سال است ميايند و ميروند اما سرنوشت ملت تغيير نكرده و ويرانى اقتصادى ادامه دارد. ما از اقتصاددانانى كه وضعيت موجود را نقد ميكنند خواسته ايم مقالات خود را براى ما بفرستند و منظر كنونى ايران را ترسيم كنند.”
” با محققان ايرانى تماس داريم در مورد موضوع مدرنيته و ابعاد آن. اين پرچم هاى مدرنيته ايدئولوژيك و مدرنيته واقعى به نظر من بحث هايى هستند كه در ايران بسيار زياد و عميق انجام شده اند و ما خيلى مايل هستيم اين صحبت ها انعكاس پيدا كنند. ما اميدواريم تا آخر امسال توانيم نظرات متفكران ايرانى در اين زمينه ها را درفرانسه و از طريق لوموند ديپلماتيك در سطح جهان مطرح كنيم.”
گروه مترجمين ”لوموند ديپلماتيك” همگى به طور داوطلبانه و آرمانـى وقت براى برگرداندن مقاله ها به فارسى ميگذارند. آن هم پس از فراغت از كارهاى روزانه و مسئوليت هاى شغلى متعارف.
بهروز عارفى انگيزه خود را از انجام اينكار بدون دستمزد و وقت گير چنين بيان ميكند:
” من چون از سالها پيش كار فرهنگى ميكنم و لوموند ديپلماتيك را بيشتر از ۲۰ سال است كه ميخوانم، به همين جهت مقالات آن را بعنوان يك مرجع تلقى ميكنم كه ماندگارند و ميتوان از آن استفاده كرد. انديشمندانـى مثل بورديو، ژاك دريدا، هابرماس، چامسكى، گونترگراس و ادوارد سعيد با اين نشريه همكارى كرده و ميكنند و من هميشه فكر كرده ام كه انتقال تجربه اين آدم ها به خوانندگان ايرانى مثبت باشد.”
”لوموند ديپلماتيك” در سال ۹۶ ميلادى مبدل به شركت سهامي خاص شد و كمك بلاعوض يك مبارز ضد فاشيست آلمانى به نام گونتر هولتزمان كه قبل از جنگ دوم جهانى به بوليوى تبعيد شده بود، به كاركنان ادارى و اعضاى هيئت تحريريه آن امكان خريد دسته جمعى سهام شركت جديد التاسيس را داد. اين چيزى است كه مانع از تشكيل يك اقليت بازدارنده در تصميم گيرى ها ميشود و حافظ استقلال خط مشى نشريه است.